با نزدیک شدن حنوکا؛ جشن روشنایی یهودیان، ایرانیان یهودی هم خود را برای برگزاری آئین این روزهای مقدس در کنیسه‌های ایران آماده می‌کنند.

کلیمیان ایران همراه با یهودیان جهان، این هفته با روشن کردن چراغدان‌های مقدس هفتگانه (منورا)، آئین کهن و مقدس حنوکا یا اخلاص یهودیت را پاس می‌دارند.

به گزارش روزنامه کریستین ساینس مانیتور، بیش از 200 نفر از یهودیان تهران، هفته گذشته با حضور در کنیسه جویبار (یکی از 20 کنیسه یهودیان در تهران)، با خواندن تورات به زبان‌های عبری و فارسی، به استقبال جشن حنوکا رفتند.

مردان یهودی با کلاه‌های مخصوص و زن‌ها با پوشاندن موهای‌شان که جدا از رعایت حجاب اسلامی، از سوی یهودیان ارتودکس هم توصیه شده است، در این مراسم شرکت کردند.

عید حنوکا یادآور یکی از داستان‌های یهودی است که بر پایه آن، تنها چراغ باقیمانده در نیایشگاه مکابیون در زمان جنگ با یونانیان، در حالی که تنها برای یک روز روغن داشته، به مدت هشت روز، روشن می‌ماند.

راشل، زن یهودی ایرانی که با پسر خردسالش در این مراسم شرکت کرد، به خبرنگار مجله کریستین ساینس مانیتور گفت: برای ما یهودیان، ایران مکان امنی است. اما همیشه باید مراقب باشیم. می‌دانیم که باید در جامعه خودمان بمانیم و نباید به مسلمان‌ها نزدیک شویم، با نزدیکی به آنها  دچار دردسر خواهیم شد.

یهودیان ایران و تنش ایران و اسرائیل

حضور یهودی‌ها و دیگر اقلیت‌های مذهبی مثل مسیحیان و زرتشتیان در ایران بر اساس قانون اساسی ایران رسمی است و حقوقی برایشان تعریف شده است. آنها اجازه دارند در مجلس نماینده داشته باشند، یا دادگاه‌های خانوادگی مخصوص خود را برگزار کنند.

اما به نوشته کریستین ساینس مانیتور، با افزایش تنش و جدال لفظی بین سران دولت‌های ایران و اسرائیل در ماه‌های اخیر، یهودیان ایران خود را تحت فشار می‌بینند.

اسرائیل بارها تهدید کرده است که تاسیسات هسته‌ای ایران را بمباران خواهد کرد. یکی از اسناد ویکی‌لیکس که هفته گذشته منتشر شد، ادعا می‌کند که اسرائیل قصد داشت برای ر براندازی حکومت به ایران حمله  کند.

مقام‌های جمهوری اسلامی از جمله محمود احمدی‌نژاد در واکنش به ترور اخیر فیزیکدان‌ها در تهران، اسرائیل و کشورهای غربی را عامل این ترورها معرفی کردند.

به نوشته روزنامه «يديعوت احرنوت» چاپ اسرائیل، ترس و نگرانی از اقدام‌های تلافی‌جویانه ایران، وزارت دفاع اسرائیل را بر آن داشت که با فرستادن پیام هشدار دهنده‌ای، از نمایندگان و سفیران خود در خارج ار خاک اسرائیل بخواهد بر مراقبت‌های امنیتی خود بیافزایند.

در حالی که مقام‌های اسرائیلی بارها ایران را به حمله نظامی تهدید کرده‌اند، سیامک مره‌صدق، نماینده کلیمی‌ها در مجلس ایران معتقد است که اسرائیل به ایران حمله نخواهد کرد.

آقای مره‌صدق روز دوم اوت گفت: هیچ احمقی نمی‌تواند تصور حمله به ایران را بکند زیرا ملت ایران پیش از این ثابت کرده‌ است که از دستورهای آیت‌الله خامنه‌ای اطاعت خواهد کرد.

