یک جنبش مجازی (Cause) در فیس‌بوک راه افتاده است که به تحریم صنعت هوایی ایران اعتراض می‌کند. تاکنون نزدیک به 12 هزار نفر به این اعتراض مجازی پیوسته‌اند.

سانحه هوایی ارومیه که 77 کشته و نزدیک به 30 نفر مجروح بر جا گذاشت، واکنش‌های دوگانه‌ای در میان ایرانیان برانگیخته که در اجتماعات مجازی نیز خود را نشان داده است.

انتقاد از مدیریت دولتی و نحوه پاسخگویی وزیر راه در این باره از یک سو به میان آمده است و از طرف دیگر به نظر می‌رسد اعتراض‌ها به قوانین تحریمی علیه ایران در حوزه صنعت هوایی بیش از پیش بالا گرفته است.

گروهی از ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و از جمله فیس‌بوک و توییتر، تحریم‌های ایران که ازجمله معامله هواپیمای جدید و قطعات آن را محدود می‌کند، در سوانح هوایی مقصر می‌دانند. آنان از کشورهای غربی و به خصوص ایالات متحده می‌خواهند شهروندان عادی را قربانی مسائل سیاسی نکنند و اجازه دهند قطعات هواپیماهای مسافربری و عادی به ایران فروخته شود.

حوادث هوایی ایران: اطلاعات این نمودار بر اساس برخی آمار قابل دسترسی جمع آوری شده است. 

از جمله یک جنبش مجازی (Cause) در شبکه اجتماعی فیس‌بوک راه افتاده است که به تحریم صنعت هوایی ایران اعتراض می‌کند. تاکنون نزدیک به 12 هزار نفر به این حرکت مجازی با عنوان «تحریم فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را متوقف کنید» پیوسته‌اند.

در معرفی این جنبش نوشته شده است: «هراز چندی خبر سقوط یک هواپیما و کشته شدن تعداد زیادی از هموطنان‌مان را از اخبار می‌شنویم که ما را اندوهگین می‌کند. سال‌های زیادی کشور‌های غربی به بهانه‌هایی‌ ایران را تحریم کردند و به ایران هواپیمای مسافری و لوازم یدکی نمی‌‌فروشند. کسی‌ هم در این سال‌ها اعتراضی نکرد. این نتیجه بی‌‌توجهی‌ ما و نامردمان کشور‌های غربی هست. بیائید با اعتراض خود از حقمان دفاع کنیم و به کشور‌هایی که مدعی انسانیت هستند، ثابت کنیم که حرف‌های آنها شعاری بیش نیست».

آرمان یکی از اعضای این صفحه است که در اعتراض خود علیه تحریم‌ صنعت هوایی ایران، نوشته است: این کار بشر دوستانه‌ای نیست. نباید مردم ایران مورد ظلم واقع بشوند.

شاکه کاربر دیگری است که با عضویت در این صفحه می‌نویسد: فقط با عزاداری کاری از پیش نمی‌بریم. لطفا از فیس‌بوک و هر رسانه دیگری برای محکوم کردن عاملان تحریم علیه مردم ایران استفاده کنیم. این دنیا که حتی برای این‌که بفهمد ماست سفید است یا فردوسی ایرانی است یا خلیج فارس مال ایران است، همه چیز را به رای‌گیری می‌گذارد. لطفا با رای در این سایت، توجه تحریم‌کنندگان را به کار زشت آنها جلب کنیم.

علی عضو دیگر این صفحه است. او یادآوری می‌کند که براساس پیمان ایکائو، تحریم هواپیماهای تجاری غیرقانونی است.

ایکائو یا سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری، ماموریت هماهنگ‌سازی استانداردهای بین‌المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان را برعهده دارد و بسیاری از کشورها عضو آن هستند.

