انجمن «روبان سبز» که در پاریس مستقر است نمایشگاهی را با عنوان «کنش دوم: بی‌نام‌ها» در چارچوب فستیوال تابستانی پاریس برگزار کرده است تا «از حوادث رخ داده پس از انتخابات ایران در فضای سرکوب و سانسور بگوید».

انجمن «روبان سبز» که در پاریس مستقر است نمایشگاهی را با عنوان «کنش دوم: بی‌نام‌ها» در چارچوب فستیوال تابستانی پاریس برگزار کرده است تا «از حوادث رخ داده پس از انتخابات ایران در فضای سرکوب و سانسور بگوید».

این نمایشگاه شامل چیدمان، نقاشی دیواری، نمایش، نمایش فیلم و جلسات بحث و گفت‌وگو در مرکز فرهنگی – هنری «متالو» از 24 تیر ماه تا نهم مرداد ماه برپا خواهد بود.

گروه «روبان سبز» پس از دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و با ادامه سرکوب‌ها در ایران مطابق قانون انجمن‌ها در فرانسه تشکیل شده و جمعی از نقاشان، عکاسان، معماران، سینماگران و روزنامه‌نگاران ایرانی و غیر ایرانی در این گروه گرد هم آمده‌اند تا تحولات اخیر ایران را در قالب آثار هنری بازنمایی کنند.

• گزارش تصویری از نمایشگاه «بی‌نام‌ها» در پاریس

هنرمندان این گروه با محور قرار دادن شعار «هر شهروند یک رسانه» و برای ادای احترام به مردم بی‌نامی که رخدادهای سال گذشته ایران را خلق، ضبط و به تصویر کشیده‌اند و همچنین به خاطر وجود سانسور و سرکوب در ایران تصمیم گرفته‌اند که بدون ذکر نام خود فعالیت کنند.

اعضای گروه «روبان سبز» که خود را انجمنی مستقل از هر گرایش سیاسی معرفی می‌کنند می‌گویند گرد هم آمده‌اند تا به سهم خود و با ابزارهای بیانی که می‌شناسند در تداوم مقاومت سبز نقشی ایفا کنند و فرصتی برای فکر به آنچه پیش آمد و آنچه که پیش رو است به وجود آورند.

این هنرمندان و روزنامه‌نگاران باور دارند این روزها که جنبش سبز از هیاهو و ضرب‌آهنگ تند روزهای نخست خود دور شده بیش از هر زمانی به همفکری، روشنگری و خلق هنری نیاز دارد.

آنها معتقدند که آنچه بر ایران گذشت نه تنها به واسطه اهمیت سیاسی آن بلکه به دلیل ناب بودن شیوه‌‌های مقاومت و مبارزه مردمی آن است که از مرزهای ایران فراتر رفته و اکنون به یک مساله‌ جهانی تبدیل شده است.

دغدغه‌های مشترک اعضای انجمن «روبان سبز»، آنها را بر آن داشته است تا پروژه‌های هنری خود را در قالب کنش‌های سیاسی – اجتماعی که آن را «آکسیون» نامیده‌اند تعریف کنند و این کنش‌ها را مجالی می‌دانند تا با کنار هم قرار دادن هنر، اندیشه و سیاست از دریچه‌ای دیگر به تاریخ معاصر ایران نگاه شود.

اولین نمایشگاه گروه «روبان سبز» که با عنوان «کنش اول» از 15 تا 26 اردیبهشت ماه در گالری «59» خیابان ریوولی در مرکز پاریس برگزار شد مورد توجه بسیاری از رسانه‌های فرانسوی قرار گرفت.

هنرمندانی که پیش‌تر به صورت انفرادی کار می‌کردند می‌گویند در نمایشگاه «کنش اول» در برابر رهگذران خیابانی پررفت‌و‌آمد در مرکز پاریس در پی خلق یک «رخداد» بودند و «کنش اول» در فضای نمایشگاهی که ویترین شیشه‌ای بزرگی آن را از خیابان جدا می‌کرد می‌کوشید تا فضای برون و درون را برای تجسم بخشیدن به جهانی دیگر رویاروی هم بگذارد.

