حزب اعتماد ملی از دبیر کل خود، مهدی کروبی، خواسته تا نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال آینده شود.

به گمان من، کروبی این درخواست را اجابت خواهد کرد تا به نحوی اشتباه قبلی خود، همان خواب دو ساعته هنگام شمارش آرا در دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری را جبران کند.

در همین آغاز تاکید می کنم که نگاه من به نامزدی کروبی از موضع یک هواخواه یا تحلیلگری نیست که حمایت از نامزدی او را ضروری می پندارد، بلکه بر آنم که در شرایط فعلی با نامزدی کروبی فرصت مناسبی پیش روی اصلاح طلبان قرار گرفته است؛ فرصتی که باید از آن بیشترین بهره را برد و از آن استقبال کرد.

دلایلی را که بر می شمرم ناظر بر آن اند که اصلاح طلبان و سایر گروه های فعال برخوردار از مشی اصلاح طلبانه و دموکراتیک، با فرصتی مواجه اند که در صورت برخورد منطقی و درست با آن، می توانند آینده بهتری را برای کشور خود رقم زنند.

پس تنها مایلم اصلاح طلبان را به بهره گیری از این موقعیت ترغیب نمایم.

1-  برای انتخابات ریاست جمهوری کاندیدایی مطلوب است که دست کم در مسیر نامزدی خود با تردیدهای جدی مواجه نباشد. در میان کاندیدای اصلاح طلبان نمی توان کسی را یافت که تنها بخشی از اراده کروبی را در این مسیر دارا باشد. در این میان کسانی چون خاتمی با تردیدهایی بسیار بزرگتری مواجه اند. عزم جزم کروبی برای تکیه زدن بر کرسی ریاست جمهوری، چیزی نیست که بتوان در دیگر کاندیداهای ریاست جمهوری یافت.

2- کروبی در هر حال خواهد آمد. دعوت زودهنگام حزب متبوع وی از او برای نامزد شدن در انتخابات ریاست جمهوری بدان معناست که او می خواهد دیگران را در برابر امری انجام شده قرار دهد و آنان را به پذیرش حضور خود مجبور سازد.

نمی توان نسبت به این واقعیت بی اعتنا بود. با حضور هر نامزد اصلاح طلب دیگر در کنار کروبی دست کم این احتمال می رود که آرای اصلاح طلبان میان آنها پخش شود و در نهایت پیروزی محافظه کاران رقم خورد.

از سویی، واقع بینی احزاب اصلاح طلب در پذیرش این نکته که کاندیدای قابل عرضه ای ندارند که بتواند از فیلتر شورای نگهبان بگذرد، و تردیدهای بسیار کسانی چون خاتمی در امر حضور خود به عنوان نامزد انتخابات، ما را به نقطه ای رهنمون می‌شود که نامزدی کروبی را به مثابه یک فرصت تلقی کنیم.

3- کروبی از چنان پتانسیلی برخوردار است که بتواند بخشی از آرای محافظه کاران را به خود اختصاص دهد. این نکته ای است که جلایی پور نیز بر آن تاکید کرده است:

تحلیل توزیع آرای کروبی در مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری 84 و مقایسه آن با توزیع استانی و شهری-روستایی آرای احمدی‌نژاد در مرحله دوم انتخابات نشان می‌دهد که بیشتر آرای حامیان کروبی در مرحله‌ دوم به سبد آرای احمدی‌نژاد ریخته شده ‌است.

در واقع، با مرور انتخابات گذشته می توانیم صاحبان حق رای در ایران امروز را به چند بخش تقسیم کنیم: جماعت خاموش؛ تحریم گران انتخابات؛ اصلاح طلبان؛ هواداران راست تندرو و سنتی؛ و جماعتی که به هر تقدیر شرکت در انتخابات را وظیفه خود می دانند و معمولا رای خود را به نفع راست سنتی و راست تندرو، به صندوق می اندازند.

در این میانه، محافظه کاران پیروزی خود را مشروط می دانند به: مایوس و نا امید ماندن جماعت خاموشان و تحریمگران، پیوستن هواخواهان اصلاح طلبان به این جماعت خاموش و حمایت هایی خاص از آن دست که انتخابات گذشته شاهد بوده ایم.

