حسینعلی منتظری در سال 1301 شمسی در نجف‌آباد اصفهان در خانواده‌ای کشاورز متولد شد و 28 آذر ماه 88 به دلیل کهولت سن در منزل خود درگذشت.

حسینعلی منتظری در سال 1301 شمسی در نجف‌آباد اصفهان در خانواده‌ای کشاورز متولد شد و در سن 12 سالگی وارد حوزه علمیه اصفهان شد.

حسینعلی منتظری که در سن 19 سالگی وارد قم شد فقه و فلسفه را نزد آیت‌الله محمد‌حسین بروجردی، آیت‌الله روح‌الله خمینی و علامه محمدحسین طباطبایی فرا گرفت و به درجه اجتهاد رسید.

اهمیت این روحانی در پیروزی انقلاب اسلامی و ترویج مرجعیت روح‌الله خمینی به اندازه‌ای است که آیت‌الله خمینی در زمان تبعید، او را به عنوان نماینده خود در ایران تعیین کرد و در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از مسایل فقهی و سیاسی را به او ارجاع می‌داد.

آیت‌الله منتظری که پس از انقلاب اسلامی ریاست مجلس خبرگان رهبری را بر عهده گرفت نقش مهمی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی و گنجاندن اصل ولایت فقیه در آن ایفا کرد.

مجلس خبرگان رهبری در سال 1364 آیت‌الله منتظری را به عنوان جانشین روح‌الله خمینی برای ادامه رهبری انقلاب اسلامی پس از مرگ او برگزید.

بازداشت و اعدام مهدی هاشمی، برادر داماد آیت‌الله منتظری که در افشای ماجرای «ایران – کنترا» نقش داشت و اعدام هزاران زندانی سیاسی دیگر در سال 67 اختلافاتی میان آیت‌الله خمینی و آیت‌الله منتظری را رقم زد چنان‌چه در سال 68 آیت‌الله خمینی با انتشار نامه‌ای برکناری آیت‌الله منتظری از قائم مقامی خود را با عنوان استعفای او اعلام کرد.

ماجرای «ایران – کنترا» که به ماجرای «مک – فارلین» نیز معروف است، به معامله تسلیحاتی ایران با آمریکا و اسراییل در اواسط دهه 60 شمسی باز می‌گردد که به رسوایی بزرگی در هر سه کشور منجر شد.

سال‌های مبارزه با رژیم پهلوی

آیت‌الله منتظری در فاصله سال‌های 1345 تا 1357 به دلیل مبارزات سیاسی خود با حکومت پهلوی و ترویج اندیشه‌های اسلامی بارها دستگیر و تبعید شد و سال‌ها در زندان به سر برد.

وی که در تبعید و زندان نیز از مبارزات خود دست نکشید و با اقامه نمازهای جمعه در شهرهای مختلف و در زندان به یک مبارز سیاسی خطرناک برای حکومت پهلوی تبدیل شده بود در سال 54 به تحمل 10 سال زندان محکوم شد.

بسیاری از روحانیون و فعالان سیاسی مخالف حکومت پهلوی در آخرین دوره محکومیت منتظری با او در زندان بودند و در مجالس بحث او و نماز جمعه‌هایی که به امامت وی در زندان برگزار می‌شد حاضر می‌شدند.

در پی شدت گرفتن مبارزات مردمی و عقب‌نشینی حکومت پهلوی، آیت‌الله منتظری در هشتم آبان 1357 از زندان آزاد شد و به دیدار آیت‌الله خمینی که در نوفل‌ لوشاتو در حومه پاریس به سر می‌برد رفت و نظرات او را درباره شکل‌گیری حکومت اسلامی دریافت کرد.

سال‌های حذف آیت‌الله منتظری از صحنه سیاسی

در پی برکناری آيت‌الله منتظری از جانشینی آیت‌الله خمینی، نام منتظری از کتاب‌های درسی،خیابان‌ها و مکان‌های عمومی حذف شد، رساله‌ها و تالیفات وی جمع‌آوری شد و مطالب زیادی در اهانت به شخصیت این روحانی منتشر شد.

در سال 76 پس از اعلام خطر آیت‌الله منتظری درباره مساله مرجعیت شیعه و حکومتی شدن آن و دخالت ارگان‌های دولتی در مرجعیت، نیروهای دولتی به خانه و حسینیه اش حمله کردند و چند سال او را در حبس خانگی نگه داشتند.

حبس خانگی آیت‌الله منتظری با پایان دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی شکسته شد، اما نظارت‌ نیروهای امنیتی بر زندگی وی تا آخرین لحظه‌های عمرش ادامه داشت.

در جریان حوادث پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دهم و اعتراض‌های گسترده مردمی به نتایج آن، آیت‌الله منتظری یکی از روحانیان حامی حقوق مردم بود و ضرب و شتم و کشتار مردم را نشانه آشکار مخالفت با قانون اساسی مبنی بر حاکمیت ملت بر سرنوشت خود دانسته و آن را حرام اعلام کرده بود.

بر اساس فتوای آیت‌الله منتظری که از او به عنوان پدر معنوی جنبش مردمی ایران یاد می‌شود، عاملان و مباشران اعترافات ساختگی که با شکنجه و تهدید گرفته شده‌، گناهکارند و مستحق مجازات خواهند بود.

او در آستانه سی‌امین سالگرد اشغال سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام، گفت که اشغال سفارت آمریکا کار درستی نبوده است.

کانون مدافعان حقوق بشر روز 19 آذر ماه برابر با روز جهانی حقوق بشر آیت‌الله منتظری را به عنوان برنده «تلاشگر حقوق بشر» در سال 88 برگزید.

آیت‌الله منتظری در پی جنجال‌سازی رسانه‌های وابسته به دولت درباره پاره شدن عکس آیت‌الله خمینی در بوق و کرنا کردن این مساله را کار صحیحی ندانسته و گفته بود: آیت‌الله خمینی مرد بزرگی بودند اما معصوم نبودند و خود ایشان هم هیچ‌گاه ادعای عصمت نکردند.

حسینعلی منتظری 28 آذر ماه 1388 به دلیل کهولت سن در منزل خود در شهر قم درگذشت.