به دنبال بی‌توجهی‌های شهرداری و سازمان میراث فرهنگی آب انبار 200 ساله سپهداری اراک که تخریب آن از آبان ماه سال 88 آغاز شده بود، با دستور شفاهی شهرداری به دلیل «معذورات سیاسی» به طور کامل نابود شد.

آب انبار 200 ساله «سپهداری» و از آثار تاریخی شهر اراک، به دلیل آنچه «معذورات سیاسی شهردار» خوانده شد و با دستور شفاهی مسئولان استان مرکزی، به کلی تخریب شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، به دنبال تخریب آب انبار سپهداری، عده‌ای سعی داشته‌اند تا با ایجاد گودالی هشت متری، سازه‌ای بتونی به جای این اثر بنا کنند.

براساس این گزارش تخریب این آب انبار که در سال 88 آغاز شد با اعتراض مردم و رسانه‌ها متوقف شده بود. حفر این گودال نیز با حکم معاون دادستان اراک و با حضور تعدادی از اعضای شورای شهر و مسئولان در روز 13 مرداد ماه متوقف شده است.

«لکه سیاه» در کارنامه شهرداری، بی‌توجهی میراث فرهنگی

آب انبار سپهداری که به شماره 1285 در فهرست آثار ملی ثبت شده، از نادرترین آب انبارهای به جای مانده و تاریخی ایران بوده است. این آب انبار دارای دو سقف بود که آن را از سایر آب انبارها متمایز می‌کرد.

در حالی که علی قائم‌مقامی، عضو شورای شهر اراک معتقد است با مرمت مناسب، رسیدگی به آب انبار و بازسازی بخش‌های مختلف آن می‌شد مشکل فضای مورد نیاز برای طلاب را بدون آسیب زدن به این بنای تاریخی برطرف کرد، به نظر می‌رسد فضای مورد نیاز تنها مشکل برای از بین بردن این اثر تاریخی نبوده است.

آقای رجایی مسئول روابط عمومی مدرسه علميه سپهداری، سال گذشته در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا گفته بود که پشت مدرسه زمین خالی است، اما از سوی سازمان میراث فرهنگی مطرح شده که ریزش آب انبار برای مدرسه خطرناک است و افزوده بود «اکنون كه ميراث فرهنگی اقدامی برای حفاظت و نگهداری آن انجام نمی‌دهد پس بهتر است تخريب شود».

محسن علمدار، معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در حالی که سال گذشته تخریب آب انبار سپهداری را مربوط به خطراتی که متوجه طلاب مدرسه سپهداری است می‌دانست، امسال از مخالفت شدید این سازمان با تخریب آب انبار و اقدام سازمان میراث فرهنگی در جهت تهیه نقشه و عملیات ابتدایی بازسازی این آب انبار می‌گوید.

بافت تاریخی شهر اراک که تمام سازه‌های آن از خشت و گل است با وسعت 14 هکتار در قالب یک پلاک به ثبت رسیده و هر ساخت و سازی در آن نیاز به مجوز سازمان میراث فرهنگی و رعایت استاندارهای این سازمان دارد. این در حالی است که شهرداری اراک هم در حفظ این بافت تاریخی نقش مهمی دارد.

آقای علمدار در گفت‌و‌گو با خبرگزای مهر می‌گوید: عملکرد شهرداری اراک به دلیل نبود مجوز از سوی میراث فرهنگی لکه سیاهی است که در کارنامه شهرداری اراک باقی می گذارد.

بنای مدرسه سپهداری از بناهای اولیه شهر اراک است که در دوران فتحعلی شاه قاجار همزمان با شهر سلطان آباد که امروز اراک نامیده می‌شود به دست یوسف خان سپهدار ساخته شده است و مسجد، آب انبار و صحنی با حوضی سنگی که در اطراف این بنا ساخته شده از آثار تاریخی آن به‌شمار می‌روند.

