اردشیر امیرارجمند، مشاور حقوقی میرحسین موسوی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1388، در دانشگاه یو‌.سی.ال لندن به بررسی جوانب جنبش سبز پرداخت و بر مسالمت‌آمیز بودن این حرکت اجتماعی تاکید کرد.

دانشگاه یو.سی.ال لندن در روز 13 آذر میزبان اردشیر امیرارجمند، مشاور ارشد میرحسین موسوی و رئیس کمیته حقوقی ستاد او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته بود.

اردشیر امیرارجمند، که پس از انتخابات سال 1388 از ایران خارج شد و اکنون در فرانسه به سر می‌برد، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی و صاحب کرسی حقوق بشر یونسکو در این دانشگاه بود.

ویژگی‌های جنبش سبز

آقای امیرارجمند سخنان خود را با تشریح ویژگی‌های «جنبش سبز» آغاز کرد و این جنبش مدنی را «حق‌بنیاد و ضداستبدادی» خواند که به نظر او در امتداد جنبش مشروطه است.

به گفته او، جنبش سبز، جنبشی «آگاهی‌بخش، مسالمت‌آمیز و ضدخشونت» است که عدالت اجتماعی در آن نقش مهمی دارد.

این استاد دانشگاه «قانون‌گرایی، مدارا، تکثر و تنوع» را از ویژگی‌های دیگر جنبش سبز برشمرد.

نفی گفتمان خشونت

اردشیر امیرارجمند درباره مسالمت‌آمیز بودن جنبش سبز گفت: خشونت‌طلبی اقتدارطلبان، سبب نمی‌شود جنبش سبز تحریک شود و از روش‌های مسالمت‌آمیز دست بردارد.

به گفته آقای امیرارجمند، یکی از افرادی که به گفته او خود را «عقل کل» می‌داند، به تازگی گفته است که «ما برای انقلاب خون دادیم و اگر جنبش سبز جرات داشت، خون می‌داد در حالیکه با يک حرکت کوچک بسیجی ها فرار کردند» اما به باور آقای امیرارجمند، این گفته به منزله تحریک مخالفان و تشویق آنها به خشونت است.

او معتقد است که اقتدارگرایان، وجود مخالفان را تحمل نمی‌کنند و فکر می‌کنند که به زور سرنیزه می‌توانند کشور را اداره کنند: آنها فکر می‌کنند با ترویج گفتمان خشونت می‌توانند جنبش را به سکوت بکشانند. برای آنها وجود مخالف به منزله «فتنه» است در حالیکه  نشناختن حق مخالف، «فتنه» است.

آقای امیرارجمند گفت ما تسلیم گفتمان خشونت نخواهیم شد و با آن مبارزه خواهیم کرد.

تاکتیک صبر و استقامت

مشاور ارشد میرحسین موسوی در بخش دیگری از سخنان خود درباره آینده مبارزه مسالمت آمیز، تاکتیک جنبش سبز را «صبر و استقامت» دانست و گفت که تظاهرات خیابانی تنها راه مبارزه نیست و باید «صبر و استقامت» پیشه کرد.

او با رد ریزش هواداران جنبش سبز، خطاب به مدعیان آن گفت: اگر راست می گویید که جنبش سبز ریزش کرده، اجازه یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز بدهید تا ببینید حرف شما درست است یا طرف مقابل.

حق‌بنیاد بودن جنبش

مشاور حقوقی میرحسین موسوی، در توضیح حق‌بنیاد بودن جنبش گفت که در این جنبش از تکلیف شهروندان صحبت نمی‌شود بلکه سخن از حقوق شهروندان است. حقی که نادیده گرفتن آن امکان‌پذیر نیست.

به گفته او این حقوق فارغ از جنسیت، مذهب، قومیت و جایگاه اجتماعی برای افراد مطرح است.

تنوع و تکثر

آقای امیرارجمند تنوع و تکثر را مسئله اصلی جنبش سبز دانست و گفت که جنبش نمی‌تواند در درون یا بیرون خود، انحصارگرا باشد.

به اعتقاد این استاد دانشگاه، شعار تنوع و تکثر در جنبش سبز، شعاری توخالی و «مشتری جمع کن» نیست بلکه برای رهبران جنبش، یک «عهد» واقعی است.

به گفته او همه افراد و گروه ها به اندازه وزن خود در این جنبش سهیم هستند.

قانون‌گرایی و مبارزه در چهارچوب قانون اساسی

یکی از نکات بحث‌برانگیز سخنرانی آقای امیرارجمند، دیدگاه او درباره قانون‌گرایی جنبش سبز و مبارزه در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی بود.

او مبارزه در چارچوب قانون اساسی و فراهم کردن انتخابات آزاد را از اهداف اصلی جنبش سبز دانست.

به اعتقاد او در حال حاضر شرایط مناسبی برای تغییر قانون اساسی فراهم نیست چون طرف مقابل به روشی غیرقانونی در حال تغییر قانون اساسی است.