اصلاح طلبان نیز پیروزی خود را مشروط به مشارکت جستن جماعت خاموش و تحریمیان می دانند.

می توان صحنه انتخابات آتی را چنان ترسیم کرد که تلاش نامزدهای انتخاباتی صرفا بر تلاش بر جلب آرای سه دسته دیگر متمرکز باشد: اصلاح طلبان غیر پیشرو؛ آرای هواداران راست تندرو و سنتی؛ و جماعتی که به هر تقدیر شرکت در انتخابات را وظیفه خود می دانند و معمولا رای خود را به نفع جناح راست به صندوق می اندازند.

تلاشی که در این مسیر می شود بی هیچ تردید در جهت آرمان های جنبش مردمی اصلاحات خواهد بود؛ چرا که بخشی از بدنه محافظه کاران را از آنان جدا خواهد ساخت.

در واقع اصلاح طلبان حتی در روزهایی که اوج قدرت خویش را تجربه می کردند از تولید حتی ادبیاتی که بتواند گروه های اخیر را جذب نماید، عاجز بودند؛ امری که بسیار لازم می نمود.

در این صحنه انتخاباتی نتیجه هر چه باشد برنده محافظه کاران نخواهند بود و البته کروبی بهترین گزینه برای حصول این نتیجه است.

اگر این جماعت به رغم تبلیغات و تلاش ها و ایجاد دو قطبی قوی در جامعه به صحنه نیایند تردیدهایی که در این مسیر با آن مواجه بوده اند آنان را از تثبیت موضع خود به عنوان کسانی که سودی در مشارکت در انتخابات نمی بینند، باز داشته است. از آن سو، مشارکت این جماعت کثیر با وجود شرایط فعلی و یکسویه نگری‌هایی که مردم ایران در سال‌های اخیر شاهدش بوده اند، بسیار بعید می نماید.

4- کروبی از دو امتیاز مهم دیگر نیز بر خوردار است: هم تشکیلاتی قوی را رهبری می کند و هم واجد قدرت چانه زنی با افراد و گروه هایی است که سرنوشت امروز ایران را رقم می زنند.

دست کم او از این توان برخوردار بوده است که در شرایط امروز، ارگان حزب متبوع خویش را حفظ کند و تشکیلات خود را توسعه بخشد؛ کاری که احزاب اصلاح طلبی چون جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به دلایلی قادر به آن نبوده اند.

شاید این همه در نظر برخی حاصل سازش و معاملات پنهانی با حاکمان فعلی باشد؛ اما از منظری، همین نیز نقطه قوت کروبی محسوب می شود؛ چرا که رئیس جمهور آینده ایران بنا نیست در ساختاری غیر از ساختار فعلی کار خود را پیش برد.

5- استقبال - و نه لزوما حمایت - گروه های اصلاح طلب پیشرو از نامزدی کروبی این منفعت را در بر دارد که احزاب اصلاح طلب پیشرو که همواره بر اولویت تولید اندیشه و ادبیات اصلاحات و گسترش تشکیلات تاکید داشته اند، توان خویش را مصروف این مهم کنند.

درگیر نشدن کامل در فضای انتخاباتی و به جای آن، متمرکز شدن بر کار تشکیلاتی و تولید اندیشه و ادبیات لازم برای پیشبرد اصلاحات، میوه های بسی شیرین تر در کام ایرانیان خواهد نهاد. اگرچه این گفته به معنای غفلت از بهره گیری از فضای نسبتا آزاد حول و حوش انتخابات نخواهد بود.

6- نظر به احتمال بالای تایید صلاحیت کروبی، اصلاح طلبان می توانند به جای دغدغه داشتن در مورد عبور نامزد مورد حمایتشان از صافی شورای نگهبان، به برنامه ریزی برای بهره مندی از فضای انتخابات بپردازند. در واقع این اولین فرصتی است که اصلاح طلبان می توانند با برنامه ریزی میان مدت از آن بهره برند.

به نظر می رسد این دلایل به علاوه کثیری از دلایل دیگر که کروبی و حامیانش به آن خواهند پرداخت، استقبال از نامزدی کروبی، و البته پرهیز از معرفی نامزد اصلاح طلب دیگری در کنار او را به یک ضرورت بدل می سازند.