یکی از نویسندگان خبرگزاری آسوشیتدپرس در یادداشت خود بر این باور است که ایران به فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و همچنان آمادگی لازم را برای مذاکره با غرب ندارد.
در آستانه دور جدید گفتگوها میان ایران و قدرت‌های بزرگ بر سر مسائل هسته‌ای ایران، خبرگزاری آسوشیتدپرس از فرستادن دو نامه از سوی مقامات جمهوری اسلامی پرده برداشته است که با بررسی محتوای آن، احتمال کمی وجود دارد که در این مذاکرات پیشرفت قابل توجهی به دست آید.
این دو نامه که هر دو در ماه ژوئیه (تیر) نوشته شده‌اند، گواه اراده آشکار ایران بر ادامه فعالیت‌های هسته‌ای است که تحریم‌های جدیدی در سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و ایالات متحده در چند هفته گذشته را در پی داشت. دلیل اصلی این تحریم‌ها، ترسی است که جهان از جانب تهران در حال توسعه سلاح‌های هسته‌ای، احساس می‌کند.
در عین حال، قدرت‌های جهانی در حال آماده سازی گفت‌وگو با تهران هستند، اما قصد ندارند از خواسته اصلی خود در مساله غنی سازی اورانیوم بگذرند، و به همین دلیل احتمالا گفتگوها تنش‌ها را کاهش نخواهند داد.
ایران تاکید می‌کند که تنها برای تولید سوخت هسته‌ای و برای استفاده در راکتور تحقیقاتی خود اورانیوم غنی می‌کند و تمامی اتهامات مبنی بر استفاده از این مواد هسته‌ای برای تولید سلاح را منکر می‌شود.
اما شک و تردیدهای جهانی بسیار پررنگ است. تهران برنامه غنی‌سازی را تا زمان بر ملا شدن آن از سوی غرب، پنهان کرده بود و بعد سال گذشته، تنها چند روز پیش از آن‌که وجود مرکز تاسیسات هسته‌ای مخفی ایران توسط ایالات متحده و بریتانیا برملا شود، به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعتراف کرد که مشغول ساختن این تاسیسات است.
چون هشت سال پیش برنامه غنی‌سازی ایران فاش شد، شورای امنیت سازمان ملل متحد چهار دور تحریم علیه ایران تصویب کرد تا تهران را مجبور به متوقف کردن برنامه غنی‌سازی کند. گفت‌وگوهای معدودی میان ایران و تمامی یا برخی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان هم نتوانست کاری از پیش ببرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در آخرین گزارش خود در ماه ژوئن (خرداد) اعلام کرد که ایران در حال حاضر صاحب چهار هزار سانتریفوژ در حال بهره‌برداری است و حدود 2.5 تن اورانیوم با درصد خلوص پایین تولید کرده است که می‌تواند از آن به عنوان سوخت استفاده کند.
این میزان اورانیوم، اگر تا درصد بالاتری غنی شوند، برای تولید دو بمب هسته‌ای کافی است.
دو دور گفت‌وگو در پاییز امسال
در نامه‌های محرمانه‌ای که از سوی یکی از مقامات اروپایی و با شرط ذکر نکردن نام وی، در اختیار خبرگزاری اسوشیتدپرس قرار گرفته است، درباره دو دور گفت‌وگو در فصل پاییز برای حل مساله هسته‌ای ایران گفته شده است.
در یکی از این گفت‌وگوها، ایالات متحده، چین، روسیه، فرانسه، بریتانیا و آلمان سعی خواهند کرد که ایران را وادار به متوقف کردن غنی سازی کنند. در دور دیگر، سعی خواهد شد تا گفت‌وگوها میان ایران، واشنگتن، پاریس و مسکو درباره تبادل سوخت هسته‌ای برای راکتور تحقیقاتی تهران دوباره از سر گرفته شود.
