هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان موجودی حساب ذخیره ارزی اعلام نشده است، اما به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر چهره‌های سیاسی از وضعیت آن نگران هستند و به دولت انتقاد دارند.

با کاهش قیمت نفت در جهان، چهره‌های سیاسی کشور نسبت به خالی شدن حساب ذخیره ارزی در طول دولت نهم ابراز نگرانی و از دولت محمود احمدی‌نژاد انتقاد کردند.

محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین در این باره می‌گوید: ما اکنون در روز مبادا هستیم و پول چندانی در حساب ذخیره ارزی باقی نمانده است. عده‌ای بدبینانه می‌گویند تا پایان سال چیزی در حساب ذخیره ‌ارزی باقی نخواهد ماند. خوشبینانه نیز این است که تا پایان سال بیش از 7 تا 10 میلیارد دلار در حساب باقی نخواهند ماند.

در همین حال مرتضی تمدن، مشاور اقتصادی رییس جمهور در اواسط مهرماه اعلام کرد که هم اکنون موجودی این حساب حدود 20 میلیارد دلار است. پیش از این نیز بانک مرکزی از هشت میلیارد دلاری بودن حساب خبر داده بود.

اما در گزارشی دیگر خبرگزاری فارس به نقل از معاون ارزی بانک مركزی ادعا کرد که اکنون حساب ذخیره ارزی کشور 25 میلیارد دلار است.

هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان موجودی این حساب اعلام نشده است، اما به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر چهره‌های سیاسی از وضعیت آن نگران هستند.

هفته گذشته حسن روحانی، نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در شورای عالی امنیت ملی از برداشت بیش از 46 میلیارد دلار از حساب ذخیره ارزی توسط دولت نهم خبر داد.

به گفته وی دولت نهم در سه سال اخیر (از سال 84 تا 86) به ترتیب 11.8، 17.8 و 16.8 میلیادر دلار از حساب ذخیره ارزی برداشت کرده است.

رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با انتقاد از دولت احمدی‌نژاد گفت: امروز ‌باید در حساب ذخیره ارزی ‌150 میلیارد دلار پول ذخیره می‌شد. سایر کشورهای اوپک هر کدام به فراخور شرایط خود، مقدار قابل توجهی از درآمد نفت خود را ذخیره کردند.

چندی پیش نیز، مخبر کمیسیون اقتصادی مجلس گفته بود: اگر حساب ذخیره ارزی خالی نمی‌شد، امروز نگرانی چندانی بابت کاهش قیمت نفت در جهان نداشتیم. متاسفانه بیشترین موجودی حساب ذخیره ارزی صرف پروژه‌های دولتی شده است.

«حساب ذخیره ارزی محرمانه است»

محمود احمدی‌نژاد که نوک پیکان این انتقادات به سوی او نشانه رفته است، در یک مصاحبه تلویزیونی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی در پاسخ به این سئوال که برای چند سال مصرف کشور ارز در اختیار داریم، گفت: ما هیچ وقت نمی‌توانیم برای حساب ذخیره ارزی عددی بگوییم؛ چرا که محرمانه است. ولی دولت به جز مصوبات قانونی نمی‌تواند حتی یک دلار را بردارد؛ چرا که قانون حد و مرزها را مشخص کرده است.

احمدی‌نژاد در ادامه گفته بود: خوشبختانه ذخایر ارزی بالایی داریم که در تاریخ کشور سابقه ندارد و برای چند سال مصرف کشور ارز در اختیار داریم.

«محرمانه» خواندن حساب ذخیره ارزی از سوی وی واکنش‌هایی را از سوی نمایندگان برانگیخت. گفته می‌شود رد فوریت لایحه برداشت 15 هزار میلیارد تومانی از سوی مجلس این بوده است که مجلس از میزان حساب ذخیره ارزی خبر ندارد و نمایندگان خواهان روشن شدن این مساله از سوی دولت هستند.

لازم به یادآوری است که بدون مصوبه مجلس شورای اسلامی امکان برداشت از حساب ذخیره ارزی وجود ندارد.

حساب ذخیره ارزی؛ ایده‌ای از دولت خاتمی

در دولت محمد خاتمی طرح تشکیل حساب ذخیره ارزی با هدف ساماندهی درآمدهای نفتی و مقابله با نوسانات قیمت نفت تصویب شد.

طرح ایجاد حساب ذخیره ارزی در قالب ماده 60 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در سال 77 به تصویب مجلس شورای اسلامی‌ رسید و آیین‌نامه اجرایی آن نیز در آبان همان سال از سوی هیات وزیران تصویب شد.

بریخی کارشناسان راه‌اندازی این حساب را نقطه عطفی در اقتصاد ایران می‌دانند که اهداف توسعه‌ای کشور را می‌توانست دنبال کند.

هدف از تاسیس این حساب عبارت بودند از ایجاد ثبات در میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، تبدیل دارایی‌های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر و توسعه فعالیت‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری و تامین بخشی از اعتبار مورد نیاز طرح‌های تولیدی و کارآفرینی بخش غیردولتی و فراهم کردن امکان تحقق فعالیت‌های پیش‌بینی شده در برنامه توسعه.