این احتمال وجود دارد که در ماههای آینده صنعت نفت تبدیل به ابزار غرب برای وارد آوردن ضربه کاری به اقتصاد ایران و وادار کردن جمهوری اسلامی به پذیرش شرایط آن شود.
در هفتههای گذشته بازار جهانی نفت به دنبال یک دوره افزایش شدید بهای آن شاهد کاهش سریع قیمت و قرار گرفتن در مرز 100 دلار بوده است.
در ماه گذشته میانگین بهای نفت خام ایران با 18.5 دلار کاهش در حد 80 دلار به فروش رفته است که ادامه این روند، درآمد حاصل از فروش نفت ایران را به حدود 80 تا 97 میلیارد دلار خواهد رساند که پایینتر از برخی بودجهبندیهای دولت است.
قیمت نفت و تحریمها
نوسان قیمت جهانی نفت و پیشبینی کاهش میانمدت قیمت آن تا نزدیک 70 دلار میتواند دلالتهای سیاسی داخلی و خارجی جدی برای دولت محمود احمدینژاد داشته و برنامهریزیهای داخلی و خارجی دولت را به ویژه در رابطه با برنامه هستهای با مشکل مواجه کند.
در صورتی که قیمت نفت به مرز 70 دلار نزدیک شود، یکی از ابزارهای کلیدی دولت برای مقابله با فشار تحریمهای خارجی علیه کشور دچار مشکل خواهد شد.
از این رو این اعتقاد برخی رهبران غربی چندان نادرست نیست که در صورت کاهش قیمت نفت و درآمدهای نفتی، شوک اقتصادی ناشی از آن اولین ضربههای جدی تحریم را متوجه اقتصاد تحت فشار ایران کند.
به اعتقاد سیاستگذاران غربی، تحریمهای اقتصادی علیه ایران در همین نقطه به نتیجه خواهد رسید.
کشور اکنون برای تامین فراوردههای نفتی دچار برخی مشکلات عمده است.
تامین اعتبار مالی با دشواری صورت میگیرد، هزینههای مالی استخراج تا حد قابل ملاحظهای افزایش یافته و درنتیجه سرمایهگذاران خارجی از اجرای قراردادهای نفتی و گازی منصرف شدهاند.
تاثیرات بودجهای
کاهش قیمت نفت تا مرز 70 دلار همچنین میتواند اجرای طرح تحول اقتصادی را که از سوی دولت نهم پیشنهاد شده است با مشکل کمبود منابع مواجه سازد.
امید دولت برای درآمد 140 میلیارد دلاری نفت و برنامهریزی برای کشور بر این پایه قیمتگذاری، از میان رفته و آنچه در طرح تحول اقتصادی برای هدفمند کردن یارانهها بر مبنای قیمت حداکثری بسته شده، دچار مشکل خواهد شد.
برخی کارشناسان و درباره آزاد شدن منابع حاصل از هدفمند کردن یارانهها معتقدند که چون دولت بسیار بزرگ و پرحجم است، اجرای طرح تحول اقتصادی هزینه اضافی بالایی داشته و کسری بودجه ایجاد میکند.
مشکلات بنیادی صنعت نفت
دولت با هدف پیشگیری از کمبود منابع مالی در یکصد و چهل و نهمین اجلاس وزیران نفت اوپک از کاهش میزان تولید نفت پشتیبانی کرد تا از سقوط سریع قیمتها جلوگیری کند.
اما حتی در صورت عبور کشور از فشار تحریم، قدرتهای بینالمللی، صنعت نفت کشور از مشکلات بنیادین و طولانی مدت دیگری که با آن روبهرو است به سادگی عبور نخواهد كرد.
فرسودگی و عدم سرمایهگذاری یکی از بحرانهای اساسی صنعت نفت کشور است و تحریمها سبب شده است که ایران از دستیابی به فنآوری پیشرفته و دانش توسعه میادین نفتی و گازی محروم شود.
سه دهه فشار تحریم بر صنعت نفت کشور تولید نفت را بیش از دو میلیون بشکه در روز کاهش داده و این در حالی بوده است که تولید نفت عربستان به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت دنیا در طول همین مدت 5/1 میلیون بشکه افزایش نشان داده است.
با این توصیف بسیار دور از انتظار خواهد بود که جمهوری اسلامی بتواند به حداقل برنامهریزی برای تولید پنج میلیون بشکه در سال 2010 دست یابد و به نظر میرسد در صورتی كه مدیران نفتی كشور موفق عمل کنند، تنها بتوانند سقف تولید کنونی نفت را نگه دارند.
این احتمال وجود دارد که در ماههای آینده صنعت نفت تبدیل به ابزار غرب برای وارد آوردن ضربه کاری به اقتصاد ایران و وادار کردن جمهوری اسلامی به پذیرش شرایط آن شود.