«تحریم‌ها باید حکومت و مقامات را هدف قرار دهد، نه مردم»

محمد مصطفایی، حقوقدان و وکیل ایرانی مقیم نروژ در این باره به مردمک می‌گوید: از نظر حقوقی، آثار تحریم‌ها باید بر مسئولان دولتی و رهبر یک کشور وارد شود نه بر آزادی، حیثیت و جان شهروندان یک کشور. به گفته او، کشتن مردم از موارد نقض حقوق بشر است و بنابراین تحریم‌ها نباید بر زندگی مردم اثر بگذارد بلکه باید در اعمال قدرت دستگاه‌های اجرایی، اختلال ایجاد کند.

این فعال حقوق بشر که ناچار به ترک ایران شده است، درعین حال توضیح می‌دهد که تنها ضمانت اجرایی شورای امنیت، برای این‌که کشوری را به انجام کاری در صلح بین‌الملل وادار کند، استفاده از تحریم‌هاست. او معتقد است که البته تحریم‌ها باید بیشتر سیاسی باشد تا اقتصادی، در حالی که بیشتر تحریم‌های اعمال شده علیه ایران اقتصادی بوده و بر زندگی روزمره مردم سایه انداخته است.

آقای مصطفایی در عین حال می‌گوید که نباید اهمال و سهل‌انگاری‌های دولت ایران را در استفاده از هواپیماهای فرسوده‌ای که حتی دیگر کشورها از پذیرفتن آنها در مرز هوایی خود جلوگیری می‌کنند، نیز نادیده بگیریم.

با این حال، دولتمردان ایران پاسخگوی مرگ شهروندان براثر سوانح هوایی و سفر با هواپیماهایی با عمر چند دهه نیستند، حتی حمید بهبهانی، وزیر راه ایران پس از سانحه اخیر سقوط هواپیمای بوئینگ 727 گفت که «آمار سقوط هوایی در ایران پایین است» و بروز این گونه حوادث را در خطوط هوایی «امری طبیعی» در همه جای دنیا دانست.

او وعده داد که دولت برای ارتقای امنیت پروازی و افزایش کیفیت ناوگان خطوط هوایی ایران، «برنامه ویژه»‌ای تدارک دیده که به زودی اجرا خواهد کرد.

وزیر راه در این باره گفت: هنوز هم آمار سوانح هوایی ایران نسبت به متوسط حوادث هوایی جهان پایین است و ایران از نظر امنیت پرواز و پوشش دادن کل فضای کشور در منطقه بی‌نظیر است. حوادثی مثل سقوط هواپیمای بوئینگ 727 در ارومیه، دومین حادثه با این وسعت در دو سال و نیم گذشته در کشور است که آمار بالایی محسوب نمی‌شود.

در همین حال محمود احمدی‌نژاد به ‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران، بارها گفته است که تحریم‌ها هیچ اثری بر شرایط اقتصادی جامعه ندارد و حتی این تحریم‌ها، اقتدار ایران را بیشتر می‌کند. او اوایل دی ماه در یک سفر استانی گفته بود که فشار تبلیغات سیاسی، اعمال تحریم‌ها و صدور قطعنامه‌ها بی‌اثر است و با این وجود ما هسته‌ای شدیم و نبرد سیاسی چند ساله ملت ایران پیروز شد.

دولت‌های غربی و از جمله دولت آمریکا، ایران را متهم می‌کنند که برنامه هسته‌ای شفافی ندارد و احتمال دارد در پی برنامه هسته‌ای تسلیحاتی باشد. ایران این اتهام را همواره رد کرده است.

در این باره داناهو، مدیر و سردبیر مجله «امنیت هوانوردی جهان» در پاسخ به سوال مردمک درباره مسئولیت دولت‌های تحریم‌کننده در سوانح هوایی ایران می‌گوید: تنها حرفی که درباره سانحه اخیر می‌توانم بزنم، به این مربوط می‌شود که چه کسی برای انجام‌شدن این پرواز تصمیم گرفته است. طبق سنت صنعت هوانوردی، خلبان مسئول نهایی امنیت پرواز است. پس از آن، سازمانی که هواپیما را آماده می‌کند و پس از آن مجموعه‌ای مسئول است که از زیرساخت‌ها (مثلا برج مراقبت و فرودگاه‌ها) بهره‌برداری می‌کند، و پس از آن رگولاتور ملی پروازهای مسافری به عنوان مسئول شناخته می‌شود.

