خشکسالی گسترده امسال سبب نابودی زیستگاه‌های طبیعی در دریاچه‌ها کشور شده است که نمونه‌های مشخص آن را می‌توان در استان فارس یافت. تعدادی زیادی ماهی و دسته‌های بزرگی از فلامینگو در دریاچه‌های فارس جان داده‌اند.

خشکی دریاچه‌های استان فارس در سطح وسیع و بالای 90 درصد، انواع گونه‌های جانوری و گیاهی مناطق همجوار را درمعرض خطر نابودی قرار داده است.

دریاچه‌های «ارژن» و «طشک» در استان فارس به خاطر خشکسالی کاملا خشک شده و دریاچه‌های «مهارلو»، «بختگان»، «پریشان» و «کافتر» نیز در آستانه خشک شدن هستند.

مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست گفت جمعیت‌های 100 تا 150 هزار قطعه‌ای فلامینگو در دریاچه مهارلو سرشماری شده اما ‌اکنون به خاطر خشکی 90 درصدی دریاچه، حدود پنج هزار فلامینگو در آن زندگی می‌کنند.

فلامینگو مهم‌ترین گونه پرنده در دریاچه مهارلو است.

تنجه، اردک سرسبز، مرغابی، آبچلیک، چوکا و آنقوت از دیگر گونه‌های پرندگان دریاچه مهارلو هستند که درمعرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند.

از سوی دیگر در اثر خشک شدن 80 درصد دریاچه کافتر در استان فارس، دو هفته پیش حدود دو هزار ماهی در این دریاچه تلف شدند.

براساس این گزارش95 درصد سطح دریاچه بختگان و 80 درصد سطح دریاچه پریشان خشک شده است.

یک دوره شرایط آب و هوایی خشک غیرعادی سبب بروز خشکسالی می‌شود و اثرات بلندمدتی دارد که ممکن است پس از چندسال بعد از پایان خشکسالی ظاهر شود.

این احتمال وجود دارد که با توجه به خشکسالی سال‌های گذشته و امسال، تالاب‌ها و دریاچه‌های بیشتری نیز نابود شوند.

خبرهای روزهای گذشته حکایت از آن داشت که دریاچه ارومیه به شوره‌زار شدن نزدیک می‌شود و زاینده‌رود بزرگ‌ترین رودخانه مرکزی کشور نیز با خطر خشک شدن تدریجی روبه‌رو است.

پیامدهای خشکسالی

خشکسالی علاوه برآن که زیستگاه‌ها، تالاب‌ها، دریاچه‌ها و محصولات کشاورزی کشور را هدف نابودی قرار داده، بلکه شیوع بیماری‌ وبا را نیز در پی داشته است که بنا بر آمار مطبوعات کشور تاکنون 84 نفر به آن مبتلا شده‌ و چهار نفر در اثر ابتلا به آن جان باخته‌اند.

خشکسالی یکی از دلایل عمده شیوع وبا است و خشکسالی امسال به علت دسترسی کمتر مردم به آب سالم و استفاده از آب ناسالم، موارد این بیماری را در کشور و کشورهای همسایه افزایش داده است.

هرچند رییس مرکز مدیریت بیماری‌های کشور چهار روز پیش اعلام کرده است که هیچ یک از منابع آب آشامیدنی کشور آلوده به میکروب وبا نیست و همه مبتلایان به وبا، بر اثر تماس با افراد ناقل بیمار شده‌اند.

مبارزه با خشکسالی

بدترین خشکسالی کشور در 44 سال گذشته در سال 1379 اعلام شد که به 18 درصد استان‌های کشور و 60 درصد جمعیت مناطق روستایی آسیب رساند.

اما خشکسالی امسال هم به تالاب‌ها، دریاچه‌ها و زیستگاه‌های طبیعی رسیده است به گونه‌ای که سازمان‌های بین‌المللی نسبت به شوره‌زار شدن دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه کشور ابراز نگرانی کرده‌اند.

کاهش بارندگی بهاری و خشکسالی، برداشت محصول برنج در استان‌های شمالی و گندم در استان‌های جنوبی را تهدید کرد، به‌گونه‌ای که تولید گندم در بوشهر در مقایسه با سال گذشته که 900 تن بود، امسال به 800 تن رسید و زمزمه طرح واردات گندم شنیده شد.

تشکیل ستاد مبارزه با خشکسالی و اختصاص 230 میلیارد تومان کمک برای بیمه محصولات کشاورزی و همچنین‪ 250 ‬میلیارد تومان برای آب‌رسانی، مشکل کم‌آبی را هنوز حل نکرده است.

صرفه‌جویی و استفاده درست از آب راهکار عبور از تابستان در کشور اعلام شده است، زیرا متوسط الگوی مصرف آب در دنیا 150 لیتر و در ایران 220 لیتر در شبانه‌روز است.

کارشناسان منابع طبیعی جایگزینی مدیریت ریسک به جای مدیریت بحران را به عنوان راهکار توسعه پایدار منابع طبیعی و رفع مشکل کم‌آبی توصیه کرده‌اند.

مدیریت ریسک ساماندهی استراتژیک و هدایت هماهنگ واحدهای اجرایی است که به اعتقاد کارشناسان نه تنها در کاهش اثرات و زیان‌های ناشی از پدیده خشکسالی چاره‌ساز خواهد بود، بلکه در مقابله با بیابان‌زایی و کم‌آبی مؤثر است.

استفاده از تجهیزات پیشرفته در کشاورزی یک راهکار مقابله با مشکل کم‌آبی عنوان شده است.

وزارت نیرو ساخت و تکمیل شبکه‌های آبرسانی را در بلندمدت به عنوان راهکار اساسی مقابله با خشکسالی معرفی کرده است که در نتیجه آن تامین آب نیروگاه‌ها و تولید برق کشور نیز جای نگرانی نخواهد داشت.