نماینده یهودیان ایران گفت که در صورت حمله نظامی به ایران، از ایران حمایت خواهد کرد نه اسرائیل.

به گزارش ساینس مانیتور، یهودیان ایران همواره کوشیده‌اند خود را از مناقشه‌های کلامی تند و خصمانه بین حکومت‌های ایران و اسرائیل دور نگه دارند و گاهی به خاطر ترس از اقدام تلافی‌جویانه دولت ایران، از این دولت طرفداری می‌کنند و به همین خاطر از آنها انتقاد شده است.

یهودیت علیه صهیونیسم

روزنامه کریستین ساینس مانیتور، در بخش دیگری از گزارش خود، به رابطه ایران و اسرائیل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و وضعیت یهودیان در ایران بعد از انقلاب پرداخته و می‌نویسد: با آغاز انقلاب اسلامی رابطه سیاسی میان ایران و اسرائیل قطع شد و قانون اساسی جدید، اقلیت‌های مذهبی از جمله یهودیان را به حاشیه راند.

با این که در گفته‌های آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، همواره بین صهیونیسم و یهودیت تفاوت وجود داشته، اما اعدام حبیب‌الله القانیان، میلیونر یهودی ایران بعد از انقلاب به جرم جاسوسی برای اسرائیل، این تصور را در بقیه یهودیان ایران به وجود آورد که یهودیان بدون توجه به ثروت یا جایگاه اجتماعی‌شان ممکن است مغضوب حکومت ایران واقع شوند.

در سال 2000 میلادی، دستگاه قضائی ایران، 10 نفر از 13 یهودی را به جرم جاسوسی برای اسرائیل و آمریکا، پشت درهای بسته محاکمه کرد اما آنها بعد از مدتی بر اثر فشارهای بین‌المللی، آزاد شدند.

در ادبیات شفاهی و مکتوب محمود احمدی‌نژاد، دولت او و رسانه‌های رسمی داخل ایران، به جای اسرائیل، از کلمه «رژیم صهیونیستی» یا «فلسطین اشغالی» استفاده می‌شود.

به گزارش کریستین ساینس مانیتور، یک وب‌سایت دولتی ایران، اخیرا کاریکاتوری را منتشر کرده است که در آن یهودیانی که به اعتقاد مقام‌های ایرانی افسانه هولوکاست را ساخته‌اند، به کرم، مردان چاق دماغ دراز و قصاب، تشبیه شده‌اند.

فشار بر مسلمانان یهودی شده

به نوشته کریستین ساینس مانیتور، جمعیت یهودیان ایران، از 100 هزار نفر در دهه پنجاه به 25 هزار نفر در سال‌های اخیر کاهش یافته است اما به نوشته این روزنامه، این تنها یهودیان ایران نیستند که به عنوان اقلیت مذهبی در ایران تحت فشارند.

بر اساس تخمین وزارت امورخارجه آمریکا، نزدیک به 300 هزار مسیحی در ایران زندگی می‌کنند و 70 کلسیا به طور رسمی در ایران ثبت شده است. 100 هزار نفر از این جمعیت، مسلمانانی هستند که به مسیحیت گرویده‌اند.

یک روزنامه‌نگار مسلمان که در فاصله سال‌های 1997 تا 2005 به جرم نوشتن مقاله‌ای درباره مسلمانان تغییر مذهب داد و زندانی شد، می‌گوید: از نظر تئوریک، طبق قوانین جزایی ایران، مجازات مسلمانی که به مذهب دیگر تغییر دین بدهد، مرگ است اما در ایران، این افراد دستگیر و پس از چند ماه آزاد می شوند.

به گفته این روزنامه‌نگار، پناهندگان ایرانی در غرب اغلب از این موضوع در درخواست‌های پناهندگی خود استفاده می‌کنند.

