به دلیل نوسانات قیمت‌های جهانی و تحریم‌هایی که ایران با آنها روبروست، افزایش قیمت کاغذ همچنان ادامه دارد و نگرانی‌های برای ناشران به وجود آورده است.

مهمترین دلیل کمبود کاغذ، گرانی است.

منصور حاجی آخوندیان، رییس اتحادیه کاغذ‌فروشان تهران، ضمن اعلام افزایش 5 درصدی نرخ کاغذ طی هفته‌های اخیر به علت کمبود آن، گفت: مشكلات ورود كاغذ به ايران از مدت‌ها پيش وجود داشته است كه متاسفانه راه‌حل مناسبي براي آن وجود ندارد.

وی یکی دیگر از عوامل نوسان قیمت‌ها و آشفتگی بازار کاغذ را حضور برخی از تازه واردان به عرصه واردات کاغذ دانست. به عقیده وی این افراد «فكر مي‌كنند پس از چند ماه فعاليت، ريزه‌كاري‌هاي اين حرفه را آموخته‌اند، وارد كار مي‌شوند و با برخي كارهاي ناپخته، باعث آشفتگي بازار مي‌شوند.
قیمت کاغذ طی ماه‌های اخیر نوسانات بسیاری را شاهد بود. به طوریکه در فروردین ماه گذشته قیمت کاغذ تحریر یک افزایش 15 درصدی داشت.

گرانی کاغذ و صنعت نشر

در کنار انتظارات طولانی برای گرفتن مجوز نشر کتاب، گرانی کاغذ نیز به یکی از مشکلات پیش روی ناشران بدل شده است. گرانی کاغذ به قدری تاثیر گذار شده که برخی از دست اندرکاران صنعت نشر آن را باعث زمین گیر شدن این بخش دانسته‌اند.

مشکلات ناشران در زمینه قیمت کاغذ از آذر ماه سال 85 که یارانه کاغذ به دستور دولت حذف شد به مرحله تازه‌ای قدم گذاشت.

به موجب بند 4 تبصره 4 بخش‌نامه شورای اقتصاد مبنی بر حذف رایانه کاغذ، «تهيه و تدارك كتاب هاي غيردرسي (از محل كاغذ70 گرمي گروه صنايع كاغذ پارس) و پرداخت يارانه آن، تا تاريخ 1/9/1385 طبق رويه گذشته ادامه خواهد يافت و پس از اين تاريخ يارانه مذكور در اختيار وزارت فرهنگ و ارشاداسلامي قرار مي گيرد تا به صورت نقدي به مصرف كنندگان ذيربط پرداخت شود.»

در آن زمان برخی صاحبنظران این تصمیم شورای اقتصاد را ناکارا خواندند و با آن به مخالفت پرداختند.

سعید ابوطالب،‌نماینده مردم تهران در مجلس هفتم، مدتی پس از ابلاغ این دستور گفت: این تصمیم شورای اقتصاد ضمن اینکه مفسده انگیز است ممکن است موجبات سوء استفاده هایی را هم در آینده فراهم کند که در قبل وجود نداشت .

به نظر وی حذف رایانه به خودی خود تصمیم قابل قبولی است ولی پرداخت آن به صورت نقدی به ناشران تصمیم درستی نخواهد بود.

این در حالی است که بسیاری از ناشران بر این اعتقادند که بهتر است حضور دولت به طور کامل از قیمت گذاری و توزیع کاغذ محو شود و شرکت‌های تعاونی به توزیع آن بپردازند و در این میان برخی نیز از حذف کامل رایانه کاغذ استقبال می‌کنند.

منوچهر حسن‌زاده،مدیر نشر مروارید، معتقد است: با اتمام کاغذهای دولتی در بازار و مسئله تحریمها، مدیریت شرکت تعاونی در کنترل بازار و تامین کاغذ مورد نیاز عرصه نشر اهمیت می یابد. قبلا شرکت تعاونی با نظارت و توصیه ارشاد، سهمیه کاغذ دولتی را میان ناشران توزیع می کرد ولی با حذف یارانه کاغذ، شرایط تغییر کرده و همه چیز بر اساس ضوابط توزیع می شود.

واردات کاغذ

ایران بیشترین واردات کاغذ را از کشورهای اندونزی، چین و کره جنوبی دارد و در حال حاضر قیمت قیمت نوع 70 گرمي چهار ورقي کاغذ اندونزیایی، بندي 32 هزار تومان است.

گفته می‌شود گرانی کاغذ به علت تحریم‌هایی است که در حال حاضر کشور با آن روبرو است و از سوی دیگر، نوسانات قیمت در سطح بین‌المللی، به دلیل گران شدن سوخت، نیز بر نوسانات داخلی قیمت کاغذ بی‌تاثیر نیست.

آمار نشان می‌دهد که در حال حاضر 80 الی 85 درصد کاغذ کشور از طریق واردات انجام می‌گیرد و تنها 10 الی 15 درصد آن در داخل کشور تولید می‌شود.

به موجب این آمار جمهوری اسلامی ایران سالیانه بالغ بر 600 هزار تن کاغذ حجم مصرف کاغذ دارد.

در حال حاضر نزدیک به 14.5 درصد رشد سالیانه برای مصرف کاغذ در ایران پیش بینی می شود یعنی به عبارتی برای سال 1390 شمسی پیش بینی می شود حجم کاغذ مصرفی در ایران بالغ بر یک میلیون تن باشد.

با توجه به این‌که از حذف رایانه‌ کتاب بیش از یک سال است که گذشته است، برخی بر این باورند که بار روانی آن سپری شده است و حذف رایانه نتوانسته است تاثیر خاصی بر حوزه نشر داشته باشد.

به عقیده علی شجاعی صائین مدیرعامل خانه کتاب، مقایسه قیمت‌ کتاب در ابتدای سه ماه اول امسال با سه ماه اول سال گذشته نشان می‌دهد که میزان رشد آن با میزان رشد تورم 20 درصدی همسو بوده است.

به اعتقاد وی این اختلاف در مقایسه سال 85 و 86 اختلاف 15 درصدی را نشان می‌داده است.

شجاعی از این اختلاف نتیجه می‌گیرد که بار روانی یارانه کاغذ در کشور پشت سر گذاشته شده است.