زنان ورزشکار ایرانی، طی 30 سال گذشته راه پر فراز و نشیبی برای عبور از موانع اجتماعی و فرهنگی برداشتند تا بتوانند سهم اندکی در صحنه مسابقات ملی و بین المللی داشته باشند.

به مناسبت تولد حضرت فاطمه، هفته آینده، هفته زن نامیده شده است. شاید از موضوعاتی که کمتر در چنین هفته‌ای به آن پرداخته می‌شود، مشارکت زنان در امر ورزش و یا اهمیت ورزش و چگونگی حضور آن در زندگی زنان ایرانی است.

نگاهی به حضور زنان در میادین ورزشی پس از انقلاب اسلامی، نشان می‌دهد که به دلیل محدودیت‌های به خاطر نوع پوشش و نحوه حضور آنان اقبال به ورزش بسیار کاهش یافت.

شرایط خاص به وجود آمده برای مشارکت زنان در امر ورزش، باعث شد که زنان ایرانی بیش از یک دهه که از پیروزی انقلاب گذشت، از حضور در میادین بین‌الملی محروم بمانند.
به مرور و با تلاش‌های بسیاری از زنان ورزشکار و فاصله گرفتن از تب و تاب فضای انقلاب و جنگ، تا حدی فضایی برای زنان ایجاد شد تا حداقل فعالیت‌ها و مسابقات ورزشی بانوان در سطح کشور ادامه پیدا کند. هر چند عکس و تصویری از این مسابقات به دلیل رعایت مسائل شرعی هیچ‌گاه به روزنامه‌ها و رسانه‌ها راه پیدا نکرد و همچنین کمبود خبرنگار زن در حوزه ورزش سبب شد که بسیاری از اخبار مربوط به ورزش زنان راهی به سوی مطبوعات نیابد.

تلاش‌ها و کوشش‌های بسیاری از زنان ورزشکار و حضور برخی از زنان در سطوح مدیریتی و پی‌گیری‌های آنها، دولتمردان را مجبور به فراهم آوردن شرایطی برای حضور بانوان در میادین بین‌الملی فراهم کرد. اما حضور در این میادین به دلیل مغایرت الگوهای رایج با مذهب و اعتقادات مسلمانان عملا غیر ممکن و یا بسیار محدود به نظر می‌رسید.

در سال 1369 با پیشنهاد، فائزه هاشمی، نایب رئیس وقت کمیته ملی المپیک ج. ا. ایران و نیز با موافقت خوان آنتونیو سامارانش ریاست کمیته بین المللی المپیک (IOC)، ،شیخ احمد الفهد الصباح ریاست شورای المپیک آسیا(OCA) و حمایت های اکبر هاشمی رفسنجانی،رییس جمهور، تشکیل شورای همبستگی ورزش بانوان (فدراسیون اسلامی ورزش زنان ) با هدف امکان حضور زنان مسلمان در میادین بین‌المللی ورزشی به تصویب رسید.

فدراسیون اسلامی ورزش زنان هدف خود را «برگزاری مسابقات ورزشی با حفظ و حراست از اصول و موازین اسلامی، تقویت همبستگی در میان بانوان مسلمان و تعالی هویت اسلامی زنان در میادین ورزشی، تحکیم مبانی، عدم تبعیض نژادی و طبقاتی بر طبق موازین اسلامی، ارتقاء فرهنگ ورزشی و گسترش و تقویت کادر ورزشی و تشکیل دوره های آموزشی در رشته های مختلف» عنوان کرد.

اگرچه با تشکیل این فدراسیون حضور و رقابت زنان در مسابقات بین‌الملی با دیگر زنان کشور‌های مسلمان میسر شد ولی این مسابقات نتوانست نقطه پرشی برای حرفه‌ای شدن زنان برای شرکت در مسابقات جهانی در همه رشته‌ها برای زنان ایرانی باشد.