این مکان که امروز شهرداری آن را خریداری کرده و در اختیار هنرمندان قرار داده است، در سال 1999 میلادی در حالی که چند سال بدون استفاده مانده بود توسط هنرمندان اشغال شد، اتفاقی که هنرمندان در بسیاری از شهرهای اروپایی با هدف نزدیک کردن هنر به اجتماعات مردمی و دوری از بازارهای رایج هنری به آن دست زدند.

«روبان سبز» نمایشگاه «کنش اول» خود را که شامل چیدمان ویدیو و صدا و اجرای چند نمایش می‌شد به جعفر پناهی و تمامی زندانیان سیاسی تقدیم کرده بود.

مرکز فرهنگی – هنری «متالو» که به «خانه آهنگران» معروف است هم یکی از مکان‌های فرهنگی پاریس است که از نگاه تاریخی و فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای در این شهر برخوردار است.

«خانه آهنگران» که در سال 1936 میلادی راه‌اندازی شد به عنوان سمبول حرکت‌های سندیکایی کارگری در فرانسه شناخته می‌شود و پس از آنکه در سال 1990 کنفدراسیون سندیکاهای پاریس مجبور به فروش این مکان شد انجمن‌های شرق پاریس به شهرداری این شهر فشار آوردند تا این مکان را خریداری کرده و پس از آن این محل تبدیل به مکانی برای عرضه هنر مستقل با شکلی از تعهد اجتماعی می‌شود.

«خانه آهنگران» تقاطعی است در منظقه عرب‌نشین شهر پاریس که فرصتی برای گفت‌وگو و ارایه آثار هنری با نگاهی اجتماعی فراهم کرده است.

آثار هنری «بی‌نام‌ها» در خانه آهنگران

کنش دوم گروه «روبا سبز» یک نمایشگاه دایمی را شامل می‌شود که در 6 مرحله به مقوله «زمان» می‌پردازد. این نمایشگاه با اثری از هنرمندی بی‌نام بر سردر ورودی مرکز فرهنگی «متالو» آغاز می‌شود و بلندگویی را به نمایش می‌گذارد که در ساعاتی از روز فریاد «مرگ بر دیکتافون» از آن به گوش می‌رسد و به سی سال تلاش برای گذر از دیکتاتوری اشاره دارد.

این اثر هنری که به دلیل ایهام آن در گفتار به نوعی شعار آشنای «مرگ بر دیکتاتور» را به خاطر می‌آورد با قرار گرفتن در محل ورودی این مرکز هنری بسیاری از رهگذران این محله عرب‌نشین و در عین حال جوان شهر پاریس را به داخل فضای نمایشگاهی می‌کشاند.

بازدیدکنندگان با ورود به فضای نمایشگاهی «بی‌نام‌ها» با تابلویی رودررو می‌شوند که از چند عکس رادیولوژی شده از اعضای شکسته بدن انسان تشکیل شده است. این تابلو که به وسیله منبع نوری در درون اثر روشن می‌شود اعضای شکسته تظاهرکنندگانی را به نمایش می‌گذارد که در جریان تجمعات اعتراض‌آمیز مردم ایران و حمله نیروهای امنیتی آسیب دیده‌اند.

بخش سوم این نمایشگاه میز بزرگی را شامل می‌شود که به مانند ویترینی از اشیای شخصی افرادی عمل می‌کند که در تظاهرات‌های اعتراض‌آمیز پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران برای دارندگان‌شان قصه‌ای را در بر می‌گیرند.

در این ویترین که وسایلی چون کیف، کفش، سیگار، دستبند، گوشی تلفن همراه، ظرف غذاخوری بازداشتگاه، الگوی نقاشی‌های دیواری، یک تکه ماهی خشک شده، سرکه، کیف پول، شال، سنگ‌های جمع شده در خیابان‌ها که به شکلی هنری ارایه شده‌اند و وسایل شخصی دیگری از این دست را شامل می‌شود «کنش دوم» را به نمایشگاهی تبدیل کرده است که بسیاری از «بی‌نام‌ها» ی ایرانی در شکل‌گیری آن حضور مستقیم داشته‌اند.

هر کدام از این وسایل شخصی که در زمانی مشخص صاحبان خود را در خیابان‌های تهران همراهی کرده‌اند قصه‌ای را با خود آورده‌اند که برگزارکنندگان این نمایشگاه، آنها را به زبان فرانسوی ترجمه کرده و در کنار اطلاعات کاملی از حوادث مهم 13 ماه پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در کنار این میز بزرگ ارایه می شوند.

