در حالی که حدس و گمان‌ها درباره منبع هشدارهای تازه رییس‌جمهوری ایران درباره زلزله در پایتخت همچنان در میان است و مقامات دولتی از راه‌کارهایی مانند نقل‌مکان جمعیتی بزرگ از تهران و همین‌طور کاهش گناهان سخن می‌گویند، نگرانی‌هایی درباره آمادگی نهادها و سازمان‌های مرتبط برای زلزله احتمالی بزرگ‌ترین شهر خاورمیانه مطرح است.

در حالی که حدس و گمان‌ها درباره منبع هشدارهای تازه رییس‌جمهوری ایران درباره زلزله در پایتخت همچنان در میان است و مقامات دولتی از راه‌کارهایی مانند نقل‌مکان جمعیتی بزرگ از تهران و همین‌طور کاهش گناهان سخن می‌گویند، نگرانی‌هایی درباره آمادگی نهادها و سازمان‌های مرتبط برای زلزله احتمالی بزرگ‌ترین شهر خاورمیانه مطرح است.

در نخستین روزهای کاری سال نو، رئیس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد گفت: یک عالم تهرانی به من خبر داده است که به‌زودی در تهران زلزله می‌آید و لازم است مردم از گناهان خود توبه کرده و در حد امکان از شهر خارج شوند.

در این باره سایت جهان‌نیوز که به اصول‌گرایان منتقد دولت نزدیک است، خبر داده که این عالم تهرانی مورد اشاره آقای احمدی‌نژاد، آیت‌الله خوشوقت است که از او به عنوان یکی از علمای معروف و استاد اخلاق در تهران نام برده می‌شود.

او همچنین پدرزن مصطفی خامنه‌ای، فرزند رهبر جمهوری اسلامی است و پیش‌تر به او اتهام زده شده که دستور دینی قتل‌های زنجیره‌ای در نیمه دوم دهه 70 شمسی را داده است. آیت‌الله خوشوقت در دو دوره انتخابات ریاست‌جمهوری از آقای احمدی‌نژاد حمایت کرد.

سایت جهان خبر داده است که آقای خوشوقت مدتی است در مسجدی که در آن امام‌جماعت است، درباره زلزله تهران هشدار داده و مردم را به خروج از تهران و دعا و توبه از گناهان دعوت می‌کند.

روز گذشته نیز امام‌جمعه تهران، کاظم صدیقی، در خطبه‌های نمازجمعه پایتخت به احتمال وقوع زلزله در تهران اشاره کرد و تاکید کرد که یک عالم تهرانی از او خواسته است که مردم «توبه عمومی» کنند تا زلزله تهران رخ ندهد.

چنین توصیه‌هایی به چهره‌های مذهبی محدود نشد و از جمله وزیر رفاه و تامین اجتماعی نیز در این باره گفت: بهترین فرمول برای دفع بلای زلزله، استغفار و دعاست.

صادق محصولی در این باره اضافه کرد: ما که نمی‌توانیم دستگاهی اختراع کنیم تا جلوی زلزله گرفته شود اما خداوند این دستگاه را اختراع کرده و آن دستگاه، جلوگیری از گناهان، دعا، استغفار، رسیدگی به محرومان، صدقه‌دادن، از خود گذشتگی و گذشت است.

زلزله ساعت 23

این هشدارها و پیشنهادهای معنوی در حالی مطرح می‌شود که نگرانی‌هایی درباره آمادگی نهادها و سازمان‌های مرتبط برای زلزله احتمالی بزرگ‌ترین شهر خاورمیانه مطرح است.

از جمله 5 هفته پیش و در آخرین روزهای سال گذشته، وزارت کشور برای ارزیابی توان عملیاتی ستاد مدیریت بحران کشور در زلزله تهران، یک مانور ترتیب داد که عمده بروز آن در خبری بود که خبرگزاری مهر و چند وب‌سایت خبری دیگر به نقل از آن روی خروجی‌شان فرستادند و نگرانی عده‌ای از کاربران آنلاین را در پی داشت.

