آمار غیر رسمی میزان مطالعه‌ی هر ایرانی را دو دقیقه در سال اعلام کرده‌اند. اگرچه برخی از مسئولان اعلام چنین آماری را سیاه‌نمایی و توهین به مردم می‌دانند. گفته می‌شود سرانه‌ی مطالعه‌ی هر ژاپنی 90 دقیقه و هر انگلیسی 55 دقیقه است.

ایرانیان، به‌طور متوسط دو دقیقه در روز کتاب می‌خوانند.

علی اکبر اشعری، رییس سازمان کتابخانه و اسناد ملی ایران، ضمن اشاره به این موضوع گفت: در صورتی که مطالعه کتاب‌های درسی را هم در نظر بگیریم، سرانه‌ی مطالعه در ایران به حدود شش دقیقه در شبانه روز می‌رسد.

کم بودن میزان مطالعه در کشور، بحث جدیدی نیست و تقریبا هر ساله در ایران به طور غیر رسمی آماری منتشر می‌شود و میزان متوسط مطالعه در کشور با دیگر کشورهای جهان، به خصوص کشورهای اروپایی که افراد دقایق بسیار بیشتری را به مطالعه اختصاص می‌دهند، مقایسه می‌شود.

اشعری کم بودن میزان مطالعه در کشور را با توجه به اینکه 85 درصد مردم ایران باسواد هستند، مایه‌ی تاسف دانست.

وی شاخص‌های کتابخوانی را در کشور بسیار «بالا» دانست و اعلام کرد که ایران با دارا بودن بیش از دو هزار کتابخانه عمومی و انتشار حداقل سه هزار شمارگان از هر عنوان کتاب در هر خط چاپ، یکی از فرهنگ‌سازترین کشورهای جهان محسوب می‌شود.

اما صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نظر متفاوتی دارد. وی با بیان اینکه این آمار را درست نمی‌داند، اظهار داشت: در مورد سرانه‌ی مطالعه حال حاضر كشور بنده هيچ‌گونه آماری ندارم. نمی‌دانم آنها هم كه می‌گويند آمارشان را از كجا آورده‌اند. در اين آمارهای غير كارشناسی نوعی هتک حرمت نسبت به مردم ما هم صورت می‌گيرد.

عدم وجود آمار رسمی در خصوص میزان مطالعه مردم به این دلیل است که آمارگیری سرانه‌ی مطالعه که قرار بود در سراسر کشور در مهرماه گذشته انجام شود، به دلایل نامعلومی متوقف شد.

محمد سالاری، مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات فعالیت‌های فرهنگی و کتابخوانی در آن زمان طی اعلام این خبر گفته بود که آمار قدیمی دو دقیقه در روز که مدام به آن استناد می‌کنند، آمار سیاهی است و آمار روزی دو ساعت آمار صحیحی است.

در دی ماه گذشته نیز محسن پرويز معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضمن اعلام اینکه آمار رسمی از میزان سرانه‌ی مطالعه در ایران در دست نیست، گفت: دفتر مطالعات و برنامه ريزی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری پژوهشگاه اين وزارتخانه درصدد تعيين ميزان سرانه‌ی مطالعه در کشور است كه آن تا پايان سال آينده (همین سال جاری) اعلام می‌شود.

در مرداده ماه 1384، سید جواد حسینی فرماندار مشهد درگردهمایی اعضای انتصابی انجمن کتابخانه‌های عمومی شهرستان مشهد اعلام کرده بود که سرانه‌ی مطالعه هر ایرانی 95 دقیقه است.

این در حالی است که در سال 1381، پژوهش‌های رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 28 استان، سرانه‌ی مطالعه ایرانیان را هفت دقیقه اعلام کرد.

در نتیجه به نظر می‌رسد رشد این میزان به 95 دقیقه در عرض سه سال در حالی‌که برنامه‌ریزی فرهنگی خاصی در این زمینه صورت نگرفته است، به راحتی قابل قبول نیست.

با توجه به اینکه نظر قالب در خصوص میزان مطالعه مردم، بر این است که سطح مطالعه درکشور بسیار پایین است، دلایل مختلفی برای علت آن ذکر شده است.

وجود وسایل سرگرم کننده، مانند تلویزیون، رادیو و اینترنت و گسترش هر روزه‌ی استفاده از این وسایل از جمله دلایل اقبال کم ایرانیان به خواندن کتاب عنوان شده که البته با مقایسه با سرانه‌ی کتابخوانی در کشورهایی با تکنولوژی‌هایی بسیار بیشتر و پیشرفته‌تر سرگرمی مانند ژاپن و انگلیس، دلیل قابل قبولی به نظر نمی‌رسد.

گفته می‌شود سرانه‌ی مطالعه‌ی هر ژاپنی 90 دقیقه و هر انگلیسی 55 دقیقه است.

دلیل دیگری که برای کمبود سرانه‌ی مطالعه در ایران ذکر می‌شود، آشفته بودن بازار کتاب است. بسیاری، وجود سانسور و عدم راهیابی کتاب‌های با مضمون مورد علاقه مردم و همچنین گران بودن کتاب را از موارد پایین بودن میزان مطالعه در کشور ذکر می‌کنند.

البته برخی کارشناسان، نهادینه شدن فرهنگ شفاهی در میان ایرانیان را یکی از دلایل عدم علاقه ایرانیان به کتاب خواندن ذکر کرده‌اند. این کارشناسان اعتقاد دارند که ایرانیان ترجیح می‌دهند اطلاعات مورد نظر خود را از زبان دیگران بشنوند تا آن را از طریقه خواندن به دست بیاورند.

با نزدیک شدن به زمان آغاز به کار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، بسیاری از افراد از سراسر کشور برای خرید کتاب‌های مورد نظر خود به این نمایشگاه سرازیر می‌شوند، ولی ظاهرا بسیاری از کتاب‌های خریداری شده در کتابخانه‌های منازل و اداره‌جات برای همیشه جا خوش می‌کنند بدون اینکه نگاهی به آن‌ها افکنده شود.