محمد بهمن‌بیگی، برنده جایزه سواد آموزی یونسکو و بنیان‌گذار مدرسه‌های عشایر در ایران پس از چند ماه تحمل رنج بیماری در نود سالگی، صبح امروز شنبه در بیمارستان کوثر شیراز درگذشت.

محمد بهمن‌بیگی، برنده جایزه سواد آموزی یونسکو و بنیان‌گذار مدرسه‌های عشایر در ایران، پس از چند ماه بیماری، صبح روز شنبه 11 اردیبهشت در نود سالگی در بیمارستانی در شیراز درگذشت.

به گزارش ایسنا او در معرفی خود گفته بود: من خاطره‌نویس و پژوهشگرم. افتخاری هم اگر داشته باشم، این است که بنیاد دبستان‌ها و مدارس عشایر را در ایران بنا نهادم.

محمد بهمن ‌بیگی در سال 1299 در ایل قشقایی و در خانواده محمودخان کلانتر تیره بهمن‌بیگلو از طایفه عمله قشقایی به هنگام کوچ دیده به جهان گشود.

وی درباره محل تولدش می‌گفت: من اهل ایل قشقایی هستم و در مقدمه کتاب «بخارای من، ایل من» به این مساله اشاره کرده‌ام. به هر حال من در یک چادر در فاصله لار و فیروزآباد در بیابانی با قهر و آشتی طبیعت به دنیا آمدم.

وی پس از پایان دوره کارشناسی حقوق در دانشگاه تهران، در راستای سیاست های دولت پهلوی برای بر پایی مدرسه‌های سیار برای بچه‌های ایل، با پی‌گیری‌های خود توانست برنامه سوادآموزی عشایر را در سال 1332 به تصویب برساند.

بهمن‌بیگی سال‌های زیادی از عمرش را به ارتقا فرهنگ در میان عشایر به‌ویژه عشایر جنوب کشور و استان فارس و سوادآموزی به هزاران کودک ترک، لر، کرد، بلوچ، عرب و ترکمن اختصاص داد.

همچنین وی توانست دختران عشایر را به مدرسه‌های سیار جلب کند و نخستین مرکز تربیت معلم عشایری را بنیان نهاد و سرانجام بابت تلاش‌هایش برنده جایزه کروبس‌کایا (جایزه یونسکو) و یک بورسیه تحصیلی به عنوان بهترين آموزگار آن سال شد.

این پژوهشگر تأثیر راه‌اندازی مدرسه‌های سیار برای عشایر را امری مهم می‌دانست و می گفت: از همین مدرسه‌های چادرنشینی بیش از هزار زن عشایر را مهندس و دکتر کردم.

زندگی عشایر در آثار بهمن‌بیگی

بهمن‌بیگی آثار ارزشمندی در زمینه زندگی و اداب و روسوم عشایر به تحریر درآورده است. به گفته خودش چون زاده‌ی عشایر بود و به مشکلات و مصائبی که به‌واسطه‌ی طرح‌های رضاخان برای آنها به وجود می‌آمد واقف بود، درباره کارهایی او علیه عشایر مقاله و کتاب نوشت.

وی می‌گفت: 23 ساله بودم که اولین کتابم را با عنوان «عرف و عادت در عشایر فارس» در سال 1324 توسط ناشری که حالا از میان رفته منتشر کردم.

در ادامه گفته بود: وقتی این کتاب را نوشتم، بسیار مورد تشویق مجله «سخن» در آن روزها قرار گرفت و مطالب بسیاری درباره‌اش نوشتند که اگر حافظه‌ام یاری کند، گمانم «صادق هدایت» و «پرویز ناتل خانلری» هم از این گروه بودند.

این پژوهشگر بعد از یک دوره طولانی سکوت و دست به قلم نبردن به دلیل نبود سرمایه و قدرت در انتشارات دوره پهلوی، کتاب «بخارای من، ایل من» را که مجموعه 17 یا 18 مقاله و قصه درباره ایل بود، نوشت.

سه اثر دیگرش نیز به نام‌های «اگر قره قاج نبود»، «به اجاقت قسم» و «طلای شهامت» مورد تحسین بزرگان زمانه خودش قرار گرفت.

به گزارش پارلمان‌نیوز، بهمن‌بیگی از علاقمندان سیدمحمد خاتمی بود و رئیس دولت اصلاحات در جریان سفر خود به شیراز در اسفند 87 با حضور در منزل‌اش ساعتی با او گپ زد.