در نامه‌ای که خطاب به کاترین آشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشته شده است، از دعوت او برای از سرگیری گفتگوها در فردای دور چهارم تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل انتقاد و سخنان وی «شگفت‌آور» توصیف شده است. و در مرحله بعد هم، تحریم‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده نیز به مراتب «شگفت‌آورتر» خوانده شده بود.
سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در این نامه گفته است: این رفتارها اصلا و ابدا قابل قبول نیستند.
در نامه دوم گفته شده که «شرایط غیرمنطقی» تحمیل‌شده از سوی غرب، گفت‌وگوها درباره مساله تبادل اورانیوم را با بن‌بست روبه‌رو کرده است.
در این نامه که توسط علی اصغری سلطانیه، نماینده ایران در آژانس انرژی اتمی به یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس نوشته شده است، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متهم شده‌اند که فضا را با «تحمیل یک قطعنامه غیرقانونی دیگر» مسموم می‌کنند.
در حالی‌که در دو نامه آمده است که ایران آماده گفت‌وگو است، در نامه‌ای که به خانم آشتون نوشته شده، شرایط از سرگیری مذاکرات بسیار مشکل ارزیابی شده است.
بر اساس این نامه، تهران در صورتی حاضر است به میز مذاکره برگردد که طرف مقابل به «دشمنی‌هایش» پایان دهد، از «هرگونه فشار یا تهدید» خودداری کند و «موضع خود را به طور مشخص درباره سلاح‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی» اعلام کند.
آخرین دیدار میان ایران و پنج عضو ثابت شورای امنیت به علاوه آلمان در ماه اکتبر، درباره متوقف کردن غنی‌سازی، بدون هیچ نتیجه‌ای پایان یافت اما به توافق برای مذاکرات بر سر تبادل اورانیوم منجر شد.
این توافق نیز زمانی که تهران از مبادله بخش اعظم اورانیوم با خلوص پایین خود در مقابل سوخت هسته‌ای برای راکتور تهران، شانه خالی کرد، با شکست مواجه شد.
زمانی‌که ایران می‌گوید برای تبادل آماده است، مخاطبانش می‌گویند که درباره مفاد آن باید دوباره بحث شود، زیرا تهران از آن زمان اورانیوم بسیار بیشتری غنی کرده است و این بدان معنا است که اگر میزان ذکر شده در توافق‌نامه را هم به خارج از کشور بفرستد، باز به اندازه کافی ماده برای غنی‌سازی و ساخت اسلحه خواهد داشت.
به علاوه، ایران هم اکنون مشغول غنی‌سازی اورانیوم با خلوص بالاتر است که می‌تواند به راحتی تبدیل به اورانیوم قابل استفاده در اسلحه شود. غرب از ایران می‌خواهد که پیش از آن که گفت‌وگوهای بر سر تبادل سوخت هسته‌ای از سر گرفته شود، فرآیند غنی‌سازی را متوقف کند.
مساله دیگری که از نظر غربی‌ها این مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند، تقاضای ایران برای وارد کردن ترکیه و برزیل برای بازگشت به گفت‌وگوهای بر سر تبادل اورانیوم و با شرایط اولیه است؛ خواستی که از سوی کشورهای غربی رد شده است. روسیه از دعوت ایران از برزیل و ترکیه برای شرکت در این مذاکرات استقبال کرده است اما امریکا و فرانسه نسبت به این پیشنهاد بدبین هستند.
یکی از مقامات غربی که با پرونده هسته‌ای ایران آشنایی دارد، می‌گوید: ایرانی‌ها می‌گویند که می‌خواهند بدون هیچ پیش‌شرطی مذاکره کنند، اما بعد خود مقداری پیش‌شرط تعیین می‌کنند.
وی که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌افزاید: راه طولانی‌ای در پیش است تا ما بفهمیم که چه کسانی بر سر میز مذاکره حاضر خواهند شد و این مذاکرات کی صورت خواهد گرفت.
