امین ثابتی، در گزارش این هفته نگاهی دارد به موج تازه فیلتر شدن سایت‌های روحانیون.
از ابتدای دهه 80 خورشیدی و با گسترش دامنه نفوذ اینترنت در میان اقشار مختلف جامعه ایران، پدیده‌ای به نام «فیلترینگ» ظهور کرد که بر مبنای گفته رئیس جمهور وقت سید محمد خاتمی، تنها هدفش پالایش اینترنت و از دسترس خارج کردن وب‌سایت‌های هرزه‌نگاری و مبتذل بود تا محیطی سالم را برای کاربران ایرانی فراهم کند.
اما با گذشت زمان فیلترینگ از ابزاری برای پالایش اینترنت به ابزاری برای خاموش کردن صدای مخالفان و حذف آنان از فضای مجازی تبدیل شد به گونه‌ای که در ماه‌های بعد از ظهورش، بسیاری از وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌های منتقد سیاست‌های دولت آقای خاتمی فیلتر شدند و با گذشت زمان دامنه فیلترینگ هر ماه بیشتر از ماه گذشته می‌شد به گونه‌ای که در این روزها بسیاری از وبلاگ‌ها یا وب‌سایت‌های حامی دولت، اصولگرا و یا مراجع تقلید نیز فیلتر می‌شوند.
این مقدمه گفته شد تا به آخرین نمونه فیلترینگ در ایران یعنی فیلتر شدن وب‌سایت‌های سه مرجع تقلید شیعه، آیت‌الله بیات، صانعی و دستغیب پرداخته و به سوالاتی مانند تاثیرات این فیلترینگ پاسخ داده شود.
براساس اخبار منتشر شده، وب‌سایت‌های این سه مرجع تقلید در مهر ماه فیلتر شدند و تاکنون هیچ دلیلی روشنی برای این اقدام اعلام نشده است؛ اما در اطلاعیه‌ای که آیت‌الله دستغیب در وب‌سایت خود منتشر کرده، در مورد علت فیلترینگ اینگونه گفته است: « وقتی دوستان طی نامه‌نگاری حقیقت امر را جویا شدند در پاسخ گفته شده است: آقای دستغیب در ارتباط با مجلس خبرگان صحبت کرده و از اشخاصی مانند موسوی و کروبی حمایت کرده است و باید این سایت بسته باشد.» علاوه بر این آیت‌الله بیات و صانعی نیز واکنش‌هایی در این مورد داشته‌اند و هر یک فیلتر شدن وب‌سایت‌هایشان را نشانه‌ای از عدم آزادی بیان در ایران دانسته‌اند. علاوه بر این برخی از اصلاح‌طلبان مانند مصطفی تاج‌زاده نیز فیلتر شدن وب‌سایت‌های این سه مرجع شیعه را نشانه‌ای از استیصال مقامات ایران دانسته است.
اما مهمترین نکته در این میان پیامدهای مسدود شدن وب‌سایت‌های این سه مرجع تقلید و بازتاب آن در جامعه است. پیامدی که می‌توان آن را قدمی مثبت در آینده وضعیت فیلترینگ در ایران دانست؛ به گونه‌ای که در بلند مدت می‌تواند باعث کاهش دامنه‌ی فیلترینگ و یا دستکم قانونمند شدن این پدیده شود.
راهکار قانونمند برای فیلترینگ
با گذشت حدود یک دهه از اعمال فیلترینگ اینترنت در ایران، تاکنون هیچ راهکار قانونمندی برای اجرای آن معرفی نشده و یا دستکم توسط مسئولین مورد اجرا قرار نگرفته است. اما براساس متنی که از آن به عنوان «فهرست مصادیق محتوای مجرمانه» یاد می‌شود، یک وب‌سایت و یا وبلاگ را می‌توان تحت 7 بند کلی فیلتر کرد. با یک بررسی کلی می‌توان مشاهده کرد که وب‌سایت‌های این سه مرجع شیعه شامل هیچ کدام از بندهای اعلام شده نمی‌شوند و براساس همین فهرست می‌توان فیلتر شدن این وب‌سایت‌ها را غیرقانونی دانست و آن را حرکتی کاملا سلیقه‌ای و خارج از قانون خواند.