آقای امیرارجمند جریان حاکم بر ایران را به ضدیت با جمهوریت قانون اساسی متهم کرد و «راهی که حاکمان فعلی ایران می‌روند» را عامل تهدید تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و ایجاد تنش در کشور دانست.

آگاهی بخشی

آقای امیرارجمند در پاسخ به این سوال که برای کاهش توانایی سرکوب از سوی مخالفان جنبش در خارج از کشور چه می‌توان کرد، گفت: اگر جنبش عمق نداشته باشد، به‌کارگیری زور و خشونت در سرکوب آن بی‌تاثیر نیست اما فرآیند جنبش سبز نشان داد که به کارگیری خشونت آن اثری را آنها به دنبالش بودند، حاصل نکرد.

او آگاهی بخشی را در تقویت جنبش، موثر دانست و به فعالان سیاسی خارج از کشور توصیه کرد که سعی کنند آینه رویدادهای داخل ایران باشند و گرفتار بحث‌های روشنفکرانه مورد علاقه خود نشوند.

آقای امیرارجمند گفت: ما باید از انسداد گفتمانی خارج شویم و اجازه دهیم گفت‌وگو گسترش پیدا کند و از حوزه روشنفکری خارج شود.

جنبش سبز و منافع ملی

آقای امیرارجمند بر ویژگی «ملی‌گرایی» جنبش سبز تاکید کرد و این حرکت مدنی را «مخالف مداخله نیرو‌های خارجی در امور ایران» دانست.

هرچند او اعتقاد دارد که بازتاب صدای مردم داخل ایران، به معنای مداخله بیگانگان در امور ایران نیست و از دید او این نوع تبلیغات حکومت، ثمری ندارد.

او در جریان جلسه پرسش و پاسخ به اتهام طرفداران دولت به سران جنبش سبز مبنی بر دریافت کمک‌های مالی خارجی را «ثابت نشده» دانست و «اقتدارگرایان» را به قربانی کردن منافع ملی برای حفظ قدرت متهم کرد در حالیکه به اعتقاد او جنبش سبز بر سر منافع ملی کشور باقی مانده است.

کشتار 67 و موضع گیری موسوی

از مشاور حقوقی آقای موسوی سوال شد: در چه زمانی به این نتیجه رسیدید که این رژیم اشکال‌هایی دارد. او در پاسخ گفت: به طور یقین همه متحول می شوند. خیلی خوب است که به حساب و کتاب افراد رسیدگی شود اما این باید در مورد همه اجرا شود.

به گفته او می‌توان از آقای موسوی پرسید که چرا در مورد کشتار سال 67 موضع‌گیری نکرد اما باید کسانی را که در آن سال‌ها مبارزه مسلحانه را ترویج می کردند هم مواخذه شوند.

آقای امیرارجمند گفت که آقای موسوی در آغاز از کشتار سال 67 بی‌اطلاع بوده و زمانی که خبر دار شد، واکنش نشان داد و خواستار تشکیل کمیسیونی برای رسیدگی به این موضوع شد. با این حال آقای مشاور میرحسین موسوی پذیرفت که نخست وزیر ایران در زمان اعدام‌ها باید در شرایط آرام به این سوال پاسخ دهد.

نقش سپاه و بسیج در سرکوب جنبش

آقای امیرارجمند درباره دیدگاه جنبش سبز به نقش سپاه و بسیج در سرکوب جنبش سبز گفت: ما سپاه و بسیج را یک‌دست نمی‌دانیم و معتقد نیستیم که همه آنها در سرکوب مردم یا در فساد اقتصادی شرکت داشتند. ممکن است برخی از آنها فقط با دیدگاه ما مخالف باشند.

او ادامه داد که جنبش سبز حاضر است در مورد اختلاف دیدگاه خود با سپاه و بسیج گفت‌وگو کند اما حاضر به انکار هویت خود نیست.

آقای امیرارجمند در این مورد افزود: کسی را مجبور نمی‌کنیم دیدگاه ما را بپذیرد ولی به کسی هم اجازه نمی‌دهیم هویت مسلمانی ما را انکار کند.

رهبری جنبش

مشاور حقوقی آقای موسوی مشکل اصلی جنبش سبز را مساله رهبری آن دانست و با این حال افزود: به خاطر تنوع جنبش سبز و سرکوب شدید این جنبش در ایران، نمی‌توانیم رهبری سلسله مراتبی سنتی داشته باشیم.

به باور آقای امیرارجمند، جنبش سبز چهره‌های شاخصی دارد که مردم آنها را به عنوان رهبر جنبش می‌شناسند اما آنها خود را رهبر نمی‌دانند.

ادعای تقلب در انتخابات

یکی از موضوع‌های داغ جلسه پرسش و پاسخ، سوال یکی از شرکت‌کنندگان درباره اثبات ادعای میرحسین موسوی، درباره «تقلب در انتخابات و برنده قطعی آن» بود.