اما به نوشته کریستین ساینس مانیتور، شرکت‌های دولتی ایران مجاز به استخدام مسلمانان یهودی و مسیحی شده نیستند و کسانی که این کار را تبلیغ کنند، دستگیر می‌شوند.

راشل، زن یهودی ایرانی می‌گوید که ماموران مخفی هر هفته به انجمن یهودیان می‌روند و سراغ مسلمانانی را می‌گیرند که قصد تغییر مذهب دارند. او می‌گوید: اگر این اتفاق بیفتد، آنها ما را خواهند کشت. با این حال هر هفته تعداد زیادی می‌آیند که می‌خواهند به مذهب یهود درآیند و ما به آنها می‌گوییم بروند.

از سوی دیگر به نوشته کریستین ساینس مانیتور، سرکوب مخالفان سیاسی در تظاهرات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری جنجالی سال گذشته، دامن اقلیت‌های مذهبی را هم گرفته است.

به گفته یکی از ارامنه شهر اصفهان، «درست مثل دوره انقلاب شده است. خیلی از ارمنی‌ها سعی دارند کشور را ترک کنند».

این مرد ارمنی که برای عبادت به کلیسای 400 ساله سن‌جوزف اصفهان می‌رود، می‌گوید: می‌دانیم که شرایط اقتصادی بد است و اینجا دیگر برای ما امن نیست.

او می‌گوید که مایل است بعد از پایان تحصیل دختر 17 ساله‌اش به قبرس برود اما با 10 میلیون تومان پس‌انداز جای دوری نمی‌تواند برود.

با این حال راشل، هر روز در کنیسه دعا می‌کند که روزی بتواند به اسرائیل برود: این آرزوی من است که به اسرائیل بروم و یک روز آنجا را ببینم.

جمعیت یهودیان ایران

بر اساس سالنامه رسمی 1305 خورشیدی، تعداد یهودیان ایران که در فرهنگ ایرانی به آنها کلیمی گفته می‌شود، در سال 1305، 45 هزار نفر بود که در اکثر شهرهای ایران پراکنده بودند. شغل اکثر مردان یهودی ساکن ایران، تجارت بوده و کمتر یهودی به کار کشاورزی در ایران اشتغال داشته است.

بعد از انقلاب اسلامی و با تیره شدن روابط ایران و اسرائیل و محدودیت‌های ایجاد شده برای یهودیان و دیگر اقلیت‌های مذهبی، مهاجرت یهودیان ایران آغاز شد و جمعیت 80 تا 100 هزار نفری آنان به مرور کاهش یافت و اکنون به کمتر از 25 هزار نفر رسیده‌ است. بیشتر مهاجران یهودی ایرانی که بعد از انقلاب، ایران را ترک کردند در کالیفرنیا و نیویورک آمریکا ساکن شدند و گروهی هم به اسرائیل و اروپا رفتند.

بیش از نیمی از یهودیان باقی‌مانده در ایران در تهران ساکن‌اند و بقیه در شهرهایی چون شیراز و اصفهان و شمار اندکی در یزد و همدان و دیگر مناطق پراکنده‌اند. با این که از نظر قوانین ایران، منعی برای استخدام یهودیان در بیشتر مشاغل وجود ندارد، اما کلیمیان ایران به دلیل دشواری‌های استخدامی ترجیح می‌دهند به مشاغل آزاد بپردازند.

با تشکیل مجلس شورای ملی در دوران مشروطه، اقلیت‌های دینی از کرسی نمایندگی برخوردار شدند و کلیمیان تا به امروز در همه دوره‌ها دارای نماینده بوده‌اند.

پس از پیروزی انقلاب، نماینده کلیمیان ایران در مجلس خبرگان حضور فعال داشت. کلیمیان طبق قانون اساسی دارای یک نماینده در مجلس شورای اسلامی هستند.