به گفته آقای داناهو، اگر این افراد و سازمان‌ها تصمیم بگیرند مسافر سوار هواپیمایی کنند که می‌دانند امن نیست و آن را به پرواز درآورند، هیچ کس دیگری را نمی‌توان سرزنش کرد و اگر آنها نمی‌دانند این هواپیما امن نیست، این خودش نقض مسئولیت و یک اشکال دیگر است.

اوباما، تحریم و حقوق شهروندی ایرانیان

چندی پیش تلویزیون فارسی بی.بی.سی در گفت‌وگویی با باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، از او پرسید: شما می‌گویید با تحریم‌ها به‌دنبال افزایش هزینه‌ها بر دولت ایران هستید، اما استدلال خیلی‌ها این است که این تحریم‌ها به مردم معمولی ایران لطمه می‌زند، از جمله در مورد نفروختن هواپیما به ایران و تاکنون خیلی‌ها براثر سقوط هواپیما در ایران کشته شده‌اند. آیا نگران نیستید که همه این وقایع، نتیجه منفی دنبال داشته باشد؟

رئیس جمهور ایالات متحده پاسخ داد: معلوم است که نگران مردم ایران هستم. آنها می‌خواهند زندگی‌‌شان را بکنند. کشورشان قابلیت‌های زیادی دارد. سئوال این است که آیا حکومت ایران می‌تواند رویکردی متفاوت اتخاذ کند که به جای آسیب رساندن به مردم ایران، به سود آنها باشد؟ در حال حاضر، حکومت ایران چنین رویکردی در پیش نگرفته است. اکنون آنچه دولت ایران گفته، این است که ایستادن در برابر جامعه بین‌المللی و ادامه دادن یک برنامه پنهان هسته‌ای، برایش مهم‌تر از رفاه مردم است.

آقای اوباما با این پاسخ، بار دیگر موضوع لغو تحریم‌ها را به رویکرد ایران و توقف برنامه هسته‌ای این کشور ارتباط داد و به‌گونه‌ای ضمنی هشدار داد تا این رویکرد تغییر نکند، از رفاه و آسایش مردم نیز خبری نیست.

منتقدان این سیاست تحریمی آمریکا می‌گویند در شرایطی که دولت ایران خود متهم اصلی نقض حقوق شهروندانش به ویژه در یک سال و نیم اخیر و در جریان اعتراض‌های پس از انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری است، چگونه ممکن است سیاست‌های داخلی و خارجی‌اش را برای جلوگیری از به خطر افتادن جان شهروندان در سوانح هوایی را تغییر دهد.

پس از اعتراض‌ها به نحوه برگزاری و نتایج اعلام‌شده انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد 88، شماری از معترضان کشته شدند، برخی حبس‌های طولانی‌مدت را تحمل کردند و برخی بازداشت‌شدگان سیاسی هنوز در زندان به سر می‌برند.

هرچند فیس‌بوک پس از انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد سال گذشته در ایران فیلتر شد و بارها از سوی نهادهای امنیتی ایران به حمایت از «جنبش سبز» و کمک به «ایجاد اغتشاش و براندازی» متهم شد، اما اعتراض مجازی در فیس‌بوک به تحریم صنعت هوایی ایران، با استقبال کاربران ایرانی این سایت روبه‌رو شده است.

با این حال همچنان که پروازهای مسافربری در ایران با سطح پایین امنیت و با ناوگانی فرسوده انجام می‌شود، تحریم‌های دولت‌های غربی به جای خود باقی است و مقامات عالی‌رتبه ایرانی می‌گوید تحریم‌ها اثری بر زندگی مردم نداشته‌اند.