نهمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران با وجود عدم شرکت بیش از 150 کارتونیست مطرح کشور اول آذر ماه به طور هم‌زمان در موسسه فرهنگی هنری صبای تهران و موزه هنرهای معاصر اهواز آغاز به کار کرد.

نهمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران در چهار بخش کارتون با موضوع ترس، کارتون با موضوع آزاد، کاریکاتور چهره و کمیک استریپ با موضوع آزاد، روز اول آذر به طور هم‌زمان در موسسه فرهنگی هنری صبای تهران و موزه هنرهای معاصر اهواز کار خود را آغاز کرد.

دوسالانه کاریکاتور تهران در حالی برگزار می‌شود که بیش از 150 کارتونیست مطرح کشور در آن شرکت نکرده‌اند.

اما مسعود شجاعی طباطبایی، دبیر نهمین دوسالانه کاریکاتور می‌گوید که این دوره دوسالانه از رشد کمی و کیفی آثار برخوردار بوده و با رشد 15 درصدی نسبت به سال گذشته آثار انتخاب شده از 500 اثر به بیش از 750 اثر رسیده است.

محمد شالویی مدیرکل امور هنرهای تجسمی وزارت ارشاد هم اعلام کرده که رکورد حضور کشورهای خارجی در این دوسالانه با شرکت 91 کشور در دوره نهم شکسته شد.

دوسالانه کاریکاتور تهران یکی از مهم‌ترین رویدادها در این شاخه هنری به‌شمار می‌آید که با تلاش کارتونیست‌های شناخته شده کشور در سال 1372 برای اولین بار برگزار شد و به یکی از معتبرترین دوسالانه‌های بین‌المللی تبدیل شد.

دبیر دوسالانه نهم کاریکاتور تهران معتقد است که ایران از نظر کیفیت در رشته کاریکاتور در کنار برزیل، چین و ترکیه قرار دارد و از نظر کمیت، رتبه نخست جهان را از آن خود کرده است.

تصمیمی که هنرمندان را به بحث واداشت

در حالی که کارتونیست‌های ایرانی برگزاری دوسالانه کاریکاتور تهران را یکی از رویدادهای منظم و معتبر هنری در داخل ایران می‌دانند، حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران روند برگزاری نهمین دوره این رویداد هنری را دستخوش تغییر کرد که به انتشار دیدگاه‌های مختلفی از سوی هنرمندان انجامید.

نزدیک به 100 کارتونیست با انتشار بیانیه‌ای در مرداد ماه به اتفاقات ماه‌های گذشته در ایران اعتراض کردند و گفتند که دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران را تحریم می‌کنند.

امضاکنندگان این بیانیه که شمار آنها پیش از گشایش نهمین دوسالانه کاریکاتور به 157 کاریکاتوریست رسید، با انتقاد از رویدادهای ناگوار پس از انتخابات، گفتند که این روند به‌گونه‌ای است که «هیچ انسان آزاده‌ای نمی‌تواند چشمان خود را بر آن ببندد و دم برنیاورد.»

در این بیانیه آمده است: از آن جا که نشاط فرهنگی در جامعه پس از رخدادهای اخير از ميان رفته است، ما لزوم برگزاری چنين دوسالانه‌ای را به مصلحت ندانسته، خنديدن و خنداندن در فضای کنونی را به دور از احساس مسئوليت می‌دانيم.

امضاکنندگان بیانیه تحریم دوسالانه، این حرکت را نوعی اعتراض نمادین به اتفاقات اخیر دانسته و بر این باورند که در فقدان حضور رسانه برای کارتونیست‌ها، اعتراض در قالب تحریم یک دوسالانه بین المللی تاثیر خواهد داشت.

در حالی که این گروه از کاریکاتوریست‌ها همواره تاکید داشته‌اند که این بیانیه برای مقابله با برگزارکنندگان دوسالانه کاریکاتور و در راستای دسته‌بندی‌های سیاسی منتشر نشده، اما خانه کاریکاتور ایران به انتشار آن واکنش نشان داد.

در نوشته‌ای با عنوان «تحریم دوسالانه، صنفی یا سیاسی» که در وبسایت ایران کارتون منتشر شد، وب‌سایت پرشین کارتون به عنوان صادرکننده این بیانیه معرفی شد.

در این نوشته آمده است که سایت پرشین کارتون از منتقدان عملکرد چند سال گذشته خانه کاریکاتور و برگزاری دوسالانه‌ها بوده و ادعا کرده که شماری از امضاکنندگان بیانیه تحریم دوسالانه به دلیل ناهمخوانی لحن آن با چیزی که تصور داشتند، خواستار باز پس‌گیری امضای خود شده‌اند.

هادی حیدری، کارتونیست و مدیر هنری روزنامه اعتماد ملی که در «مراسم دعای کمیل» بازداشت شده بود، پیش‌تر در گفت‌و‌گویی با مانا نیستانی، کارتونیست گفته بود که دبیر دوسالانه به محض اطلاع از تنظیم بیانیه با بسیاری از کارتونیست‌ها تماس گرفته است.

او در این گفت‌و‌گو افزوده بود که در این تماس‌ها برخی از هنرمندان را ترسانده‌اند که امضای این بیانیه پیامد بدی خواهد داشت و آن را به «خارجی‌ها» مرتبط کرده‌اند.

به نظر می‌رسد امضاکنندگان این بیانیه در نشستی که با برگزارکنندگان دوسالانه با هدف پرداختن به مساله تحریم داشتند، بر مواضع خود پافشاری کرده و از ارائه آثار خود به دوسالانه خودداری کردند.

برخی از هنرمندانی که این بیانیه را امضا نکرده‌اند، می‌گویند که دوسالانه کاریکاتور بهترین فضا برای هنرمندان برای بیان اعتراضشان است.

آنها تحریم دوسالانه را آسیبی به جریانی می‌دانند که کارتونیست‌ها سال‌ها برای آن تلاش کرده‌اند و بر این باورند که تدوین بیانیه تحریم بیش از آن که حرکتی عمیق و موثر باشد یک کار «نمایشی و پرسر و صدا» بوده است.