در شرایطی که آلودگی هوا در تهران و برخی از شهرهای ایران به مرز خطرناکی رسیده است بسیاری از خانواده‌ها از خود می‌پرسند که آن‌ها برای کاهش اثرات این هوای آلوده روی سلامتی‌شان چه می‌توانند بکنند.

توصیه کارشناسان برای کاهش اثرات منفی هوای آلوده بر بدن، عمدتا شامل استفاده از کولر آبی به منظور فیلتر هوا در داخل خانه، استفاده از ماسک در صورت خروج از خانه، عدم تحرک جسمانی و عدم خروج از خانه در هوای آلوده به خصوص در مورد افراد آسیب‌پذیرتر است.

هوای سالم ضرورت حتمی بهداشت انسان است و آلودگی آن سلامتی بشر به خصوص افرادی را به خطر می‌اندازد که به علت سن و مشکلات جسمی آسیب‌پذیرتر هستند.

براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا سالانه باعث مرگ زودرس بیش از دو میلیون نفر می‌شود که بیش از نیمی از آن‌ها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.

اگرچه آسیب‌پذیری انسان به علت آلودگی هوا فراتر از کنترل شخصی انسان‌هاست و اقدامات جدی و عاجل سردمداران محلی، ملی و حتی بین‌المللی را می‌طلبد اما برخی تدابیر ساده می‌تواند عوارض جانبی آن‌ها را برای همه ما تا حدودی کاهش دهد.

کولر آبی؛‌ بهترین فیلتر آلودگی

به گفته معاون وزیر بهداشت کولر آبی وسیله تلطیف هوا و بهترین فیلتر برای رفع غبار آلودگی هوا است و به دلیل داشتن پوشال می‌تواند رطوبت هوا را سالم‌تر وارد منازل کند و بهترین فیلتر آلودگی هوا باشد.

دکتر سیدحسن امامی رضوی با اشاره به این مطلب گفته است که همزمان با استفاده از کولر آبی باید با بازگذاشتن یک در یا پنجره، گردش جریان هوا را در خانه برقرار کرد.

ضمنا تمیزنگهداشتن و تعویض فیلترهای کولرهای گازی می‌تواند به تمیزنگهداشتن هوای داخل خانه کمک کند. بسیاری از کولرهای گازی به دلیل کثیف و پرگردو خاک بودن آن از کار می‌افتند.

عدم خروج از منزل به هنگام آلودگی هوا

عدم حضور در هوای غبارآلود به خصوص برای بیماران قلبی و ریوی و نیز کودکان، افراد مسن و زنان باردار از جمله مهم‌ترین توصیه‌هایی است که از سوی همه کارشناسان در سراسر دنیا مطرح می‌شود.

کودکان و زنان باردار دارای حساسیت فیزیولوژیک هستند و افراد مسن نیز معمولا از برخی مشکلات و بیماری‌های جسمی رنج می‌برند.

معاون وزیر بهداشت نیز با اشاره به این امر یعنی خروج از خانه تنها به هنگام ضرورت، به بسته و محکم نگهداشتن درها و پنجره‌ها نیز در این زمینه اشاره کرده است.

از آن‌جا که میزان ریزگردها در هوا بستگی به عوامل جوی از جمله میزان باد دارد و نمی‌توان آن را به طور دقیق پیش‌بینی کرد او توصیه کرد که افراد دچار بیماری‌های قلبی  و ریوی در هوای غبارآلود از خانه خارج نشوند اگرچه به نظر می‌‌رسد وضعیت ریزگردها در اول صبح و غروب کمتر است.

عدم انجام ورزش‌های سنگین در هوای آلوده

خودداری از انجام ورزش‌های سنگین در هوای غبارآلود توصیه دیگر معاون وزیر بهداشت است. 

کارشناسان بهداشتی براین نظرند که اگرچه ورزش یکی از کلیدهای شیوه زندگی سالم است اما آلودگی هوا و ورزش ترکیبی ناسالم تلقی می‌شود. علت این امر آن است که در طی فعالیت هوازی، فرد نوعا هوای بیشتری استنشاق می‌کند و آن را عمیق‌تر هم به سوی شش‌ها می‌کشاند. از آن‌جا که افراد به هنگام ورزش احتمالا بیشتر از طریق دهان نفس می‌کشند، هوا از راه‌های بینی که به طور معمول فیلترکننده آلودگی‌های هوایی هستند کمتر عبور می‌کند.

به این ترتیب ورزش در هوای آلوده امکان ایجاد یا تشدید مشکلات بهداشتی را بیشتر می‌کند.

خطرات ناشی از ورزش در هوای آلوده عبارت از آسیب به راه‌های هوایی ریه‌ها، افزایش خطر بروز آسم و تشدید آن، افزایش خطر بیماری، قلبی، سکته مغزی و خطر مرگ ناشی از سرطان ریه و بیماری های قلبی- عروقی هستند.  

استفاده از ماسک در هوای آلوده

ازآن‌جا که گرد و غبار موجود درهوا باعث التهاب راه‌ها  وکیسه‌های هوایی شده و بیماری‌‌های ریوی مانند برونشیت و ذات‌الریه ایجاد می‌کند دکتر علی معینی، متخصص بیماری‌های ریوی در کرمانشاه به مردم توصیه کرده که برای جلوگیری از ورود گرد و غبار به دهان  و ریه‌ها از ماسک استفاده کنند.

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از ماسک‌های صورت برای ازبین‌بردن اثرات منفی ناشی از آلودگی هوا روی فشارخون و ضربان قلب نیز تا حدودی موثر هستند. آن‌ها این قابلیت را دارند که از افراد آسیب‌پذیرتر حمایت کنند و نیز از بیماری‌های قلبی- عروقی پیشگیری نمایند.

از جمله امور کلی دیگری که انجام آن‌ها از سوی افراد و خانواده‌ها مانع افزایش آلودگی هوا می‌شود و در سطح فردی قابل انجام است می‌توان به استفاده کمتر از خودروی شخصی و استفاده بیشتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی، پرهیز از سفرهای غیرضروری، خاموش‌کردن اتومبیل به هنگام توقف‌های طولانی، سرعت مناسب رانندگی، معاینه فنی منظم خودروها و نیز کاشت و حفظ درختان و فضای سبز در خانه و محله اشاره کرد.