یک نقاشی دیواری برگرفته از دیوارنوشته‌های شبانه و نقاشی‌های سنتی قهوه‌خانه‌ای ایرانی، که در طول زمان برگزاری نمایشگاه کامل می‌شود اثر دیگری از هنرمندی بی‌نام است که خشونت، درد و مبارزه مردمی را به تصویر کشیده است.

در بخش دیگری از نمایشگاه «کنش دوم» چند تلویزیون دیده می‌شود که هر کدام بنا به فضا و شرایط تصاویر پخش شده در آن در کنار تلویزیون‌های دیگر چیده شده‌اند و به نمایش ویدیوهای روز عاشورا که توسط تظاهرکنندگان بر روی فضای مجازی قرار گرفته و قابل دسترسی هستند اختصاص دارند.

به گفته برگزارکنندگان این نمایشگاه، عاشورا در «کنش دوم» به بیان این موضوع پرداخته است که چگونه مذهب به ضد مذهب تبدیل می‌شود و چگونه فضایی از رعب و وحشت در سطح شهری چون تهران پدید می‌آید.

عاشورا به عنوان روزی تاریخی در فرهنگ ایرانیان در جریان حوادث پس از انتخابات به روزی سرشار از خشونت و سرکوب توسط نیروهای امنیتی تبدیل شد چنانچه این خشونت برای اولین و آخرین بار در جریان تظاهرات‌های مردمی ایران در یک سال گذشته به میان مردم هم رفت و پس از آن معترضان، دیگر نتوانستند در ابعاد روزهای قبل دست به تظاهرات بزنند.

مقابل ویدیوهای چیدمان شده که بخش بزرگی از فضای نمایشگاهی را اشغال کرده‌اند نقشه‌ای در ابعاد بزرگ از شهر تهران روی زمین قرار گرفته و مناطق مختلف شهر تهران که درگیری‌های روز عاشورا در آنها جریان داشته بر روی آن علامت‌گذاری شده است.

چیدمان شبیه‌سازی «الله اکبر» ایرانیان در فستیوال پاریس

اثر دیگری از نمایشگاه که در سالن مجزایی قرار گرفته چیدمان صدایی است که به بازسازی فضای شبانه اعتراض‌های مردمی می‌پردازد. در این بخش از نمایشگاه که بازدیدکنندگان را در اتاقی تاریک با دکمه‌های الکترونیکی چیده شده بر روی زمین قرار می‌دهد بازدیدکنندگان می‌توانند با لمس این دکمه‌ها در خلق این اثر هنری شرکت داشته باشند.

فشار بر روی هر کدام از دکمه‌هایی که در این فضای سرتاسر تاریک پیش پای بازدیدکنندگان قرار دارند صدای الله اکبری را به گوش می‌رساند که گوینده در شبی پس از انتخابات، آن را بر فراز خانه خود فریاد زده است.

با وارد کردن فشارهای متداوم بر دکمه‌های چیده شده بر زمین، این اتاق تاریک که تنها نورهای کم‌سویی از دکمه‌ها در آن به چشم می‌آید از فریاد الله اکبر شهروندان ایرانی که به این ترتیب اعتراض خود را نشان می‌دادند سرشار می‌شود.

نمایش‌های اجرا شده در «کنش دوم»

در نمایشگاه «کنش دوم: بی‌نام‌ها» هم مانند کنش اول گروه «روبان سبز» گروه‌هایی به اجرای آثاری نمایشی می‌پردازند.

یکی از این گروه‌ها گروه هومن شریفی و کمپانی امپیور است که در کشور نروژ مرکزیت دارد و پیش از هم در نمایشگاه اول این گروه اثری را اجرا کرده‌اند.

هومن شریفی طراح رقص مدرن که این بار به تنهایی به روی صحنه می‌رود و نمایشی با نام «رنگ سبز چیست» را اجرا می‌کند سعی دارد بداند ایرانی – نروژی بودن چیست و در میان اجرای خود اشاره می‌کند به این موضوع که در حالی که به انتخابات ریاست جمهوری ایران اهمیتی نمی‌داده پس از انتخابات احساس کرده است که این اتفاقات به او مربوط می‌شود و از برخورد با آنها درد می‌کشد.

