روز پانزدهم نوامبر (24 آبان)، روز جهانی «نویسنده زندانی» است. روزنامه گاردین در یادداشتی که به همین مناسبت منتشر کرده، به موضوع سرکوب صدها نویسنده زندانی در سرتاسر جهان و از جمله ایران پرداخته است.

روز پانزدهم نوامبر (24 آبان)، روز جهانی «نویسنده زندانی» است. روزنامه گاردین در یادداشتی که به همین مناسبت منتشر کرده، به موضوع سرکوب صدها نویسنده زندانی در سرتاسر جهان و از جمله ایران پرداخته است.

به گزارش گاردین و به نقل از انجمن بین‌المللی نویسندگان (پن)، سال گذشته، مردم جهان شاهد کشتار گروهی از شهروندان غیر نظامی و از جمله نویسندگان در مکزیک و فیلیپین و دستگیری انبوهی از روزنامه‌نگاران و نویسندگان (بیش از 80 نفر) در ایران و چین بوده‌اند.

در گزارش گاردین آمده است که «لیو ژیابو»، نویسنده چینی و برنده جایزه صلح نوبل 2010 تنها به خاطر انتشار متن کوتاهی که در حدود 224 کلمه به زبان چینی بود، به 11 سال زندان محکوم شده است. در این متن کوتاه که به عنوان «منشور نویسندگان چین برای دمکراسی» شناخته شده آمده است: ما باید نگرشی را که در آن نوشتار به عنوان آلت جرم شناخته می‌شود، متوقف کنیم.

روز جهانی نویسنده زندانی از پانزدهم نوامبر 1981 به وسیله انجمن بین‌المللی نویسندگان (پن) در حمایت از نویسندگانی که به خاطر دفاع از حقوق انسانی و حق آزادی عقیده و بیان، در سرتاسر جهان مبارزه می‌کنند و به خاطر آن زندانی شده‌اند، پایه‌گذاری شد.

در این روز، انجمن جهانی نویسندگان با صدور بیانیه‌ از برخی نویسندگان زندانی مشخص در نقاط مختلف جهان حمایت و توجه جهانیان را به وضعیت آن‌ها جلب می‌کند. در این روز هم‌چنین، یاد نویسندگانی که به خاطر باورها و دیدگاه‌هایشان کشته شده‌اند، گرامی داشته می‌شود.

انجمن بین‌المللی «پن» به عنوان قدیمی‌ترین نهاد مدافع حقوق نویسندگان و آزادی بیان در جهان، در سال 1921 در بریتانیا بنا نهاده شد. «پن»(PEN) مخفف شاعران (Poets)، مقاله‌نویس‌ها (Essayists) و رمان‌نویس‌ها (Novelists) ست.

در سابقه تاریخی «پن»، دفاع از نویسندگان مبارز برجسته‌ای چون فدریکو گارسیا لورکا، آرتور کوئستلر و بوریس پاسترناک دیده می‌شود.

نویسندگان زندانی در ایران

روزجهانی «نویسنده زندانی» در حالی از سوی انجمن بین‌المللی نویسندگان (پن) گرامی داشته می‌شود که تعداد زیادی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران ایران در زندان‌ها به سر می‌برند. با این‌که اتهام این نویسندگان، «اقدام علیه امنیت ملی» و «تلاش برای براندازی» اعلام شده، اما منتقدان می‌گویند این افراد صرفا به دلیل انتشار عقاید و دیدگاه‌های سیاسی خود، به زندان رفته‌اند.

به گزارش انجمن بین‌المللی نویسندگان،«پن» در سال گذشته، نویسندگان با اتهام‌هایی مانند «اغتشاش» یا «صدمه زدن به یک تابلوی خیابان» در آذربایجان و گرجستان دستگیر و زندانی شده‌اند.

طی یک سال گذشته، نویسندگانی در پاناما و مراکش به خاطر نوشتن درباره مسائل محیط زیست، زندانی شدند. نویسنده‌ای در کامرون به خاطر سرودن یک ترانه به سه سال زندان و حسین درخشان، وب‌لاگ نویس ایرانی به بیش از 19 سال زندان محکوم شده‌اند.

این انجمن در گزارش خود اعلام کرد که در سال گذشته، نویسندگان منتقد و معترض، در یمن ربوده شده، در سودان کتک خورده، در موریتانی بازداشت شده و در مکزیک به قتل رسیده‌اند.

