واحد پخش خبر رادیو در ساعت دو بعدازظهر 27 تیر 1367 اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران قطعنامه 598 شورای‌امنیت سازمان ملل را پذیرفت.

این خبر غافلگیرکننده در لحظه‌ای اعلام شد که مردم بی‌تاب کشور از روزهای پیش از آن زمزمه پذیرش قطعنامه را شنیده بودند، اما باور آن مشکل می‌نمود.

در جلسه‌ای که به ریاست آیت‌الله ‌خامنه‌ای، رییس‌ جمهور وقت و با حضور مسئولان عالی‌رتبه کشور در 26 تیر 1367 تشکیل شد، پایان جنگ با پذیرش قطعنامه 598 به تصویب رسید و آیت‌الله خمینی، بنیانگزار جمهوری اسلامی نیز پذیرفت که خاتمه جنگ به صلاح نظام و انقلاب است.

در پی این تصمیم، رییس‌ جمهور در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل نوشت: ایران تصمیم گرفته است که رسما قطعنامه 598 شورای ‌امنیت را به خاطر اهمیتی که برای حفظ جان انسان‌ها، برقراری عدالت و صلح و امنیت منطقه و بین‌المللی قائل است، بپذیرد.‌

خاویر پرزدکوئیار، دبیرکل وقت سازمان ملل نیز اعلام کرد، ایران قطعنامه 598 را رسما و بدون قید و شرط پذیرفته است.

شرط ایران پیش از پذیرش قطعنامه معرفی عراق به عنوان کشور متجاوز به جهانیان و درج آن در نخستین بند قطعنامه بود.

با اعلام پذیرش قطعنامه و سخنان آیت‌الله خمینی، بسیاری از مردم درباره اخبار اعلام شده از جنگ هشت ساله و واقعیت‌های آن دچار تردید شدند و این واقیعت‌های مبهم در اذهان مردم باقی ماند.

واقعیاتی که مردم با آن آشنا نبودند، در میان کلمات نامه آیت‌الله خمینی درباره پذیرش قطعنامه منعکس شده است.

انتشار متن کامل دیرهنگام این نامه پس از 18 سال و دسترسی همگان به آن، این واقعیت را برخلاف تبلیغات زمان جنگ آشکار می‌کند که نیروهای رزمنده در آخرین سال جنگ تحمیلی به سبب برتری تجهیزات دشمن دچار شکست‌های زیادی شده و با کمبود جبران نشدنی تجهیزات دفاعی روبه‌رو بودند.

رهبری وقت ایران در نامه‌ 25 تیر1367 که از آن با عنوان تصمیمی تلخ یاد کرد، با اشاره به نظر فرمانده سپاه پاسداران نوشت که «با توجه به استفاده دشمن از سلاح‌های شیمیایی و نبود وسایل خنثی کننده آن، مجبور به پذیرش قطعنامه شده است.»

گفتنی است بند چهارم بخش مقدماتی قطعنامه به استفاده از سلا‌ح‌های شیمیایی توسط عراق اشاره کرده و برموضع جمهوری اسلامی در اعتراض به عراق صحه گذاشته است.

پیامد قطعنامه در داخل و افشای اسرار جنگی

با اعلام پذیرش قطعنامه 598 مبنی بر پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، برخی دیدگاه‌ها حکایت از زیرسوال بودن این قطعنامه داشت.

اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در بیستمین سالگرد پذیرش قطعنامه گفت: قطعنامه در بهترین شرایط و موقعیت پذیرفته شد و کشور از خطرهای زیادی نجات یافت.

هاشمی رفسنجانی در مصاحبه زنده با شبکه تلوزیونی خبر گفت: «مجموعه عوامل قانع کننده‌ای بود مبنی بر اینکه نمی‌شد جنگید و همین سبب شد که امام قطعنامه را پذیرفتند.»

این مقام مسئول کشور به نامه فرمانده سپاه به آیت‌الله خمینی درباره برتری تجهیزات و سلاح‌های ارتش عراق در سال 1367 اشاره کرد.

دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام تیرماه سال 1385 متن کامل نامه آیت‌الله خمینی درباره پذیرش قطعنامه را منتشر کرد که در آن به سخنان محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه اشاره کرده بود.

آیت‌الله خمینی در این نامه نوشته است:«مسئولین نظامی ما اعم از ارتش و سپاه که خبرگان جنگ می‌باشند، صریحا اعتراف می‌کنند که ارتش اسلامی به این زودی‌ها هیچ پیروزی به دست نخواهند آورد.»

رهبر جمهوری اسلامی با توجه به طرح فرمانده سپاه برای ادامه جنگ از یک طرف و کمبود تجهیزات جنگ از سوی دیگر، سخنان او را «شعار» قلمداد کرده بود.

سال گذشته برخی مطبوعات کشور انتشار این نامه را افشای «اسرار جنگی» دانسته و به آن انتقاد کرده بودند.

خسارت‌های پرداخت نشده

براساس قطعنامه 598 شورای امنیت، خسارت‌های غیرنظامی که از ناحیه حملات نیروهای ارتش عراق به کشور وارد شد، حدود یکصد میلیارد دلار برآورد شد.

هاشمی رفسنجانی در مصاحبه تازه خود با شبکه خبر در این زمینه یادآور شده است که «پس از اتمام جنگ، ما به خواسته‌های خود رسيديم و سازمان ملل عراق را متجاوز دانست و هرچند هزينه‌های نظامی ايران را نپذيرفتند، اما خسارات غير نظامی را 100 ميليارد دلار برآورد كردند.»

این در حالی است که با گذشت 20 سال از صدور قطعنامه، پرداخت غرامت غیرنظامی به ایران در بحث‌های سیاست کشور رنگ باخته است.

با توجه به شرایط کنونی عراق که هنوز گرفتار بی‌ثباتی داخلی و حضور نیروهای خارجی تحت فرماندهی آمریکا است، این بلاتکلیفی پرداخت خسارت به ایران معلوم نیست به کجا راه خواهد برد.

فیلم‌هایی با دستمایه جنگ‌ و شمار بسیار زیاد معلولان جنگ که پشت جبهه، در خط مقدم و در بیمارستان‌ها زیر هجوم بمب‌ برای همیشه مصدوم شدند، نشانه‌هایی از کم‌توجهی به این نتیجه مهم و فراموش نشدنی جنگ است.