موسسه «freedom house» در گزارش خود درباره آزادی رسانه‌ها در ایران که امروز منتشر شد به محدودیت‌های گسترده در این زمینه پرداخت

موسسه «freedom house» یا«خانه آزادی» در گزارش سالیانه خود در باره آزادی رسانه‌ای در سراسر جهان، ایران را کشوری «غیرآزاد» و در بین 195 کشور، آن را در رده 181 جدول آزادی رسانه‌ای قرار داده‌است.

خانه آزادی سازمان مستقل غیرانتفاعی است که از گسترش آزادی در سراسر دنیا حمایت می‌کند. این سازمان، سالانه گزارشی از میزان آزادی رسانه‌ها در کشورهای مختلف دنیا را منتشر می‌کند.

این گزارش که امروز، دهم اردیبهشت، منتشر شد و رده‌بندی کاملی از همه کشورها در زمینه میزان آزادی رسانه‌ها در سال 2009 ارائه می‌دهد با اشاره به ایران به عنوان کشوری «غیرآزاد» آن را در کنار کشورهای چین و رواندا قرار داده است.

در این گزارش کشورهای دنیا درسه دسته آزاد، نیمه‌آزاد و غیرآزاد قرارگرفته‌اند. 70 کشور دنیا در دسته «آزاد» از نظر رسانه‌ای هستند و 64 کشور در دسته «غیرآزاد» قرار می‌گیرند که ایران یکی از آن‌هاست.

درسال 2008 تنها سه درصد جمعیت موجود در خاورمیانه و شمال آفریقا از رسانه‌های آزاد برخوردار بودند که تنها کشور اسرائیل را دربرداشت .

در گزارش سال 2009 کشور اسرائیل نیز به جمع کشورهای دارای رسانه‌های «نیمه‌آزاد» در آمده‌است. 75 درصد جمعیت این منطقه دارای رسانه‌هایی «غیرآزاد» هستند که ایران و لیبی در پایین‌ترین درجه آن قرار گرفته‌اند. در این منطقه جغرافیایی، رسانه‌های کشورهای کویت، لبنان ، مصر و اسرائیل در سال 2009 «نیمه‌آزاد» اعلام شده‌اند.

رتبه ایران در سال 2009 نسبت به سال 2008 تغییری نکرده و همچنان در درجه بندی 9 تا 98 این سازمان، در رده 85 ایستاده است.

«خانه آزادی» همچنین در گزارش جدید خود درباره آزادی رسانه‌ها، از ادامه محدودیت‌های گسترده مطبوعات، بازداشت و زندانی‌کردن روزنامه‌نگاران و کنترل و سانسور اینترنت در ایران سخن گفت.

این گزارش تفصیلی، که مانند همیشه با یک‌سال تاخیر، 29 آوریل، 9 اردیبهشت، منتشر شد، به   سرکوب‌های ناشران، روزنامه‌نگاران و وبلاگ نویسان منتقدی اشاره کرد که در طی سال 2008 با بازداشت، زندانی شدن و بستن روزنامه‌ها‌یشان روبرو بوده‌اند.

در این گزارش درباره ایران آمده است که پیش از انتخابات مجلس در سال 2008 و نیز برای مقدمات انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2009 مسئولان ایران به خصوص «تهیه گزارش در باره عدم رضایت از دولت، حقوق زنان، مباحث مربوط به اقلیت‌های قومی، تظاهرات ضددولتی، اقتصاد بیمار و نیز مطالب مربوط به تکنولوژی هسته‌ای» را محدود کردند.

خانه آزادی به عدم اجرای عملی قانون اساسی با وجود محدودیت‌های موجود در قوانین نهادینه ایران از جمله برخی از مواد قانون مطبوعات اشاره می‌کند.

فشار به روزنامه‌نگاران

درادامه گزارش به بازداشت، زندانی شدن و جریمه نقدی عده زیادی از ناشران، نویسندگان و روزنامه‌نگاران به‌خاطر تهیه گزارش اشاره شده است. از جمله به سعید متین‌پور که در سال 2007 به اتهام تبلیغ علیه دولت متهم شد و پس از 8 ماه زندانی شدن باید 500 میلیون تومان جریمه می‌داد تا از زندان آزاد شود.