آقای امیرارجمند در پاسخ با «مغالطه‌آمیز خواندن» این پرسش و تشبیه آن به «رویکرد شورای نگهبان در مواجهه با اعتراض‌های مردم» گفت که شواهدی در دست است که نه تنها از «مهندسی شدن» انتخابات ایران نشان دارد، که از تقلبی گسترده در آن حکایت می‌کند.

به گفته او، وقتی کسی ادعا می‌کند در انتخابات تقلب شده، به معنی این است که او پیروز انتخابات بوده است.

آقای امیرارجمند در مورد اثبات این ادعا که میرحسین موسوی پیروز قطعی انتخابات بود، گفت: صادقانه بگویم که برای اثبات ادعای خود هیچ چیزی را نمی‌توانیم ارائه کنیم اما اگر هیئت حل اختلاف تشکیل شود، صحت ادعای ما معلوم خواهد شد.

او در این مورد افزود: ممکن است ادعای مهندس موسوی درست نباشد اما مگر دوستان ادعا نمی‌کنند پیروز انتخابات بودیم، چرا بعد از آن که ما اعتراض کردیم، با وجود امکانات گسترده‌ای که داشتند اجازه ندادند مردم نظرشان را بگویند. 

به گفته مشاور آقای موسوی، دلایل کافی برای تردید در صحت انتخابات وجود دارد و برای بررسی درستی این نظر باید هیئتی تشکیل شود.

او به ارزیابی‌هایی اشاره کرد که از شمرده نشدن آرای مردم و پیروزی قطعی میرحسین موسوی در دور اول انتخابات حکایت دارد.

آقای امیرارجمند تصاویر ویدیویی راه پیمایی اعتراض‌آمیز طرفداران میرحسین موسوی به نتیجه انتخابات را به عنوان سندی تصویری برای اثبات ادعای پیروزی آقای موسوی در انتخابات برشمرد و از شهردار تهران خواست که فیلم این تظاهرات را نشان دهد تا مشخص شود چند میلیون نفر به آقای موسوی رای داده‌اند.

دوران طلایی خمینی

از اردشیر امیرارجمند سوال شد که به نظر می‌رسد بین آقای کروبی و آقای موسوی، رقابتی بر سر میزان نزدیکی آنها و وفاداری‌شان به آیت‌الله خمینی وجود دارد و آقای موسوی بارها از «دوران طلایی خمینی» حرف زده است.

او در پاسخ، آقای موسوی را فردی «صادق» لقب داد که به حرفی که می‌زند اعتقاد دارد.

آقای امیرارجمند ادامه داد: هیچ کس در دنیا مصون از نقد نیست و همه باید مورد نقد قرار گیرند اما تنها صندوق رای می‌تواند مبنای کار باشد.

دین و دولت

موضوع جدایی دین از دولت، یکی دیگر از موضوع‌های چالش برانگیز سخنرانی آقای امیرارجمند بود و بخش مهمی از وقت پرسش و پاسخ، برای تشریح دیدگاه‌های او درباره جدایی دین از سیاست صرف شد.

آقای ارجمند نپذیرفت که آمیزش دین و سیاست و حضور دین در دولت، به استبداد منجر می‌شود و با تاکید بر تکثرگرا بودن جنبش سبز، گفت که تنها نظر خود را در این زمینه گفته است.

انتخابات آینده مجلس

آقای امیرارجمند در پاسخ به سوالی درباره شرکت رهبران جنبش سبز در انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی گفت که جنبش سبز هنوز موضع رسمی در این مورد ندارد ولی به دنبال امکان حل مناقشه به صورت مسالمت‌آمیز و با حداقل هزینه است.

او گفت: هنوز نمی‌دانیم که می‌خواهیم به سمت نافرمانی مدنی برویم یا مبارزه پارلمانی کنیم. 

بازداشت رهبران جنبش سبز

آقای امیرارجمند در پاسخ به پرسشی درباره احتمال دستگیری و محاکمه آقایان موسوی و کروبی گفت: ارزیابی این مسئله بسیار دشوار است. اکنون میزان فشار بر این آقایان افزایش یافته است اما آنها به طور قطع در این مورد با موانعی روبه‌رو هستند که امیدواریم سطح مناقشه را ارتقا ندهد.

به گفته آقای ارجمند، شرایط ایران بسیار بحرانی است و این نوع رفتارها، نه تنها به حل مسئله کمک نمی‌کند بلکه به افزایش بحران‌ها می‌انجامد.

مذاکره محرمانه با موسوی

آقای ارجمند در پایان سخنرانی خود در این مورد که آیا از طرف حکومت تماس‌های محرمانه‌ای با آقای موسوی گرفته شد یا خیر گفت که تماس‌هایی گرفته شد و پیام‌هایی دادند که اگر توبه کنید مسئله حل می‌شود اما پاسخ آقای موسوی این بودی که نیازی به گفت‌وگوهای محرمانه نیست چون منفعت شخصی در این مورد وجود ندارد و هیچ گونه مذاکره مخفی و غیر شفافی انجام نخواهد شد.