علاوه بر این، نکته‌ی جالب آن است که براساس فهرست مصادیق محتوای مجرمانه، اهانت به رهبری وسایر مراجع مسلم تقلید به عنوان یکی از دلایل فیلتر شدن یک وب‌سایت اعلام شده است. حال چگونه ممکن است که وب‌سایت یک مرجع تقلید به عنوان یکی از مصداق‌های محتوای مجرمانه شناخته و مسدود شود، خود جای سوال دارد!
تاثیرات فیلتر شده وب‌سایت مراجع
به طوری کلی هر وب‌سایتی که فیلتر می‌شود، یک قدم به سمت محدود کردن آزادی‌بیان و گردش آزاد اطلاعات برداشته می‌شود، بر همین اساس فیلتر شدن وب‌سایت این سه مرجع تقلید از این قاعده مستثنا نیست و این محدودیت‌ها نشان‌دهنده تنگ‌تر شدن دایره خودی‌ها از دید مسئولین فیلترینگ است. دایره‌ای که هر چه تنگ‌تر شود، میزان محدودیت و تبدیل شدن اینترنت به اینترانت بیشتر می‌شود.
اما فیلترینگ وب‌سایت‌های سه مرجع تقلید چند نکته‌ی بسیار مهم دارد که می‌تواند در بلند مدت بر آینده‌ی فیلترینگ در ایران تاثیر بگذارد. تا قبل از مهر ماه امسال، هیچ یک از روحانیون و به خصوص مراجع تقلید با پدیده‌ای به نام فیلترینگ آشنا و درگیر نبوده‌اند، حال آنکه فیلتر شدن وب‌سایت‌های این قشر از جامعه باعث می‌شود که آنها نیز وارد بازی موش و گربه‌ی فیلترینگ و دور زدن آن بشوند و بدین گونه مسئله‌ی فیلترینگ اینترنت از قشر مردم عادی به روحانیت نیز وارد شود.
علاوه بر این فیلترینگ بدون ضابطه که اولین بار توسط سید محمد خاتمی و یکی از رهبران اصلاحات در ایران پیاده‌سازی شد، دامن حامیان و مسئولین اصلاحات را می‌گیرد تا آنان نیز با توجه به قدرت سیاسی و رسانه‌ای خود، در مورد این مسئله و ساختار سلیقه‌ای آن صحبت کنند. صحبتی که به ندرت توسط این قشر از جامعه‌ی ایران که از مصوبان اصلی فیلترینگ در ایران بوده‌اند، شنیده شده است.
در نهایت می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که درگیر شدن این بخش از جامعه ایران که همواره در راس امور تصمیم‌گیری بوده‌اند باعث می‌شود تا بازتاب محدود شدن اینترنت به صورت گسترده‌تری در سطح جامعه دیده شود؛ زیرا تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته قشر تحصیل کرده و فعالان وب درگیر پدیده‌ی فیلترینگ بوده‌اند، اما با گسترش دامنه فیلترینگ بعد از انتخابات سال گذشته، مردم عادی نیز درگیر محدودیت‌های اعمال شده از سوی دولت شده‌اند به گونه‌ای که این روزها بسیاری از مردم روش‌های دور زدن فیلترینگ را به خوبی می‌دانند، حال آنکه با فیلتر شدن وب‌سایت‌های مذهبی مانند وب‌سایت‌های مراجع تقلید، قشر مذهبی که شاید زمانی یکی از حامیان سرسخت فیلتر شدن اینترنت بوده‌اند و یا هستند نیز با این پدیده درگیر شده اند. به همین دلیل می‌توان فیلتر شدن وب‌سایت‌های مراجع تقلید شیعه را در بلند مدت به نفع کاهش محدودیت‌های اعمال شده بر روی اینترنت دانست.
اصولا این اصلاح طلبان فعلی ، آدم های تندرو و خطرناکی اند ، که اول یه کاری رو انجام میدن و بعد بلا سر خودشون میاد ، مثل تسخیر سفارت آمریکا ، فیلترینگ و خیلی چیز های دیگه