محمدرضا اعلامی کارگردان فیلم نقطه ضعف در سن 54 سالگی درگذشت.

محمدرضا اعلامی، نویسنده، فیلم‌ساز و طراح صحنه سینمای ایران، شب گذشته به دلیل سکته قلبی درگذشت.

محمدرضا اعلامی متولد 1335 تهران، تحصیلات خود را در رشته سینما و تلویزیون در کالج سلطنتی هنر لندن رها کرد و از سال 1354 با ساختن فیلم‌های کوتاه برای کودکان و نویسندگی و تهیه‌کنندگی برنامه‌های کودک در تلویزیون به فیلم‌سازی روی آورد.

او مدتی هم در اوایل انقلاب در سال 1357 مدیر پخش شبکه یک تلویزیون بود.

محمدرضا اعلامی در سال‌های گذشته به عنوان نماینده کانون کارگردانان در شورای صنفی فعالیت می‌کرد.

«نقطه ضعف» (1362)، «ترنج» (1365)، «شناسایی» (1366)، «عشق و مرگ» (1369)، «افعی» (1371)، «آن سوی آینه» (1376)، «آشوبگران» (1377)، «ساقی» (1380) و «رازها» (1383) از ساخته‌های محمدرضا اعلامی است.

محمدرضا اعلامی کار حرفه‌ای در سینما را با دستیاری کارگردان در «خط قرمز» به کارگردانی مسعود کیمیایی آغاز کرد.

این فیلم نخستین ساخته مسعود کیمیایی در فضای ملتهب پس از انقلاب بود و به دلیل بی‌حجاب بودن بازیگر زن اصلی فیلم، هرگز در ایران به نمایش درنیامد.

نخستین فیلم اعلامی که یکی از آثار قابل توجه سینمای ایران است، فیلمی است با نام «نقطه ضعف» که آن را در سال 1362 از روی رمان مشهور آنتونیو ساماراکیس ساخت.

این رمان، یک اثر سیاسی-پلیسی است که بسیاری از نویسندگان بزرگ جهان از جمله آرتور میلر و آندره مالرو آن را تحسین کردند و جایزه بزرگ ادبیات جنایی-پلیسی یونان در سال 1970 را به دست آورد.

فیلم «نقطه ضعف» در سال‌هایی ساخته شد که وضعیت سینمای ایران هنوز نامشخص بود و مسئولان فرهنگی حکومت برآمده از انقلاب، هنوز برنامه روشنی برای اداره سینما نداشتند.

نقطه ضعف، فیلم مهیج و خوش ساختی بود که جمشیدهاشم پور، حسین پرورش و جواد گلپایگانی در آن بازی کردند‌.

با این که داستان فیلم با شخصیت‌های بدون نام و در مکانی ناشناس می‌گذشت، تماشاگران ایرانی به دلیل درون‌مایه سیاسی ضد دیکتاتوری فیلم، با آن ارتباط خوبی برقرار کردند و نام محمدرضا اعلامی به عنوان کارگردانی مستعد و جوان در سینمای ایران مطرح شد.

موسیقی پرتعلیق بابک بیات و فیلمبرداری علیرضا زرین‌دست از ویژگی‌های فیلم نقطه ضعف، شمرده می‌شود.

نقطه ضعف، داستان مردی انقلابی بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی گرفتار می‌شود و دو مامور امنیتی می‌خواهند او را به جای نامعلومی منتقل کنند.

اعلامی فضای رمان ساماراکیس را به خوبی به فضای سیاسی پس از انقلاب ایران پیوند داده بود.

جمشید ‌هاشم‌پور که در این فیلم در نقش مامور امنیتی خشن ساواک ظاهر شد، معتقد است که «نقطه‌ضعف»، نقطه عطفی در کارنامه حرفه‌ای‌اش بود.

بعد از نقطه ضعف، محمدرضا اعلامی هرگز نتوانست این تجربه موفق سینمایی را تکرار کند و بعد از چند تجربه ناموفق هنری مثل «شناسایی» و «ترنج»، به ساختن فیلم های حادثه‌ای و پرماجرا پرداخت.

ترنج محصول 1365، داستانی در باره ستم و بی عدالتی در دوره شاه بود که با شرکت پروانه معصومی و علی نصیریان ساخته شد اما توجهی را جلب نکرد.

اعلامی در فیلم شناسایی، محمدعلی سپانلو نویسنده و شاعر سرشناس ایرانی را در نقش یک نویسنده به کار گرفت اما داستان روشنفکرانه پر ادای فیلم نه تنها مورد توجه تماشاگران عادی سینما قرار نگرفت، حتی نظر مثبت روشنفکران و نویسندگان ایرانی را هم جلب نکرد و یک شکست تجاری و هنری کامل بود.

اما عشق و مرگ، داستان ملودراماتیک مهیجی بود که اعلامی آن را با مایه سیاسی در فضای جنگ ایران و عراق ساخت و بازی جمشید هاشم پور و چنگیز وثوقی در آن از عوامل موفقیت این فیلم شد.

یکی از ویژگی‌های فیلم‌های اعلامی، حضور شخصیت‌هایی است که دارای پیشینه‌ای سیاسی در دوره شاه بودند و در فضای بعد از انقلاب، پریشان و پادرهوا رها شدند و در جستجوی تکیه گاهی امن و مطمئن هستند.

به باور بیشتر منتقدان سینما، اعلامی جز در فیلم نقطه ضعف که پرداختی انتزاعی داشت، هرگز نتوانست به عمق این شخصیت‌ها نزدیک شود و همیشه آنها را در سطح نشان داد.

فیلم افعی با بازی جمشید هاشم پور، بهاره رهنما و ایلوش، از موفق‌ترین فیلم‌های ماجراجویانه سینمای ایران بود که با نگاهی به فیلم‌های هالیوودی مثل «رمبو» ساخته شده بود.

در این فیلم، اعضای یک گروه شبه نظامی موسوم به «افعی»، به رهبری شخصی به نام بکتاش شش نفر را که قصد خروج غیرقانونی از مرز را دارند، گرفتار می‌کنند.

فیلم بعدی محمدرضا اعلامی، با نام آشوب‌گران، ماجرایی پلیسی و گانگستری بود که با بازی بهزاد خداویسی در پاکستان فیلم‌برداری شد.

موسیقی هندی و کار در لوکیشن خارج از ایران از مشخصه‌های این فیلم و تفاوت آن با محصولات دیگر آن دوره سینمای ایران است.

علاوه بر تدوین و فیلمبرداری خوب، اعلامی صحنه‌های تعقیب و گریز و انفجار آن را خیلی خوب از کار درآورد.

فیلم رازها، آخرین ساخته محمدرضا اعلامی در سینما بود که در سال 1383 ساخته شد. این فیلم، تریلری جنایی به سبک آثار آلفرد هیچکاک بود و در آن جمشید هاشم پور، میترا حجار و امین تارخ بازی می‌کردند.

محمدرضا اعلامی قصد داشت به زودی فیلم «ماشاالله خان در بارگاه هارون‌الرشید»، اثر طنزآمیز ایرج پزشک‌زاد را کلید بزند که مرگ به او فرصت نداد.