در این مانور، «ساعت 23، زلزله‌ای به بزرگی 7.1 ریشتر پایتخت ایران را لرزاند و بیش از 1.5 میلیون نفر کشته و زخمی بر جای گذاشت، 300 هزار ساختمان فرو ریختند، تجهیزات امدادی پشت جاده‌های تخریب‌شده مانده‌اند، وزرای کابینه هنگام زلزله خواب بودند و پیامک به داد اطلاع‌رسانی بحران رسید».

خبرگزاری مهر درباره این مانور گزارش داد که قبل از وقوع زلزله فرضی در ساعت 23 و اعلام شرایط بحرانی توسط وزیر کشور، اورژانس 115 تهران و نماینده وزارت بهداشت در محل استانداری تهران حضور داشتند که نشان از آشکارشدن اطلاعات بحران فرضی قبل از وقوع زلزله بود.

در ساعت 23 با حضور استاندار تهران و معاون وزیر و رئیس اتاق مدیریت بحران وزارت کشور و در تماسی تلفنی با وزیر کشور، وقوع زلزله فرضی و وضعیت بحرانی اعلام شد.

«فکر کردم شوخی است»

به دستور استاندار تهران و رئیس اتاق مدیریت بحران، به تمامی دستگاه‌ها و نهادهای مسئول و عضو کمیته بحران از طریق سیستم ارسال پیام کوتاه اطلاع رسانی شد تا به سرعت خود را به استانداری تهران اتاق بحران برسانند.

اعضای اتاق مدیریت بحران عبارت هستند از نیروی انتظامی تهران بزرگ، فرماندهی قرارگاه ثارلله، روسا و مدیران ادارات و شرکتهای بازرگانی، برق، آب، گاز، جهاد کشاورزی، ملی پخش فرآورده‌های نفتی، بنیاد مسکن،هلال احمر، صدا و سیما، دانشگاه‌های علوم پزشکی، مخابرات، آتش نشانی، آموزش و پرورش، اورژانس، محیط زیست، حمل و نقل و ترافیک، شهرداری تهران، کمیته امداد، بهزیستی، پلیس راهور، هواشناسی، راه و ترابری، فرودگاه‌های کشور، راه آهن، دادگستری، پزشکی قانونی، ژئوفیزیک، مترو تهران و فرمانداران شهرستان‌های تهران هستند که پس از اعلام وضعیت بحرانی باید در کوتاهترین زمان در اتاق بحران حضور یابند.

اما در همین گام اولیه از مدیریت بحران پس از زلزله، شماری از این اعضای اتاق مدیریت بحران حاضر نبودند.

از جمله مصطفی جمالی، رئیس سازمان انتقال خون تهران، درباره غیبتش به خبرگزاری مهر گفت: پیامک ساعت 23 به من رسید ولی فکر کردم این پیامک سرکاری و شوخی است. او همچنین دلیل آورد: من نمی‌دانستم استانداری از خیابان عباس‌آباد تهران به خیابان طالقانی منتقل شده است.

طاهر رستمی، رئیس سازمان بهزیستی استان تهران که در ساعات پایانی این مانور حاضر شده بود، گفت که پیامک ساعت 24 به او رسیده است.

مرتضی تمدن استاندار تهران بعد از اتمام مانور مدیریت بحران در پاسخ به این پرسش که چرا رادیو به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی در وقوع بحران در این مانور حضور نداشته، گفت: در ابتدای مانور به صورت تلفنی با رادیو در ارتباط بودیم ولی در اتاق بحران خبری از آنها نبود.

استاندار تهران همچنین علت غیبت فرمانده نیروی انتظامی را «اشکال در پیام‌رسانی» دانست و توضیح داد: برخی از فرماندهان انتظامی چند تلفن همراه دارند و احتمالا این پیامک را دریافت نکرده‌اند و اگر درست دعوت می‌کردیم می‌آمدند.

