مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد گروهی از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور به دلیل رکود علمی، بازنشسته شده یا از کاربرکنار شده اند اما در این باره آمار دقیقی ارائه نکرد.

پس از انتشار گزارش‌های مختلف از موج بازنشستگی اجباری و اخراج استادان دانشگاه‌ها، مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که گروهی از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور به دلیل رکود علمی از کار برکنار شده اند اما آمار دقیقی در این باره ارائه نکرد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود می‌گوید اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی به دلایل مختلف در معرض «رکود و جاماندگی از پیشرفت‌های علمی روز» هستند و برای فعال‌تر کردن آن‌ها، «اجرای مقررات مرتبط با رکود علمی در آیین‌نامه استخدامی، در زمان کنونی بیش از گذشته کاربرد دارد و در همین راستا تعدادی از اساتید دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، مشمول این بند از مقررات استخدامی قرار گرفته‌اند.»

مرکز پژوهش‌های مجلس در توضیح علت تشدید رکود علمی استادان دانشگاه‌ها، به دلایل مختلف از جمله وجود ناهماهنگی در افزایش تعداد استادان و رشد تعداد دانشجویان اشاره می‌کند. این گزارش می‌گوید اعضای هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها درگیر تدریس بیش از ساعات موظفی شده‌اند و فرصت انجام امور پژوهشی و ارتقای سطح علمی خود، متناسب با تحولات پرشتاب علمی را نداشته‌اند.

هم‌چنین در این گزارش، همگام نشدن اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با روند تولید علم در جهان، به دلیل «مشغله زیاد ناشی از انجام امور تکراری در حوزه تدریس» دانسته شده است.

رکود علمی در مقررات استخدامی

به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس «شايد براي اولين‌بار ركود علمی، در مقررات استخدامی اعضای هيئت علمی دانشگاه تهران مصوب دي‌ماه 1346 مطرح شده است.»

براساس ماده 32 این آئین‌نامه، رئیس دانشگاه پس از آگاه شدن از رکود علمی عضو هیئت علمی، موضوع را به کمیسیونی مرکب از سه استاد کارشناس آموزش و پژوهش ارجاع می‌دهد؛ رای مثبت این کمیسیون و هیئت ممیزه دانشگاه به عدم کفایت علمی عضو هیئت علمی، موجب می‌شود که خدمت او در دانشگاه تمام شود.

پس از آن که هیئت ممیزه دانشگاه، رأی به عدم کفایت علمی عضو هیئت علمی داد، این عضو هیئت علمی اگر واجد شرایط بازنشسته شدن باشد، بازنشسته می‌شود و اگر شرایط بازنشسته شدن را نداشته باشد کلیه وجوهی که بابت کسور بازنشستگی پرداخته است به او بازگردانده می‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در انتهای گزارش خود می‌گوید اخیرا «در همين راستا تعدادي از اساتيد دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشی، مشمول اين بند از مقررات استخدامي قرار گرفته‌اند» اما آمار روشنی از تعداد استادانی که به دلیل «رکود علمی» از کار برکنار شده‌اند، ارایه نداده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در عین حال هشدار داده که «بايد در نظر داشت در فضای سياسی جامعه هر حركتی ازجمله برخورد با اساتيدی كه دچار ركود علمی هستند، می‌تواند صبغه سياسی به‌خود بگيرد و با اين دليل به‌عنوان پديده‌ای غير‌طبيعی جلوه‌گر شود.»

روند اخراج اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها

اجرای مقررات مربوط به رکود علمی در آئین‌نامه استخدامی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی پس از انتشار گزارش‌هایی درمورد بازنشسته کردن استادان، اسلامی کردن دانشگاه‌ها و اخراج استادان سکولار اعلام شده است.

موج بازنشستگی اجباری استادان دانشگاه از دوره اول ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد تشدید شد و بعد از رویدادهای پس از انتخابات خرداد 88 به حد بی‌سابقه‌ای رسید.

173 عضو هیئت علمی و کارمند دانشگاه در سال 1386 و 183 عضو هیئت علمی و کارمند در سال 1387 از دانشگاه تهران بازنشسته شدند.

اما تنها در سال گذشته، 81 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بازنشسته شدند. به گفته منتقدان، بیش‌تر این افراد در حالی وادار به بازنشستگی شدند که هم‌چنان توانایی تدریس داشتند.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی پس از دهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، در سخنانی بر «ضرورت بازنگری در علوم انسانی» تاکید کرد.

در پی این سخنان، چند استاد دانشگاه تربیت مدرس از جمله سعید حجاریان، محسن کدیور، محمدتقی احمدی، ابوالفضل شکوری، هاشم آقاجری، مسعود غفاری و حاتم قادری از تدریس منع شدند.

وزیر علوم هم وعده داده بود که با ‌استادان «سکولار» برخورد خواهد شد و اعلام کرده بود که دانشگاه جای استادانی نیست که بخواهند «علیه نظام و خواسته‌های مردم» فعالیت کنند و وزارت علوم از اخراج آنها «شرمنده» نخواهد بود.