موضوع منع استخدام روزنامه نگارانی که پیشتر محکوم شده‌‌اند از سوی ناشران و نیز ممنوعیت خروج بسیاری از روزنامه نگاران و در نتیجه خودسانسوری گسترده در میان روزنامه‌نگاران از جمله مباحث موجود در این گزارش است.

از جمله نکات دیگر گزارش اشاره به «متهم شدن روزنامه نگاران به همکاری با دولت‌های خارجی» است و به عنوان نمونه به پرناز عظیما اشاره شده که «برای رادیو فردا کار می‌کرد و در مارچ 2008 به طور غیابی به یک سال زندان محکوم شد.» یا حسن درخشان بلاگر ایرانی-‌ کانادایی که «در حال دیدن خانواده‌اش در تهران به اتهام جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شد و تا پایان سال بدون محاکمه در زندان ماند.»

محدودیت‌های اعمال شده در مورد روزنامه‌نگارانی که در نشریات اقلیت‌های قومی فعال بوده‌اند موضوع دیگر مطرح شده در این گزارش است، کسانی مانند یعقوب مهرنهاد، روزنامه‌نگار بلوچی که در اوت 2008 به اتهام ارتباط با گروه مسلح جندالله «بدون ارائه شواهد» اعدام شد.

در این رابطه از عدنان حسن‌پور، عبدالواحد بوتیمار و نیز روزنامه‌نگاران عرب، کرد یا آذری یاد شده که به خاطر« پوشش دادن به مباحث حساس سیاسی» بازداشت یا زندانی شده‌اند یا حکمی تعلیقی دریافت کرده‌اند.

این گزارش به بسته‌شدن بسیاری از روزنامه‌ها به خصوص روزنامه‌های اصلاح‌طلب، مجله‌های فرهنگی یا قومی اشاره می‌کند که در سال 2008 در ایران انجام ‌شده‌است.

محدودیت‌های اعمال شده بر رسانه‌های خارجی

عدم توانایی عمل آزادانه رسانه‌های خارجی موضوع دیگر مورد بحث خانه آزادی است. دراین زمینه به الزام گزارشگران خارجی اشاره شده که برای دریافت ویزا باید جزییات سفر خود ارائه دهند.

در برخی موارد نیز ویزای مجدد به افراد داده نشده یا حتی در مواردی گزارشگران خارجی مجبور به خروج از کشور شده‌اند. دو نمونه مورد اخیر رابرت تیت گزارشگر نشریه انگلیسی گاردین و نیز استوارت ویلیامز، مدیردفتر خبرگزاری فرانس‌پرس در تهران بوده‌است.

انحصار رادیو و تلویزیون و گسترش ماهواره و اینترنت

این گزارش، در ادامه با اشاره به محدودیت پخش روزنامه درخارج از شهرهای بزرگ ایران و وجود رادیو تلویزیون به عنوان مهم‌ترین منابع خبری مردم، «کنترل انحصاری» این دو رسانه از سوی دولت مطرح شده است. اگرچه مراجعه به ماهواره به عنوان منبعی که تعداد فزاینده‌ای از مردم در سال 2008 به آن رو آورده‌اند نیز مورد اشاره قرارگرفته‌است.

خانه آزادی سپس به کنترل نظام‌مند دولت ایران بر اینترنت و سایر تکنولوژی‌های دیجیتال پرداخته و می‌نویسد که باوجود این محدودیت‌ها، استفاده از اینترنت به شدت گسترش یافته به‌طوری‌که حدود 35 درصد جمعیت ایران به آن دسترسی پیداکرده‌اند.

در این گزارش دولت ایران متهم شده که سایت‌های اینترنتی بسیاری را بسته‌است و دسترسی به سایت‌های خبری بین‌المللی و سازمان‌های بین‌المللی را محدود کرده و سایت‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و یوتیوب و نیز وبلاگ‌ها را نیز به طور متناوب می‌بندد.

در پایان گزارش خانه آزادی به فعالان حقوق زنان اشاره شده‌است که در طی سال 2008 به خاطر پیوستن به کمپین امضا در اعتراض به قوانین تبعیض‌آمیز علیه ایران بازداشت و زندانی شدند.