سرانجام ممنوعیت استفاده از ماهواره در مجلس هشتم چه خواهد بود؟

اجازه استفاده از تجهیزات دریافت تصاویر ماهواره‌ای یکی از موضوعات مهم قابل طرح پیش از انتخابات مجلس هشتم است.

با توجه به ممنوعیت استفاده از ماهواره اکنون بسیاری از شهروندان جز از طریق زیرپا گذاشتن قانون و مخفی نگاه داشتن تجهیزات ماهواره‌ای از دید مجریان قانون امکان استفاده از تصاویر ماهواره‌ای را ندارند.

این در حالی است که نگاهی کوتاه به سطح پشت‌بام‌های ساختمان‌ها در شهرهای بزرگ نشان می‌دهد که غالب خانوارها، از ماهواره استفاده می‌کنند.

کوچک بودن بشقاب‌های دریافت سیگنال‌های ماهواره‌ای و ارزان بودن تجهیزات دریافت این سیگنال‌ها تقریبا به هر فرد ایرانی این امکان را می‌دهد تا به سهولت با نصب ماهواره به بیش از 400 شبکه‌ تلویزیونی و رادیویی دسترسی داشته باشد.

تاریخچه ممنوعیت

نمایندگان مجلس چهارم در سال 1373 با تصویب طرحی استفاده از تجهیزات دریافت تصاویر ماهواره‌ای را ممنوع کردند.

این طرح استفاده از گیرنده های خانگی ماهواره را ممنوع می‌کرد. پس از یک ماه مهلت تعیین شده در قانون برای جمع‌آوری داوطلبانه دستگاه‌ها، نیروی انتظامی با کمک نیروهای مقاومت بسیج اقدام به جمع‌آوری دستگاه‌های دریافت سیگنال‌های ماهواره‌ای از خانه‌ها کردند.

اولین دور مقابله با ماهواره پس از تصویب این قانون موفق بود، با توجه به آنکه ماهواره هنوز بسیاری از خانوارها راه نیافته بود و همینطور تجهیزات ماهواره‌ای در آن زمان از لحاظ اندازه و قیمت بزرگ‌تر و گران‌تر از تجهیزات امروزی بود.

اما با گذشت دو سال از تصویب قانون و پیداشدن بشقاب‌های کوچک‌تر، دوباره بسیاری از خانوارها اقدام به تهیه و نصب ماهواره در خانه‌های خود کردند.

در 13 سال گذشته بارها به صورت دوره‌ای در شهرها و محله‌های مختلف کشور، ضابطین قوه‌قضائیه اقدام به جمع‌آوری ماهواره کرده‌اند.

در شهر تهران در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری در دوم خرداد، درگیری‌های کوی دانشگاه در تیر 78 و درگیری‌های تابستان 82 دانشگاه، برخی مناطق تهران با طرح جمع‌آوری یک شبه ماهواره‌ها مواجه بودند.

با این وجود امروز تعداد خانه‌های ماهواره‌دار به حدی رسیده‌ است که کارشناسان دولتی مقابله با این، حداقل با استفاده از ظرفیت‌های موجود غیر ممکن می‌دانند.

مجلس ششم و ماهواره

مجلس ششم در سال 1380 پس از هفت سال از تصویب اولیه قانون مقابله با ماهواره، اصلاحیه‌ای را برای این قانون تصویب کرد.

هدف نمایندگان اصلاح‌طلب طراح اصلاحیه این بود که صدور مجوز استفاده از ماهواره را برای اشخاص حقیقی و حقوقی سهل‌تر کنند تا آن دسته از شهروندان که واقعا نیاز به استفاده از ماهواره دارند وادار به قانون‌شکنی نباشند.

این طرح در مجلس ششم از تصویب نمایندگان گذشت و با وجود آنکه مفاد آن با قانون اولیه تفاوت چندانی نداشت، ماده‌ای به آن اضافه شده بود که به وزارت ارشاد اجازه می‌داد برای افراد حقیقی و حقوقی مجوز صادر کند.

با این وجود شورای نگهبان اصلاحیه را به دلیل مغایرت با قانون اساسی رد کرد و قانون اولیه همچنان به قوت خود پابرجا ماند.

مجلس هفتم و ماهواره

دو شخصیت فرهنگی و فعال مجلس هفتم، عماد افروغ و سعید ابوطالب، در سال 1385 اقدام به ارائه طرحی جدید برای قانون‌مند ساختن استفاده از ماهواره کردند.

این دو نماینده شهر تهران که در ابتدای شروع به کار مجلس از اصولگرایان محسوب می‌شدند، در دو سال پایانی عمر مجلس اقدام به تاسیس فراکسیونی جدیدی به نام اصولگرایان مستقل کردند و در واقع سیاستی متفاوت نسبت به سایر اصولگرایان در پیش گرفتند.

در طرح پیشنهادی افروغ-ابوطالب ممنوعیت ماهواره همچنان پابرجا می‌ماند، اما به جای آن امکان تاسیس شبکه‌های کابلی محلی در شهرها فراهم می‌شد و این شبکه‌های مجاز بودند برنامه های «مناسب» را در اختیار خانوارها قرار دهند.

در بسیاری از کشورهای دنیا خانوار به جای نصب گیرنده‌های ماهواره‌های به شبکه‌های کابلی محلی متصل دهند و مجموعه‌ای از کانل‌ها را از طریق این شبکه‌ها دریافت می‌کنند.

سعید ابوطالب در توضیح این طرح گفته بود: «ما نمی‌توانیم کار فرهنگ و ظرایف آن را با خشونت حل کنیم چون جواب عکس می‌گیریم.»

با این وجود طرح ابوطالب-افروغ در صحن مجلس نتوانست رای نمایندگان را جلب کند و به تصویب نرسید.

انتخابات پیش‌رو و ماهواره

از میان جریان‌های حاضر در انتخابات هیچ‌کدام به طور مشخص درباره ماهواره و قوانین مربوط به آن اظهار نظر نکرده‌اند.

با این وجود با توجه به سابقه رای دادن نمایندگان مجلس هفتم می‌توان نتیجه گرفت که احتمال حمایت نامزدهای فهرست انتخاباتی جبهه متحد از طرح اصلاحیه‌ای که استفاده از ماهواره را مجاز کند، بعید به نظر می‌رسد.

ائتلاف اصلاح‌طلبان و حزب اعتمادملی نیز در این‌باره اظهار نظر صریح نداشته‌اند. اما کارنامه مجلس ششم احتمال حمایت نامزدهای این دو لیست را از طرحی که استفاده از ماهواره را آزاد یا حداقل آسان‌تر نماید، بیشتر می‌کند.

در این میان ائتلاف فراگیر اصولگرایان که به اصولگرایان مستقل نیز شهرت دارند، بیشتر از همه ممکن است قادر باشند تا اقدام عملی درباره آزادسازی ماهواره بکنند.

این گروه از اصولگرایان که به اصولگرایان «پراگماتیک» و عمل‌گرا نیز شهرت دارند در مجلس هفتم نشان دادند که به دنبال راه‌حل عملی برای قانون‌مند ساختن استفاده از ماهواره هستند. همچنین به دلیل تعلق این گروه به کمپ محافظه‌کاران، امکان چانه‌زنی سیاسی آنها افزایش می‌یابد.

سعید ابوطالب یکی از چهره‌های فرهنگی حاضر در لیست ائتلاف فراگیر اصولگرایان است که معتقد به تغییر قانون فعلی ممنوعیت استفاده از ماهواره می‌باشد.