نمایش «یرما» به کارگردانی رضا گوران که با پایان تعطیلات مجموعه تئاتر شهر تهران به مناسبت شب‌های قدر، به اجرای خود در سالن سایه این مجموعه ادامه می‌دهد از جمله نمایش‌های این فصل از تئاتر است که به دلیل اجرایی متفاوت مورد توجه منتقدان و متخصصان تئاتر قرار گرفته است.

این نمایش اقتباسی آزاد از یرما اثر «فدریکو گارسیا لورکا» شاعر و نویسنده اسپانیایی است که کارگردان اثر، مخاطبان اصلی آن را زنان می‌‌داند.

نمایش یرما با حضور در بخش مسابقه بیست وهفتمین دوره جشنواره تئاتر فجر در بخش‌های بهترین نمایش، کارگردانی، طراحی صحنه و لباس و بهترین بازیگر زن نامزد دریافت جایزه شد که جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره را برای سهیلا گلستانی بدست آورد.

رضا گوران کارگردان این نمایش معتقد است: نمایش یرما در جامعه ایرانی مابه‌ازاهای زیادی دارد و با توجه به این شرایط براساس «یرمای» لورکا بازنویسی شده است.

وی با بیان این مطلب که اجرای موبه‌موی آثار در تئاتر امروز باب نیست گفت: «موضوع باروری که در اثر لورکا مورد توجه قرار می‌گیرد، امروزه جزو دغدغه‌های اصلی جامعه نیست و می‌تواند به یک ضد ارزش بدل شود. به همین دلیل هم ما بر روی زندگی زنی به نام یرما تمرکز کردیم.»

اجراهای این نمایش به داریوش مهرجویی، کارگردان سینما تقدیم شده است.

یرما شخصیتی فرا واقعی

یرما که نگارش آن در سال 1934 به پایان رسیده است یکی از مشهورترین آثارفدریکو گارسیا لورکا در کنار«خانه برنارد آلبا» و «عروسی خون» دو اثر ماندگار نمایشی دیگر وی می‌باشد.

یرما یک تراژدی متاثر از فرهنگ روستائیان اندلس، ناامیدی ژرفشان و داستان زنی عقیم است که از پیر زالی که در تمامِ نمایش‌های اسپانیایی ظاهر می‌شود می‌خواهد که با قدرت «جادوی» خود پسری به او بدهد.

منتقدان یرما را شخصیتی فرا واقعی یا سورئالیستی می‌خوانند که گفتار و رفتارش با وجود ریشه داشتن در واقعیت‌، گویی در رویا و خواب اتفاق می‌افتد، با خویش حرف می‌زند و در برابر سرنوشت، ایستادگی می‌کند.

هدیه تهرانی و اولین تجربه حضور در تئاتر به عنوان طراح صحنه

هدیه تهرانی بازیگر سینمای ایران برای اولین بار در تئاتر به طراحی صحنه نمایش یرما پرداخته است که به عقیده رضا گوران عملکرد وی نشان از شناخت بالای او از تئاتر دارد.

به عقیده منتقدان طراحی صحنه یرما نیز از دلایل متمایز شدن این نمایش از دیگر آثاری است که همزمان در سالن های تئاتر شهر بروی صحنه می روند.

صبا رادمان منتقد سینما در رابطه با هم سو بودن طراحی صحنه با متن نمایش می گوید: این صحنه سطحی است سفید که با سه نیمکت از جنس پلکسی گلاس شفاف ظرفیت اجرای نمایش را پدید آورده است . به این ترتیب با صحنه‌ای تجریدی روبرو هستیم که هیچ نشانی از تعلق به مکان های جغرافیایی در آن دیده نمی‌شود.

وی معتقد است ادغام طراحی صحنه و نور در این نمایش موجب شده ‌تا نمایش یرما به اثری حقیقی بدل شود: در واقع این تمهیدی است که اجرای یرما را از هر نوع نسبت جغرافیایی بری کرده و به اثری در خصوص انسان و روابط انسانی به شکل کلی تبدیل می‌کند و آن را از ظرف زمان – مکان بیرون می آورد.

فدریکو گارسیا لورکا، شاعر کولی

لورکا در سال 1898 در دهکده ای واقع در شمال شرقی شهرگرانادا در اسپانیا متولد شد.

«ترانه های کولی» مجموعه اشعاری تاثیرگرفته از فرهنگ اندلوسی و کولیان اسپانیا که باعث شهرت و محبوبیت او می شود را در سال 1928 منتشر کرد و پس از انتشار این کتاب در میان خوانندگان آثارش به «شاعر کولی» ملقب شد.

آثار نمایشی لورکا تراژدی هایی از جهان واقعیت است که ارزش های شعرهای او نیز در آنها حفظ شده اند.

او یک شاعر سیاسی نبود اما نحوه برخوردش با تضادها و تعارضات درونی جامعه اسپانیا به گونه ای بود که وجود او را برای فاشیستهای هواخواه فرانکو تحمل ناپذیر می کرد.

در نخستین روزهای جنگ داخلی اسپانیا - اوت 1936 - به دست گروهی از اوباش فالانژ گرفتار شد و در تپه های شرقی گرانادا تیر باران شد وهرگز جسدش به دست نیامد و گورش شناخته نشد.

لویی پارو در مقاله ای می نویسد: لورکا پس ازطی کردن ایالات اسپانیا و آمریکا و شناختن تمامی آن‌چه که سُنت می‌توانست برای باروری تقدیم او کند، بدان جا رسید که متقاعد شد انسان نمی‌تواند کاری درخور انجام دهد، مگر در معیار آزادی خویش.