خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از کنفرانس «انجمن بین‌المللی کاهش آسیب» که در حال حاضر در لیورپول انگلستان برگزار می‌شود به بررسی برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با ایدز پرداخته‌است

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی که روز سه‌شنبه، هفتم فروردین ماه منتشر شد، نوشت که شاید باورش سخت باشد،‌ اما ایران می‌تواند در زمینه مراکز متادون‌درمانی و برنامه‌های تعویض سرنگ، مدلی برای سایر کشورها از جمله غرب باشد.

در کنفرانس سال 2010 «کاهش آسیب» که از سوی سازمان جهانی مبارزه با ایدز در لیورپول انگلستان در جریان است، نحوه مقابله کشورهای خاورمیانه با بیماری ایدز مورد بررسی قرار گرفت.

آسوشیتدپرس با اشاره به قرارگرفتن ایران در کنار مزرعه‌های تریاک افغانستان، به کشمکش طولانی این کشور با تعداد زیاد معتادان به مواد مخدر اشاره می‌کند. وقتی ایدز وارد ایران شد در آغاز دامن معتادان به هروئین را گرفت.

به نظر این خبرگزاری رویکردی که رهبران ایران برای مبارزه با شیوع ایدز و پیشگیری از گسترش آن در پیش گرفتند به طور شگفت‌انگیزی برای یک رژیم «دیکتاتوری»، مترقی به‌حساب می‌آید.

جومانا هرمز، متخصص ایدز در دفتر سازمان بهداشت جهانی در قاهره در باره اقدامات ایران می‌گوید:«این کارها ممکن است از نظر اجتماعی، لیبرال به‌نظر برسد اما از نقطه‌نظر بهداشت عمومی، عمل‌گرایانه است.»

بر اساس گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس ایران سال‌ها سیاست «بسیار سختگیرانه‌ای» نسبت به مواد مخدر داشت و هنوز هم افراد به خاطر جرائم خاصی در زمینه معامله مواد مخدر اعدام می‌شوند.

تغییر نگرش در ایران نسبت به اعتیاد و ایدز

به نظر کارشناسان نگرش‌ها در ایران از حدود ده سال پیش شروع به تغییرکرد. ظاهرا پزشکان و دانشگاهیان توانستند مسئولان دولتی و مذهبی را متقاعد کنند که در صورتی که به معتادان برای ترک اعتیاد کمک نشود، ایران با شیوع بیشتر ایدز روبه‌رو خواهد شد.

دکتر سید رامین رادفر، مدیر اجرایی سازمانی غیردولتی، که مدیریت مراکز متادون‌درمانی و پروژه‌های معاوضه سرنگ را برعهده دارد، به آسوشیتدپرس گفته‌است که «ایران درک این نکته را آغاز کرده که بهتر است مشکل اعتیاد داشته‌باشد، اما مشکل ایدز به آن اضافه نشود.»

رهبران مذهبی فتواهایی دادند که به روشنی اعلام می‌کرد که معتادان مواد مخدر درصورت درخواست کمک نباید تحت تعقیب قرار گیرند و در سال 2005 یک قاضی بلندپایه در ایران حکم مبارزه با گسترش ایدز را صادر کرد، مبارزه‌ای که حمایت از جامعه را هدف‌ گرفته بود و نباید متوقف می‌شد.

آن حکم منجر به تغییر رفتار با معتادان شد. رادفر در این زمینه گفت:«اگر معتادان بپذیرند که درمان شوند، به آنها به عنوان یک بیمار نگریسته می‌شود و نه مجرم.»

مراکز متادون‌درمانی به معتادان در ترک هروئین کمک می‌کنند و برای اولین بار استفاده از سرنگ‌های تمیز در زندان‌های ایران، که مصرف مواد مخدر در آن‌ها متداول بود، آغاز شد.

از آن زمان تاکنون بیش از 200 مرکز متادون‌درمانی توسط دولت تاسیس شده و بیش از هزار مرکز خصوصی دراین زمینه وجود دارد.

این خبرگزاری در ادامه به دشواری دادن متادون در زندان‌ها و استفاده از سرنگ‌های تمیز حتی در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا و آمریکا اشاره می‌کند و می‌نویسد که اخیرا آمریکا از پرداخت هزینه برنامه تعویض سرنگ به عنوان بخشی از کمک خارجی نیز امتناع کرده است.

سوزی مک‌لین، مشاور اتحادیه بین‌المللی ایدز به آسوشیتدپرس می‌گوید: «ایران در جنبه‌های خاصی کاملا یک مدل در جهان شمرده می‌شود. هیچ‌کس گمان نمی‌کرد که آن‌ها خدمات به معتادان را در اولویت قراردهند.»

او در ادامه با تصریح اینکه وضع ایران هنوز از ایده‌ال دور است و این حرکات پیشگامانه باید در مقیاس وسیع‌تر اجرا شود، از مشکلات زیادی سخن گفت که در مورد ذخیره متادون و خدمات سراسر این کشور وجود دارد.

آسوشیتدپرس با ذکر تعداد روبه افزایش افراد آلوده به ویروس ایدز براساس گزارش وزارت بهداشت ایران در سال 2008،  برآورد می‌کند که 70 تا 100 هزار بیمار آلوده به ویروس اچ.آی.وی در این کشور وجود دارد.

لزوم مبارزه با ایدز در میان هم‌جنس‌گراها و تن‌فروشان

بنا به این گزارش، به نظر متخصصان با توجه به موارد جدید بیشتر مبتلایان در سایر گروه‌های پرخطر زمان آن فرارسیده‌است که ایران به مبارزه با این ویروس در میان گروه‌هایی مانند تن‌فروشان و هم‌جنس‌گریان بپردازد.

تاکنون ایران تلاشی در این زمینه نداشته و همجنس‌گرایی و تن‌فروشی غیرقانونی تلقی می‌شود. در زندان‌ها تنها کاندوم برای ملاقات‌های حضوری زناشویی داده می‌شود. بنا به این گزارش اگر ایران قصد دارد که گسترش ایدز را متوقف سازد، باید کار در این زمینه‌ها را آغاز کند.

جری استیمسون، مدیر اجرایی انجمن بین‌المللی کاهش آسیب، در مصاحبه با آسوشیتدپرس می‌گوید که «مسائل متناقض زیاد در ایران» وجود دارد، اما «به‌نظر می‌رسد کنترل اچ.آی.وی در دست اجراست.»

او که به تازگی از یک مرکز متادون‌درمانی در داخل یکی از زندان‌های ایران، در نزدیکی تهران، دیدن کرده‌، تحت‌تاثیر تمیزی زندان، فرش‌های ایرانی و کاندوم‌های رایگان قرار گرفته‌است، اما می‌پذیرد که احتمالا به او بهترین بخش‌های زندان را نشان داده‌اند.

او گفت که ایران روی مسائلی که آنها «هرگز انتظار نداشته‌اند» پیشرفت‌های خوبی داشته است، اما اشاره کرد «نمی‌خواهم در ایران در زندان باشم.»