این مدرسه در یکی از گذرهای بازار اراک ساخته شده و شخصیت‌هایی چون آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله اراکی و آیت‌الله خمینی در آن تحصیل کرده‌اند.

«معذورات سیاسی» و نقش شورای شهر اراک

به گفته آقای قائم‌مقامی، عضو شورای شهر اراک بر اساس قانون، شهردار نباید از هر کسی در استان و شهر دستور بگیرد و تنها شورای شهر است که برای اجرای فعالیت در شهرداری دستور صادر می‌کند.

او می‌گوید «به نظر می‌رسد شهردار در اقدامی ناشیانه و اشتباه و به دلیل برخی مسایل سیاسی و معذورات خاص نسبت به تخریب این آب انبار اقدام کرده است».

در حالی که منظور از «معذورات خاص» شهردار اراک روشن نشده است آقای قائم‌مقامی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری مهر از امام جمعه اراک و استانداری مرکز درخواست می‌کند که به قوانین جمهوری اسلامی احترام گذاشته و جلوی چنین اقداماتی را بگیرند.

اشرف بهادری عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر اراک هم تاکید می‌کند که شورای شهر از تخریب آب انبار سپهداری اراک بیخبر بوده است و شهرداری اراک در اقدامی «عجیب» بدون اعلام موضوع به شورای شهر دست به تخریب این اثر زده است.

او معتقد است که شهرداری اراک و شهرداری بافت تاریخی آن باید مورد سوال قرار گیرند که چگونه این اتفاق بدون مجوز شورای شهر اراک در محدوده بافت تاریخی شهرداری اراک افتاده است.

بی‌توجهی به آثار ماندگار استان مرکزی

در شرایطی که نگهداری از بافت تاریخی اراک و میراث فرهنگی این شهر در دستور کار شهرداری اراک و مسئولان سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی قرار دارد اما آثار تاریخی این استان در وضعیت مطلوبی حفظ نمی‌شوند.

به گفته خانم بهادری شهرداری بافت تاریخی شهر اراک یک میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار دارد که این اعتبار در متمم بودجه شهرداری اراک به منظور افزایش زمینه‌های حفظ و نگهداری آثار محدوده بافت تاریخی اراک افزایش خواهد یافت.

محمد‌حسین فراهانی مدیرکل میراث فرهنگی استان اراک هم می‌گوید در صورت اختصاص اعتبارات 100 اثر تاريخی استان تا پايان امسال مرمت می‌شوند.

با این وجود چندی پیش کاروانسرای دخانیات از آثار تاریخی بازار اراک تخریب شد و سازمان میراث فرهنگی بار دیگر از تخریب آن اظهار بی‌اطلاعی کرد و هر فعالیتی در محدوده بازار اراک را با مجوز شهرداری ممکن دانست.

سنگ نگاره‌های 40 هزار ساله تیمره خمین، شهر زیرزمینی ذلف‌آباد از توابع فراهان، خانه امیرکبیر در روستای هزاوه، مقبره پروفسور حسابی و خانه نظامی گنجوی در تفرش و همچنین خانه آیت‌الله خمینی در خمین از آثاری هستند که مورد بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی قرار گرفته‌اند.

این در حالی است که بی‌توجهی به آثار تاریخی در حالی که سازمان میراث فرهنگی و شهرداری در هر منطقه‌ای مسئولیت تخریب این آثار را به روشنی بر عهده نمی‌گیرند خطری است که آثار تاریخی در کل کشور را تهدید می‌کند.

پل خاجو، بازار تاریخی کرمان، کاخ شهرستانک کرج، منطقه تاریخی ماسوله، آثار تاریخی تنگه بهرام چوبین و طاق شیرین و فرهاد در ایلام، کاروانسرای 550 ساله شاه عباس نیک‌پی زنجان، منطقه تاریخی هفت دغنان رشت، بقایای شهر هرمز اردشیر در اهواز، معبد آناهیتا در کرمانشاه و بسیاری آثار دیگر از مواردی هستند که با بی‌توجهی مسئولان رو به نابودی می‌روند.