محدودیت پوششی در بعضی از مسابقات مانند دو میدانی، شنا و دیگر مسابقات سرعتی باعث شده تا زنان نتوانند با تمام توانایی‌های خود در سطح جهانی حضور بیابند و در نتیجه در بسیاری از موارد از دسترسی به سکو‌های قهرمانی دور ماندند.

اگرچه، علیرغم همه این سختی‌ها و محدودیت‌ها که ورزشکاران زن ایرانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، پشتکار و ممارست آن‌ها باعث شده که زنان ایران بتوانند در رشته‌هایی که امکان رقابت آن‌ها در سطح جهانی فراهم بود به موفقیت‌هایی دست یابند.

زنان ایران حتی در مسابقات داخلی، علیرغم امکانات کمتر نسبت به مردان توانستند در مسابقه‌های از حریفان مرد خود جلو بزنند. لاله صدیقی، قهرمان اتوموبیلرانی کشور،‌ تا کنون توانسته است چندین بار در رقابت با مردان اتوموبیلران برنده از میدان مسابقه خارج شود.

از دیگر زنان ورزشکار ایرانی می‌توان از « شیلا تائورمینا » به عنوان نخستین زن ورزشکاری که تجربه کسب جواز حضور در سه رشته ورزشی مختلف (شنا، ترایثلون و پنتاثلون) در بازیهای المپیک را در کارنامه خود دارد، نام برد تا بتواند بدین صورت نام خود را در تاریخ ورزش زنان ایران ثبت کند.

سال گذشته نیز برای نخستین بار در سطح آسیا، لیلا ابراهیمی، توانست به مقام سوم در مسابقات دوومیدانی دست یابد و در حالی که بسیاری حضور زنان دونده در این سطح از مسابقات هدر دادن وقت و انزژی می‌دانستند، این زن دونده توانست اولین مدال آسیایی را برای زنان ایرانی کسب کند.

در اردیبهشت ماه گذشته نیز فاطمه نعمتی، توانست اولین مدال طلای تکواندو را برای ورزش بانوان به ارمغان بیاورد.

با وجود اینکه زنان ورزشکار تمام تلاش خود را می‌کنند تا با وجود محدودیت‌های پوششی و کمبود امکانات جایی برای حضور در صحنه مسابقات ورزشی بیابند، از دیدن بسیاری از آن‌ها در ورزشگاه‌ها محرومند.

زنان، علیرغم عدم وجود منع قانونی در این خصوص، اجازه حضور در استادیوم‌های فوتبال یا بستکتبال را ندارند. ممانعت از دیدن باز‌ی‌های فوتبال برخی از فعالان جنبش زنان را بر آن داشت تا کمپینی را جهت حق ورود زنان به استادیوم و ورزشگاه‌ها راه بیاندازند.

تلاش این زنان که در برخی موارد با برخورد‌های شدید نیروی انتظامی روبرو شد، سرانجام فدراسیون بین المللی (فیفا) را بر آن داشت که از دولت ایران بخواهد که اجازه و شرایط حضور زنان را در ورزشگاه‌ها برای دیدن مسابقات فراهم کند و در غیر این صورت فوتبال ایران با محرومیت‌هایی روبرو خواهد شد.

تلاش بسیاری از ورزشکاران زن ایرانی و همچنین فعالان زن ایرانی سبب شده است که فضای اجتماعی برای حضور هر چه بیشتر زنان در میادین ورزشی پیش از گذشته گسترش یابد.

اگر چه ورزش زنان در ایران همچنان با کمبود امکانات و محدودیت‌ها اجتماعی و فرهنگی روبروست ولی نکته مثبت این است که نسل جدید بسیار پر تلاش‌تر از نسل قبل در صدد مقابله با موانع برای حضور در ورزشگاه‌ها است و به پرورش بدن خود بیش از نسل مادران خود اهمیت می‌دهد.