دو نشان فرهنگی یونسکو به نسخه‌های خطی «شاهنامه بایسنقری» و «وقف‌نامه ربع رشیدی» ایران اهدا شد.

دو نشان فرهنگی یونسکو به دو اثر خطی مشهور ایران؛ «شاهنامه بايسنقری» و «وقف‌نامه ربع رشيدی» اهدا شد.

چونگ هی يان، نماينده دفتر منطقه‌ای يونسكو در ايران که از اين دو نشان پرده‌برداری كرد، با بيان اين‌که ايران آگاهی ويژه ای نسبت به ثبت آثار ميراث معنوی و غيرملموس دارد، گفت: ايران دارای شخصيت‌های برجسته‌ای مثل مولانا، ابن سينا و فردوسی است که آثاری بزرگ‌تر از خودشان خلق کرده‌اند و حفظ از اين آثار نه فقط وظيفه کميته ملی، بلکه وظيفه تمامی ماست.

کمیته حافظه جهانی ايران از سال 84 تشکیل شده و در طول این مدت دو اثر را در این کمیته به ثبت رسانده است.

ايران امسال همچنين دو اثر خطی دیگر با عناوين «المسالک و الممالک» از موزه ملی ايران و «مجموعه اسناد تشكيلات اداری آستان قدس رضوی در دوره صفويه» از كتابخانه آستان قدس رضوی را انتخاب و به كميته حافظه جهانی معرفی كرد.

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد از سال 1992 با شروع برنامه «حافظه جهانی» به حفظ و نگهداری از ميراث مستند ملل مختلف اقدام نمود.

ثبت ميراث ملل در دفتر ثبت حافظه جهانی از سال 1997 انجام گرفت که تا امروز 158 اثر از کشورهای مختلف در آن به ثبت رسیده است.

به گفته چونگ هی یان تا کنون 8 اثر از ایران در برنامه حافظه جهانی ثبت شده است.

شاهنامه بایسنقری

«شاهنامه بايسنقری» مشهورترين شاهنامه مصور و تنها شاهنامه کامل و دست نخورده موجود در كتابخانه‌ها و موزه‌های جهان است که در کتابخانه کاخ گلستان نگهداری می شود و متعلق به مجموعه سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری می باشد.

شاهنامه بایسنقری به قطع رحلی 26 در 38 سانتی متر شامل 700 صفحه است که هر صفحه آن 31 سطر دارد.

کتابت شاهنامه به دستور شاهزاده بایسنقر میرزا از نوادگان تیمور لنگ انجام گرفت.

جعفر تبریزی (بایسنقری) در سال 833 قمری کتابت آن را به خط نستعلیق بر عهده داشته و آن را روی کاغذ خانبالغ نخودی نگاشته است.

این شاهنامه دارای 22 تصویر مینیاتور به سبک هرات است و جلد چرمی آن طلاپوش با دو حاشیه روغنی در بیرون است.

شاهنامه با يک شمسه مذهب عالی، حاوی كتيبه‌ای به قلم رقاع بر زمينه زرين، شامل نام و القاب بايسنقر ميرزا آغاز می‌شود.

دو صفحه مقدمه و دو صفحه آغاز متن شاهنامه با حاشیه های مذهب مرصع آراسته و بین سطرهای آن طلااندازی شده است.

این شاهنامه به لحاظ ادبی، تصاویر و آرایه های به کار رفته در آن و خطاطی دارای ارزش و اهمیت فراوان است.

وقف‌نامه ربع رشيدی

ربع رشیدی نام مرکز علمی و دانشگاهی بزرگی‌ست که در قرن هفتم در شهر تبریز توسط خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی وزیر غازان خان ايلخانی پایه‌گذاری و تأسیس شد.

دوره وزارت خواجه رشیدالدین یکی از دوره های برجسته ایران به لحاظ فرهنگی محسوب می شود.

وی برای ساماندهی،‌ تمركز و تداوم تحقيقات و فعاليت‌های فرهنگی و علمی مرکز ربع رشیدی را به صورت شهرکی علمی شامل كتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالايتام، گرمابه، مهمانسرا، بيمارستان، مدارس عالی، پرورشگاه و كارگاه‌های صنعتی بنا نهاد.

او برای تأمين پشتوانه مالی برای اداره اين موسسات بزرگ، دارايی و املاک زيادی را وقف «ربع رشيدی» كرد و برای ساماندهی اداره و موقوفات آن وقفنامه ای را در اواخر قرن هفت و اوایل قرن هشتم تنظیم نمود.

اين وقفنامه، فهرست جامعی از موقوفات، هزينه ها و برنامه های اداری و مالی را تبيين می كند.

این نسخه خطی رحلی در 382 صفحه روی کاغذ خانبالغ نگاشته شده كه ابتدای آن تا پايان فصل هفدهم وقفنامه به خط خواجه، توسط عبدالله بن عمر بن محمد التبريزی الحسنی، حاكم وقت تبريز و دو نفر ديگر كتابت شده است.

قطع آن 36 در 27 سانتی متر و جلد آن چرمی سرطبل دار قرمز رنگ است.

نام اصلی نسخه در ابتدای آن با خط ثلث و آب طلا نوشته شده است.

وقف نامه در مجموع دو صفحه تذهیب شده دارد که در آنها نگهداری و چگونگی وقف املاک خواجه رشید الدین فضل اله به پسرانش تذکر داده شده است.

نسخه اصلی اين وقفنامه هم اكنون در كتابخانه ملی (مركزی) تبريز نگهداری می شود.