خوش و بش در اتاق بحران

خبرگزاری مهر که تنها رسانه حاضر در اتاق بحران بوده است، همچنین درباره این مانور مدیریت بحران تهران گزارش داده که موسسه ژئوفیزیک و زمین‌شناسی به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادها در مدیریت بحران پس از زلزله، نیروی انتظامی و ارتش برای حفظ امنیت، شهرداری تهران، مترو، شرکت آب و فاضلاب، پلیس راهور، دادگستری، راه آهن و کمیته امداد از جمله دستگاه‌های عضو مدیریت بحران استان تهران بودند که با وجود ارسال پیامک در این مانور غایب بوده‌اند.

علاوه بر این به گفته یکی از مسئولان اتاق بحران وزارت کشور، جز وزیر کشور که خود میزبان این مانور بود، هیچ‌یک از وزاری دولت در آن حاضر نشدند و پاسخگوی تلفن‌های مربوطه نبوده‌اند.

همچنین برخی دیگر از مقامات با تاخیر در اتاق بحران حاضر شدند که از جمله فرماندار دماوند و فرماندار تهران یک ساعت، مدیر منطقه‌ای برق استان تهران دو ساعت و نیم، مدیریت فرودگاه‌های کشور سه ساعت و نیم، و رئیس سازمان بهزیستی استان تهران سه ساعت و نیم تاخیر داشته‌اند.

خبرنگار مهر به مشکلات دیگری از جمله کمبود صندلی در اتاق بحران، پارک متراکم خودروها در خیابان طالقانی تهران که استانداری و اتاق بحران در آن مستقر است، فقدان چادر سردخانه در کشور، غیبت سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO)، به‌سخره‌گرفتن این مانور توسط برخی از مقامات اشاره کرده است.

به گزارش این خبرگزاری، در طول مدت مانور، مقامات به گپ و گفت دوستانه مشغول شدند و برخی دیگر نیز صرفا تماشاگر بودند.

فقدان منابع درمانی بعد از زلزله

سعید متجدد، جانشین مدیریت بحران دانشگاه ایران و نماینده وزارت بهداشت در ستاد مدیریت بحران تهران، پیش‌بینی می‌کند که با زلزله تهران، 300 هزار ساختمان مسکونی ریزش می‌کنند و نیمی از بیمارستان‌ها در این جریان آسیب می‌بینند.

آقای متجدد همچنین برآورد کرد هنگام زلزله تهران، دو سوم از تخت‌های بیمارستانی در اختیار بیمارانی است که از قبل از زلزله بستری شده‌اند و تنها یک سوم را می‌توان به حادثه‌دیدگان اختصاص داد.

دکتر معتمدی از اورژانس 115 تهران نیز معتقد است با توجه به فقدان امداد هوایی، مدیریت بحران زلزله تهران با چالش انتقال یک میلیون زخمی روبه‌روست.

در همین حال هفته گذشته معاون درمان وزیر بهداشت با «جدی» خواندن زلزله احتمالی تهران، اذعان کرد که آمادگی کافی برای مقابله با چنین زلزله‌ای در تهران وجود ندارد.

به گزارش ایسنا، حسن امامی رضوی گفت: هنوز در ابتدای راه هستیم و درباره زلزله احتمالی تهران، حدود 10 تا 20 درصد از کل فعالیت‌های لازم صورت گرفته است.

آقای امامی رضوی تصریح کرد: بیمارستان‌های تهران در برابر زلزله مقاومت خوبی نداشته و اغلب آن‌ها امکان مقاوم سازی ندارند.

رئیس شورای سیاستگذاری جامعه ایمن شهر تهران نیز معتقد است: رسیدگی به مصدومان زلزله احتمالی شهر تهران در ساعات اولیه و طلایی مشکل خواهد بود و باید اورژانس در این زمینه فکر جدی کند.

محمدهادی موذن‌جامی نیز در گفت‌وگو با فارس، زلزله تهران را «قطعی» دانست و تصریح کرد: در زمینه آموزش عمومی در برابر زلزله کم‌کاری صورت‌ گرفته است و فقط به آموزش دانش‌آموزان در مدارس اکتفا شده است.