به گفته معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد تعداد کتاب‌های «بلاتکلیف» در وزارت ارشاد به 600 عدد رسیده است.

بهمن دری معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید تعداد کتاب‌های «بلاتکلیف» در این وزارتخانه، دست کم، به 600 عنوان رسیده است.

آقای دری در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران در حاشیه مراسم بزرگداشت روز خبرنگار در تاریخ 17 مرداد ماه گفت که اغلب کتاب‌هایی که بلاتکلیف می‌مانند شامل کتاب‌هایی هستند که یا ناشران آنها پیگر مجوزشان نبوده‌اند و یا به دلیل وجود یک یا چند کلمه اصلاحی مجوزشان داده نشده است.

معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش از «رفع تکلیف» 285 کتاب که بعضی از آنها بیش از دو سال در «بلاتکلیفی» به سر برده‌اند با صدور مجوز برای آنها خبر داد. او و همچنین وزیر ارشاد تاکید کردند که این کتاب‌ها آنطور که رسانه‌ها می‌نویسند «توقیف» نبوده‌اند بلکه فقط «بلاتکلیف» بوده‌اند.

آقای دری می‌گوید بیشتر کتاب‌هایی که «رفع بلاتکلیفی» شده‌اند و سرنوشت آنها مشخص شده است در حوزه ادبیات و علوم انسانی بوده‌اند.

در حالی که معاون جدید وزارت ارشاد معتقد است که نباید وضعیت هیچ کتابی در ارشاد بلاتکلیف باشد در ابلاغیه‌ای به اداره کتاب وزارت ارشاد خواستار تقویت بنیه گروه بررسی کتاب‌های «دفاع مقدس»، «آثار حوزه فیلم»، «ادبیات انقلاب اسلامی»، «نقد ادبی» و «کتاب‌های مربوط به اهل بیت» شده تا با ارزیابی کمتر از ده روز پس از ارائه آن از سوی ناشر به اداره کل کتاب تعیین تکلیف شود.

آقای دری طی دستور دیگری از انتشار چند کتاب دیگر که از آنها با عنوان‌های «عرفان‌های نوظهور»، «بازاری و غیراخلاقی با درون‌مایه‌های جنسی» نام برده می‌شود جلوگیری کرده است.

بهمن دری‌اخوی در تاریخ هشتم تیر ماه 89 به عنوان جانشین محسن پرویز در سمت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد معرفی شد و در حکم انتصابی وی تاکید شد که وزیر ارشاد انتظار «دیده‌بانی و نگهبانی مرزهای فرهنگی» را از او دارد.

آقای دری پیش از این ریاست انتشارات کل سپاه، سردبیری مجله پیام انقلاب، قائم‌مقامی اداره ویژه کتاب وزارت ارشاد، معاونت فرهنگی و قائم‌مقامی انتشارات صدا و سیما را بر عهده داشته است.

او همچنین چند کتاب با عنوان‌های «ولایت مطلقه فقیه اصل دین است»، «فرهنگ شعارهای انقلاب اسلامی» و «خدمات متقابل ادبیات و سینما» منتشر کرده است.

«ناشران متخلف» و «هیات نظارت بر چاپ و نشر»

«ناشران متخلف» یکی دیگر از واژگانی است که با ورود آقای دری به معاونت وزارت ارشاد به حوزه نشر وارد شد.

در حالی که پیش از این، چنانچه آثار ارائه شده به وزارت ارشاد شرایط لازم را برای گرفتن مجوز نداشت، وزارت ارشاد در نهایت مجوزی صادر نمی‌کرد و برخورد تنبیهی با ناشرین در دستور کار قرار نداشت آقای دری چند روز پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر از برخورد با «ناشران متخلف» سخن گفت.

آقای پرویز معاون پیشین وزارت ارشاد هم در دوره معاونت خود پیشنهاد داده بود که در دولت دهم ناشران مسئولیت چاپ کتاب‌های خود را برعهده بگیرند.

معاونت جدید فرهنگی وزارت ارشاد «لغو پروانه نشر» و «برخورد با ناشران در هیئت بررسی کتاب وزارت ارشاد» را از مجازات «ناشرین متخلف» دانسته است.

بر اساس اصلاحیه مصوبه چاپ و نشر کتاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیئت نظارت بر چاپ و نشر در زیرمجموعه همین شورا و با ساختاری جدید شکل خواهد گرفت.

تشکیل هیئت نظارت بر چاپ و نشر یکی از مفاد اصلاحیه مصوبه اهداف، سیاست‌ها و ضوابط نشر کتاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آبان ماه سال 87 و آذر ماه سال 88 تصویب شده است.

در ماده پنجم این مصوبه 16 ماده‌ای به ایجاد هیئتی متشکل از حداقل پنج نفر از میان «صاحب‌نظران و شخصیت‌های علمی، دینی و فرهنگی» که به مسایل کتاب و نشر و همچنین امور اجتماعی، سیاسی و تبلیغاتی وارد باشند تاکید شده است.

سایه همیشگی ممیزی کتاب

ممیزی کتاب در ایران با تصویب مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 67 شروع شد و بعدها در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی از سوی اتحادیه ناشران به عنوان امری خلاف قانون اساسی مطرح شد که منجر به ارسال نامه‌ای اعتراضی از سوی اتحادیه ناشران به هیئت پیگیری بر قانون اساسی شد.

با ورود محمود احمدی‌نژاد به دولت، هیئت پیگیری بر قانون اساسی منحل شد و قانون نانوشته ممیزی شکل رسمی‌تری به خود گرفت.

در دوره وزارت صفارهرندی قانون مجوز دایمی کتاب لغو شد و هر کتاب برای تجدید چاپ باید بار دیگر بررسی می‌شد و این روند تا دولت دهم و وزارت سید محمد حسینی هم ادامه پیدا کرد.

در سال 85 ناشران انتشارات روشنگران، ققنوس و قصیده‌سرا با وکالت شیرین عبادی، برنده جایزه نوبل، از فرستادن دادخواستی به دیوان عدالت اداری خبر دادند که هدف آن لغو آیین‌نامه شورای انقلاب فرهنگی درباره ممیزی کتاب و الزام وزارت ارشاد به پیروی از قانون اساسی بود. این شکایت از سوی دیوان عدالت اداری رد شد.

در دوره جدید هم بسیاری از ناشران و نویسندگان در انتظار رفع «بلاتکلیفی» از آثار خود هستند و بسیاری از کتاب‌ها برای گرفتن اجازه چاپ دوباره در صف ممیزی ارشاد به سر می‌برند چنانچه آقای طهوری مدیر انتشارات ققنوس از بلاتکلیفی رمان «آب سوخته» نوشته کارلوس فوئنتس به ترجمه علی‌اکبر فلاحی، کتاب «ایده‌های خیابانی» نوشته امین بزرگیان و کتاب «هدیه هامبورگ» نوشته سال بلو به ترجمه سهیل سمی در صف ممیزی وزارت ارشاد خبر می‌دهد.

محمد بهارلو داستان‌نویس می‌گوید آخرین رمانش «عروس نیل» دست کم یک سال و نیم در صف انتظار وزارت ارشاد معطل مانده تا مجوز گرفته و فعلا ترجیح می‌دهد نوشته‌هایش را در کشوی میز خود نگهداری کند تا اینکه در بایگانی وزارت ارشاد خاک بخورند.