با روی کار آمدن دولت نهم و آغاز وزارت محمدحسین صفارهرندی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد، نظارت‌ها و سانسورهای جدید و جدی‌تری بر فضای نشر کتاب حاکم شد. اعمال این شیوه جدید در صدور مجوز انتشار کتاب، به خودی خود باعث کاهش نشر کتاب توسط ناشران شده است.

مجموعه داستان «آوای نهنگ» اثر احمد بیگدلی، پس از سه سال انتظار مجوز انتشار گرفت.

این مجموعه تا یک ماه دیگر توسط نشر چشمه منتشر خواهد شد.

بیگدلی به دلیل طولانی شدن زمان اخذ مجوز، نام و تعداد داستان‌های مجموعه آوای نهنگ را فراموش کرده و تنها به سه داستان «هانریش اولر»، «پری چل‌گیس» و «آوای نهنگ» اشاره کرده است.

احمد بیگدلی در سال 1384 برای نگارش رمان «اندکی سایه» جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در بخش ادبیات داستانی دریافت کرد.

رمان دیگری نیز از این نویسنده با نام «زمانی برای پنهان شدن» در دست انتشار توسط نشر آگه است. این رمان برمحور جنگ ایران و عراق نگاشته شده است.

طرح مشکلات نشر کتاب

در حالی‌که مشکلات نشر و توزیع کتاب در ایران دهه‌های اخیر، هرگز به‌طور کامل از بین نرفته است، اکنون چند سال است که روند روبه افزایش این مشکلات به عنوان خطری جدی فرهنگ کتاب و کتاب خوانی را در جامعه تهدید می‌کند.

با روی کار آمدن دولت نهم و آغاز وزارت محمدحسین صفارهرندی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد، نظارت‌ها و سانسورهای جدید و جدی‌تری بر فضای نشر کتاب حاکم شد.

اعمال این شیوه جدید در صدور مجوز انتشار کتاب، به خودی خود باعث کاهش نشر کتاب توسط ناشران شده است.

تاثیرات این نوع برخورد در برگزاری نمایشگاه کتاب سال 85 خودنمایی کرد.

تعدادی از ناشران از حضور خود در نمایشگاه به دلیل در دست نداشتن آثار جدید برای ارائه انصراف دادند.

از طرفی با تغییر کابینه دولت و مدیران بخش‌های مختلف، مجوز چاپ تعداد زیادی کتاب که در دولت سابق صادر شده بودند، باطل شد و بعضی از ناشران، نویسندگان و مدیران سابق نیز محاکمه شدند.

مجوز صادر شده توسط مدیران فعلی نیز گاه پس از چندی لغو می‌شوند.

ناشران می‌گویند هنگامی که مجوزی از دولت گرفته می‌شود و همان مجوز با تغییر مدیران بازپس گرفته می‌شود، امنیت شغلی آنها به خطر می‌افتد.

این دست از اتفاقات گاه در زمان حضورو نظارت یک مدیر نیز پیش آمده است.

تصفیه کتابخانه‌های عمومی از کتاب‌هایی که «نامناسب» تشخیص داده می‌شوند، یکی دیگر از عملکردهای وزارت ارشاد در سال گذشته است.

از نگاه نویسندگان و ناشران، رفتارهای این چنینی با کتاب تاثیری مستقیم بر فرهنگ کتاب و کتابخوانی در میان مردم دارد.

اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان در این سال‌ها جلسات متعددی با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در جهت مشخص شدن چگونگی نظارت بر انتشار کتاب برگزار کردند.

اتحادیه مذکور، پس از صورت نگرفتن تحولی عمده در این خصوص، در بهمن‌ماه سال گذشته و فروردین سال جاری طی دونامه‌ای که خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد ارسال شد، خواهان رسیدگی به مشکلات صدور مجوز و سرعت بخشیدن به روند آن شد.

در این دو نامه به مشکلاتی چون معطل ماندن کتاب‌ها در صف دریافت مجوز که ماه‌ها به‌ طول می‌انجامد و گم شدن برخی از کتاب‌ها در این اثنا، همچنین به بازگرفتن مجوزهای صادر شده و عدم جواب‌گویی به ناشران اشاره شده است.

پاسخگویی وزارت ارشاد

در حالی‌که انتظار می‌رفت نمایشگاه بین‌المللی کتاب در سال جاری با توجه به مشکلات مطرح شده از سوی ناشران و پاسخگویی متعاقب به آن از سوی صفارهرندی در روزنامه کیهان، با اندکی بهبود در زمینه ارائه آثار برگزار شود، بیش از 300 عنوان کتاب دارای مجوز از سوی وزارت ارشاد جمع‌آوری شد.

متعاقبا وزیر ارشاد در برنامه‌ای تلویزیونی در خصوص روند صدور مجوز کتاب و نیز اعتراض ناشران اعلام کرد: «با طیف‎ مختلفی از ناشران روبه‌رو هستیم. آن‌چه برای کار ما اهمیت دارد، جنس کتاب‌ها هستند. ده درصد کتاب‌ها مشکلات حاد دارند و این رقم زیاد است.»

صفارهرندی آیین نشر را دارای محدودیت‌هایی به دلیل نظام آیینی، سنتی و دینی معرفی می‌کند که ناشران به آن‌ها وقوف دارند و نباید کتاب‌هایی جز آن را برای ارزیابی ارائه دهند.