محمود کیان ارثی، روزنامه نگار، در یادداشتی برای مردمک به چالش‌های جدید بین ایران و روسیه اشاره می‌کند.
از روزی كه محمود احمدی نژاد در سخنرانی خود در شهر كرمان سخنان تندی علیه سیاست روسیه بیان و به موضع این كشور حمله كرد، تا امروز روسها چند گام عمده برای تنبیه ایران برداشته‌اند.
نخست آنكه، روسها تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را پذیرفته و به آن رای مثبت دادند و دوم آنكه اعلام كرده‌اند قرار داد سیستم دفاعی موشك‌های اس 300 كه قرار بود ماه ها پیش تحویل ایران شود، تا اطلاع ثانوی تعلیق خواهد شد.
خبر تعلیق قرارداد فروش موشك‌های زمین به هوای روسی كه از سوی ولادیمر پوتین در دیدار با نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه مطرح شد حتی بیش از موضوع رای مثبت مسكو به چهارمین قطعنامه شورای امنیت برای مقامات ایران آزار دهنده بود.
اما نكته جالب در این میان آن است كه پس از این تحولات، محمود احمدی نژاد حتی كلمه‌ای در ملامت این رفتار تحقیر آمیز مسكو به زبان نیاورده است و حتی كار تا جایی پیش رفت كه سخنگوی وزارت خارجه دولت وی به تلاش افتاد كه رفتار روسها در رای مثبت به قطعنامه تحریم‌ها را توجیه كرده و اعلام كند كه روسیه و چین از روی دلسوزی به قطعنامه تحریم‌ها رای مثبت دادند.
اخطار احمدی نژاد مبنی بر اینكه «مسوولان روسیه نباید كاری كنند كه ملت ایران آنها را در صف دشمنان تاریخی خود به حساب بیاورند» و مورد خطاب قرار دادن رئیس جمهوری روسیه، با توجه به روابط نزدیك تهران و مسكو هم تعجب محافل دیپلماتیك را به دنبال داشت و هم واكنش سخت مقامات روسی را كه احمدی نژاد را رسما به عوام‌فریبی متهم ساختند.
اگر این سخن قرار بود به عنوان اخطاری به روسها در زمینه تعلل در راه اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر یا تحویل دادن موشك‌های پیشرفته اس 300 باشد، اعلام این موضع می‌توانست از سوی سخنگوی وزات خارجه انجام پذیرد و به این ترتیب واكنش شدید رهبران روسیه را در پی نداشته باشد.
این اشتباهی بود كه احمدی نژاد با بیان سخنان تند و تیزی كه باید از سوی یك مقام بسیار پایین رتبه‌تر در حد سخنگوی وزارت خارجه بیان می‌شد، مرتكب شد و اكنون چاره‌ای جز تحقیر شدن و پرداخت هزینه آن را ندارد.
اما دومین اشتباه، عجله وی برای ابراز این موضع علیه مسكو بود.
به نظر میرسد دولت ایران با عملی شدن توافق سه جانبه با تركیه و برزیل برای تبادل سوخت هسته‌ای با غرب، بر این گمان بود كه ورود این شركای تازه به عرضه گفتگوهای هسته‌ای ایران، از نیاز و اتكای تهران به روسیه خواهد كاست و از آنجا كه غرب نیز با این توافق همراهی خواهد كرد، می‌توان از موضعی بالا با مسكو برخورد نمود.
غافل از اینكه خیلی زود با واكنش سرد غرب و توافق آمریكا، روسیه و چین قطعنامه چهارم تحریم‌ها علیه ایران تصویب گشت و به این ترتیب بازی برزیل و تركیه خیلی زود در زمین كشورهای قدرتمند دارای حق وتو ناكام تمام شد.
از اینرو بار دیگر مقامات دولت احمدی نژاد در خانه اول قرار گرفته و به دنبال جلب رضایت مسكو برای كمك به پذیرش بیاینه سه جانبه هسته‌ای تهران هستند.
اما رهبران روسیه از منظر منافع خود، از دو جنبه به موضوع برنامه هسته‌ای ایران می‌نگرند.
نخست آنكه، روسها نگران آنند که سیاست‌های افراطی دولت احمدی نژاد زمینه‌ای برای آمریكا و اسرائیل به وجود آورد كه آنها وارد جنگ با ایران شوند.
وقوع هرگونه جنگ و ناآرامی در ایران، به نفع مسكو نیست و به نظر میرسد كرملین تحریم‌های نیم بند فعلی را وسیله‌ای برای قانع ساختن آمریكا به پیگیری گزینه تحریم و كاستن از افراط گری حاكمیت ایران می‌بیند.
مساله سیاست‌های افراطی دولت احمدی نژاد اكنون چنان برای روسها نگران کننده شده است كه در سلسله واكنش‌های مقامات كرملین به سخنان احمدی نژاد، به این موضوع صریحا اشاره كردند كه ایران باید از افراط‌گرایی فاصله بگیرد.
دومین نكته برای روسها، منافع اقتصادی و مبادلات تجاری گسترده‌ای است كه این كشور با غرب دارد.
بنا به گزارش‌های متنشر شده درباره استراتژی تازه سیاست خارجی روسیه، این كشور قصد دارد روابط خود را با غرب بویژه با آمریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا در زمینه‌های مختلف اقتصادی گسترش دهد.
علاوه بر آن، روسیه مایل است با اتحادیه اروپا نیز روابط خود را گسترش داده و به سازمان تجارت جهانی راه یابد.
امضای قرارداد کاهش جنگ‌افزارهای هسته ای با آمریکا و برگزاری گفت‌وگوی جدید مالی روسیه و امریکا در محل خزانه داری آمریکا در واشنگتن از گام‌های مهمی بود است كه به تازگی روسیه در این راستا برداشته است.
از اینرو می‌توان گفت روسیه هم به دلیل استراتژی بلند مدت خود در رابطه با غرب و هم به دلیل نگرانی از سخنان افراطی مقامات دولت ایران، دیگر شریك اساسی تهران در پرونده هسته‌ای‌اش به شمار نرفته و قطعا با برنامه‌های آتی واشنگتن برای فشار به ایران مجددا همراهی خواهد كرد.
شاید سخنان جنجالی محمود احمدی نژاد علیه سیاست‌های روسیه، خشنودی و هیجان كسانی را در پی داشت كه مدت هاست از سیاست‌های دوگانه روسها به ستوه آمده‌اند؛ اما نتیجه چنین مواضع غیركارشناسی و افراطی تنها نزدیك‌تر شدن مسكو به غرب و سر افكندگی دولت ایران بود.
به نظر میرسد شما علت و معلول را با هم اشتباه کردید. علت حمایت روس ها از قطع نامه بدلیل حرفهای آقای احمدی نژاد نبوده بلکه حرفهای آقای احمدی نژاد بدلیل حمایت روس ها از قطعنامه ای که برای ایران اهمیت داشت بود. دلیل سطح بالا بودن (ریاست جمهوری) و تند بودن واکنش های ایران هم برای گوشزد کردن اهمیت این حرکت روس ها بود. ضمنا روسیه از خارج نشدن پرونده ایران از شورای امنیت سود میبرد (معامله با اروپا و امریکا) و قطعا با راه حلی که بازیگران دیگری مثل ترکیه (رقیب جدید منطقه ای) و برزیل در آن نقش اساسی داشته باشند موافقت نمی کرد که در عمل دیدیم. دوباره یادآوری میکنم که حرفهای آقای احمدی نژاد پس از اعلام موضع روسها (هرچند غیررسمی) بوده است.