اثر نمایشی دیگری که در این نمایشگاه به اجرا در می‌آید اثری است از الی کومینس که از توییت‌ها و تصاویر ویدیویی بعد از انتخابات ایران تاثیر گرفته و بیننده را با درگیر کردن در فضای اجرایی اثر به چالش می‌کشد. این اثر پیش از این در آوینیون اجرا شده است.

فیلم‌های نمایش داده شده در نمایشگاه «بی‌نام‌ها»

فیلمی مستند از حسین ترابی کارگردان قدیمی سینمای ایران با نام «برای آزادی» به عنوان اولین فیلم نمایش داده شده در این نمایشگاه به روزهای انقلاب 57 و مستندسازی مبارزات مردمی ایران در آن تاریخ می‌پردازد.

فیلم کوتاه «شکنجه سفید» فیلمی از آرش نعیمیان فیلمساز ایرانی مقیم فرانسه است که نازک افشار و شبنم طلوعی در آن بازی کرده‌اند.

این فیلمساز جوان در این فیلم دقایقی از زندگی زنی را به تصویر کشیده که در سلولی سفید زندانی شده است و در این بین به ارتباط این زن با بازجوی خود می‌پردازد.

«بی‌آنکه ببینند» فیلمی کوتاه از الیکا هدایت فارغ‌التحصیل مدرسه هنرهای زیبای پاریس که رضا دانشور و الکا هدایت در آن بازی کرده‌اند اثر دیگری است که در این نمایشگاه به نمایش درآمده است.

این فیلم که سه شخصیت اصلی را دنبال می‌کند به تعریف کارگردان آن روایتی است از گم کردن و از دست دادن، در یکی از دست دادن معشوق، در دیگری از دست دادن سرزمین و در آخری از دست دادن هویت جنسی.

فیلم کوتاهی از پیام مفیدی تصویرساز و فیلمساز جوان ایرانی، دختری را در محیطی رویایی و در حال ورود به خانه‌ای به تصویر می‌کشد که قرار است در آن سنگسار شود و این رویا تکرار و تکرار می‌شود.

این فیلمساز جوان، اثر کوتاه خود را با چند جمله تعریف می‌کند و می‌گوید: «سنگسار روحی‌ و جسمی‌، کابوس سنگسار، کابوس زندگی‌ در محیطی‌ که از زندگی‌ خالی‌ شده، انسان‌های مجسمه شده، انسان‌های از زندگی‌ خالی‌ شده و محیطی‌ که انسان را به خاطر میل‌های شخصی‌، محکوم به نابودی می‌‌کند.»

اثر دیگری از هنرمندانی گمنام نیز در این مجموعه به نمایش گذاشته می‌شود که مونتاژی از تصاویر اعتراضات خیابانی منتشر شده بر فضای مجازی است.

فیلمی از بیژن آنکتیی و پل کاست هم که با عنوان «صورت‌ها بر دیوار» به زندگی خانواده دستواره و فرزندان کشته شده این خانواده در جریان جنگ ایران و عراق کشته شدند می‌پردازد یکی دیگر از فیلم‌های نمایش داده شده در این نمایشگاه است.

تحولات جامعه ایرانی و انقلاب رسانه‌ای

در جریان این نمایشگاه دو جلسه بحث و گفت‌وگو هم با دو موضوع «تغییر و تحولات جامعه ایران و نمود سیاسی آن» و «انقلاب رسانه ای، رسانه انقلابی» برگزار می‌شود که شخصیت‌هایی چون احمد سلامتیان تحلیل‌گر سیاسی، سباستین ریینو جامعه‌شناس، سعید پیوندی استاد دانشگاه علوم تربیتی پاریس هشت، ابراهیم مهتری وبلاگ‌نویس و فعال سیاسی تبعیدی در فرانسه، ژیل آنکتی روزنامه‌نگار نول اوبزواتور، فدریک باس روزنامه نگار در سایت کرونیکارت، عباس عطار عکاس، دیدیه سمان استاد تاریخ هنر در مدرسه هنرهای زیبا پاریس، مریم نیوسی خبرنگار فرانس 24 و کریستوف ژینیستی از خبرنگاران بدون مرز در آن به گفت‌و‌گو می‌پردازند.