بر اساس این گزارش، طی 50 سال گذشته، «کمیته نویسندگان در بند» انجمن بین‌المللی «پن»، رفتار حکومت‌ها را با دقت زیر نظر داشته و شاهد بوده که چگونه برخی از آن‌ها با کلمات به عنوان مدرک جرم برخورد کرده و با نویسندگان به عنوان مجرم رفتار کرده‌اند.

بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته در ایران نیز، دولت محمود احمدی‌نژاد، گروهی از نویسندگان، شاعران و روشنفکران منتقد حکومت را به تلاش برای «انقلاب مخملی» و «‌براندازی نرم» متهم کرد و آن‌ها را به قوه قصائیه معرفی کرد.

از زمان آغاز اعتراض‌ها به نتیجه دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در خردادماه گذشته تا امروز، تعداد زیادی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران ایرانی، به اتهام‌های مختلف از جمله «تبلیغ علیه نظام» و «اقدام علیه امنیت ملی» و «‌تلاش برای براندازی نرم حکومت»، دستگیر و به حبس‌های طولانی مدت و محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی و روزنامه‌نگاری محکوم شدند.

به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، به دنبال این اعتراض‌‌ها، بيش از 100 روزنامه‌‌نگار بازداشت و بيش از 50 روزنامه‌نگار هم مجبور به ترک كشور شدند. خبرگزاری‌ها و رسانه‌های وابسته به دولت، کانون نویسندگان و برخی از شاعران و نویسندگان ایرانی را به تلاش برای براندازی نظام جمهوری اسلامی و شرکت در «فتنه بعد از انتخابات» متهم کردند.

خبرگزاری فارس در گزارشی که خرداد ماه امسال منتشر کرد، نوشت که در جریان حوادث پس از انتخابات، این نویسندگان، «هم‌صدا با سایر جریان‌های ضدانقلاب، با استفاده ابزاری از شعر و ادبیات به اقدامات تحریک‌کننده و فحاشی نسبت به نظام جمهوری اسلامی ایران پرداختند».

طی ماه‌های گذشته، بهمن احمدی امویی، روزنامه‌نگار و فعال مدنی به 7 سال و 4 ماه حبس تعزیری و 34 ضربه شلاق، احمد زید‌آبادی به 6 سال زندان، 5 سال تبعید به گناباد و محرومیت دائمی از فعالیت سیاسی و اجتماعی محکوم شدند.

دادگاه انقلاب تهران هم‌چنین، سعید لیلاز، روزنامه‌نگار و منتقد سیاست‌های اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد را به 9 سال حبس محکوم کرد.

«‌فضای خوف‌آلود سانسور» در ایران

از سوی دیگر، کانون نویسندگان ایران هم با انتشار بیانیه‌ای در روز 16 اردیبهشت امسال، ضمن محکوم کردن «فشار روز‌افزون بر ناشران مستقل» نسبت به «روند رو به افزايش سانسور، اختناق و سرکوب فرهنگی» در ایران هشدار داده بود.

کانون نویسندگان ایران در بیانیه خود با اعتراض به «فضای خوف‌آلود سانسور» و سابقه طولانی توقیف کتاب نوشت: «اين نيز که کتابخانه‌ها مورد يورش قرار گيرند و فضای آشويتس‌وارِ کتاب‌سوزان از بوی سوختگیِ کلمات پُر شود، در ايران بی‌سابقه نيست؛ حتی گاه عاشقانِ کتاب برای نجات جان خود يا انسان‌های ديگر به ناگزير خود کتاب‌های خويش را به آتش کشيده‌اند».

کانون نویسندگان ایران نهادی فرهنگی- صنفی و غیر انتفاعی است که بیش از 40 سال پیش توسط احمد شاملو، محمود اعتمادزاده (به‌آذین)، جلال آل‌احمد، سیمین دانشور، باقر پرهام و سیمین بهبهانی پایه‌گذاری‌شد. این کانون، عضو انجمن بین‌المللی پن نیز هست و اعضای آن جمعی از نویسندگان، مترجمان، ویراستاران و اهل قلم هستند.

کانون نویسندگان ایران به عنوان تنها نهاد فرهنگی- صنفی مستقل نویسندگان، شاعران و مترجمان ایران، پس از انقلاب همواره با محدودیت‌هایی در فعالیت‌هایش روبه‌رو بوده و از سال 1381 نتوانسته مجمع عمومی سالانه خود را برگزار کند.