جنیو عبدو در مقاله‌ای به نقش ترکیه در رابطه ایران با غرب پرداخته و معتقد است که توافق‌نامه مبادله سوخت هسته‌ای تهران شروع خوبی برای مذاکره این کشور با گروه 1+5 است

جنیو عبدو، در مقاله‌ای در هفته‌نامه «فارن پالسی» با عنوان «راه تهران از آنکارا می‌گذرد» به دولتمداران آمریکایی توصیه می‌کند که از فرصت کنونی برای آغاز مذاکره با ایران استفاده کنند.

نویسنده که مدیر برنامه ایران در مرکز فکری «بنیاد قرن» و موسس پایگاه اینترنتی http://www.insideiran.org/ است توافقنامه مبادله سوخت هسته‌ای بین ایران، ترکیه و برزیل را شروع خوبی برای مذاکره گروه 1+5 با ایران می‌داند.

او در آغاز مقاله به دیدارهای روزهای اخیر منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران با مقام‌های عالی‌رتبه سازمان ملل اشاره کرده و می‌نویسد:

آقای متکی تلاش می‌کند تا حمایت بین‌المللی را برای گفت‌وگوی ایران با آمریکا و سایر اعضای دائم شورای امنیت بر سر برنامه هسته‌ای ایران جلب کند.

اما وقتی آقای متکی و سایر مقام‌های ایرانی در تهران در باره شروع گفت‌وگو سخن گفته‌اند منظور آن‌ها مذاکرات هسته‌ای که اروپایی‌ها یا آمریکا به آن امیدوارند نیست. آن‌ها سعی کرده‌اند نظر مقام‌های سازمان ملل را به سوی مذاکرات انجام‌شده در باره توافق‌نامه تهران جلب کنند، توافق‌نامه‌ای که ایران، ترکیه و برزیل در زمینه مبادله بخشی از اورانیوم غنی‌شده ایران در ماه مه سال جاری به امضا رساندند.

آمریکا، بریتانیا و فرانسه توافق‌نامه تهران را کمی پیش از اعمال تحریم‌های «فلج‌کننده» از سوی سازمان ملل، اتحادیه‌ اروپا و کنگره آمریکا تحت عنوان یک «تاکتیک نمایش حاشیه‌ای و ماهرانه از سوی ایران به منظور گریز از تحریم‌های شدید» رد کردند.

درآن زمان این عمل غرب موجب واکنش خشم‌آلودی از سوی ایران شد.

اینک که ایران دوباره قرارداد را به طور کامل مطرح می‌کند، دولت اوباما باید از فرصت استفاده کند و به جای اصرار بر گفت‌وگوی وسیع در باره کل برنامه هسته‌ای ایران و خطر شکست آن موضع عاقلانه‌تری اتخاذ کرده و با ایران در باره این توافق‌نامه به عنوان راهی برای اعتمادسازی وارد گفت‌وگو شود.

این فرصت کوتاه است و این گفت‌وگو باید پیش از حمله نظامی به ایران و یا توسعه تکنولوژی سلاح هسته‌ای از سوی ایران صورت گیرد.

چنین دیدگاهی مشابه دیدگاه ترکیه است. هیئت نمایندگی مبرزی که هفته گذشته در واشنگتن دیدارهایی با حکومت اوباما در باره روابط آنکارا با ایران، اسرائیل و سایر موضوعات داشتند احتمالا به آمریکا توصیه کرده‌اند تا از پیشنهاد ایران برای شروع مذاکرات فوری در باره توافق‌نامه تهران استقبال کند. حداقل یکی از این نمایندگان که در تابستان گذشته از واشنگتن دیدار کرد چنین نظر و پیامی داشت.

اما به نظر نویسنده تلاش‌های ترکیه نتیجه‌ای جز خصومت بیشتر اعضای کنگره آمریکا و پاسخ پرشور اندکی از سوی مقام‌های حکومتی آمریکا در برنداشت.

ایران توافق‌نامه تهران را اولین گام در مذاکره با غرب می‌داند

دیپلمات‌های ترک که در بهار گذشته برای تنظیم توافق‌نامه تهران ماه‌ها در رفت‌وآمد بین آنکارا و تهران بوده‌اند، گفته‌اند که آمریکا باید پیشنهاد ایران را در قراردادن توافق‌نامه تهران به عنوان چارچوبی برای مذاکرات با گروه 1+ 5 بپذیرد. زیرا به نظر آن‌ها اگرچه گفت‌وگو در حوزه وسیع برنامه هسته‌ای ایران ممکن است خواست آمریکا باشد اما هیچ کس در طیف وسیعی از نخبگان سیاسی در تهران تهران از آن حمایت نمی‌کند.

یکی از مقاما‌های ترک که دارای اطلاعات دست‌اول در باره گفت‌وگو با ایران بود گفته است که حلقه درونی اطراف علی خامنه‌ای، رهبر ایران، توافقنامه تهران را اولین گام برای برقراری ارتباط با دولت‌های غربی تلقی می‌کنند.

با توجه به گسترش کمپین جدید ایران در احیای توافقنامه تهران از نیویورک تا تهران، گفته‌های رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در 28 سپتامبر هم مهم است که ضمن تاکید مجدد بر گفت‌وگو با گروه وین براساس توافقنامه تهران گفته‌است کشورش در حال پیگیری مشاوره‌ها در این زمینه است تا جزئیات مذاکرات و مکان و زمان آن را مشخص کند.

مقام‌های ترکیه نیز بارها هفته گذشته طی دیدار از واشنگتن و در تابستان گذشته تاکید کرده‌اند که ترکیه خواهان تسهیل مذاکرات بین ایران و گروه 1+5 است و به عنوان میانجی احتمالا به موفقیت آن اطمینان دارد.

ترک‌ها بهتر از غربی‌ها با سیاست‌های درونی ایران آشنایند

مذاکره کنندگان ترک خیلی بهتر از همتاهای اروپایی و آمریکایی خود با سیاست‌های درونی داخل ایران آشنایی دارند. به طوری که یکی از مقام‌های وزارت امور خارجه ترکیه که در هیئت نمایندگی در مذاکرات بین تهران و آنکارا حضور داشته گفته است که این رفت‌وآمدها درس خوبی برای آن‌ها بوده چرا که حالا فهمیده‌اند که چگونه می‌توان با بازیگران سیاسی مختلف به اجماع رسید.

ترک‌ها براین باورند که مذاکره در باره مبادله سوخت هسته‌ای اگرچه کمترین خواسته گروه 1+5 تلقی می‌شود اما منجر به مصالحه حلقه درونی اطراف علی خامنه‌ای و خود او در باره سایر مباحث خواهد شد. مباحثی مانند غنی‌سازی 20 درصدی اورانیوم از سوی ایران که بیشتر مایه نگرانی غرب است و حکومت اوباما مصرانه با آن مخالفت می‌کند چرا که امکان تولید سلاح هسته‌ای را برای ایران فراهم می‌کند.

آمریکا باید حرف ترک‌ها گوش کند تنها به این دلیل ساده که هیچ گزینه دیگری برای شروع گفت‌وگو با ایران وجود ندارد. در این مقطع زمانی آمریکا نیازی به مذاکره بیشتر ندارد تا درک کند که کشورهای غربی به تنهایی نمی‌توانند به طور اثربخشی با ایرانی‌ها گفت‌وگو کنند. اما گفت‌وگو میان ایران و کشورهای 1+5 همراه با ترکیه به عنوان میانجی، راه مثبت خروج از این بن‌بست است.