بحث درباره برنامه هستهای ایران، به یکی از بحثهای داغ نشستهای حاشیهای چهل و یکمین اجلاس جهانی اقتصاد در داوس تبدیل شده است.
در حاشیه این اجلاس که از سه روز پیش آغاز به کار کرده، شبکه الجزیره، میزگردی با شرکت تصمیمسازان و کارشناسانی از ایالات متحده، اروپا و خاورمیانه برگزار کرد که در آن، طرفین هنگام بحث درباره برنامه هستهای ایران، در یک نکته اشتراک نظر داشتند: حمله نظامی علیه این کشور میتواند واکنش ویرانکنندهای داشته باشد.
بسیاری از مقامات سیاسی و کارشناسان و نخبگان سیاسی و اقتصادی در اجلاس سالانه داوس در سوییس گرد هم آمدهاند تا درباره مسایل اقتصادی فعلی و آینده جهان به تبادل نظر بپردازند. اما این اجلاس بههیچوجه خالی از بحثهای سیاسی نیست. در نشستهای تخصصی این اجلاس، کارشناسان درباره مسایل سیاسی روز نیز بحث میکنند.
در یکی از این بحثها علی باباجان، معاون نخستوزیر ترکیه و ترکی الفیصل، شاهزاده عربستان سعودی تاکید کردند که نه به آن اندازه که باید مانع از دستیابی ایران به بمب هستهای شد، بلکه بیشتر از آن خاورمیانه باید به منطقه عاری از سلاحهای هستهای تبدیل شود.
آقای باباجان، مستقیماً چنین نظری نداد، اما موضعش درباره اسرائیل روشن بود. او گفت: در منطقه ما، کشورهایی داریم که پیمان منع اشاعه سلاحهای هستهای را امضا نکردهاند و مشکوک به این هستند که سلاحهای هستهای دارند.
در همین حال شاهزاده سعودی ترکی فیصل نیز گفت: پادشاه عربستان سعودی همیشه هواخواه منطقه عاری از سلاحهای کشتار جمعی است. فیل در اتاق اسرائیل است، این موضوع نیز باید اضافه شود، اسرائیل با سلاحهای هستهای خطرناک است.
ریچارد هاس، رئیس شورای امور خارجی آمریکا در پاسخ به موضعگیری فیصل گفت که شاید اسرائیل تا زمانی که در منطقه احساس امنیت نکند، برنامههای هستهایاش را متوقف نکند، اما شاهزاده ترکی فیصل مخالفت کرد و گفت که باید از اسرائیل خواسته شود خلع سلاح شود، اما آمریکا و غرب این را نمیخواهند.
بعضی از حضار گفتند تنها متحدان ایالات متحده اجازه دارند سلاح هستهای داشته باشند. آقای هاس گفت که نگرانی درباره ایران به این دلیل اولویت دارد که ایران بازیگر سیاسی متفاوتی است. به گفته او ایران، بزرگترین دولت حامی تروریسم است.
هاس گفت: اگر فردا سوییس به جایگاه بالایی از برنامه هستهای برسد، وضع متفاوت خواهد بود.
حشام ملهم، رئیس جلسه از عربهای حاضر در جلسه پرسید، «آنها چه کار دارند میکنند و یا چه انتظاری از قدرتهای خارجی دارند تا ما را از این کابوس نجات دهند؟»
آقای باباجان گفت، ملتها حق دستیابی به انرژی هستهای را دارند، اما منطقه خاورمیانه باید عاری از سلاح هستهای باشد. با این حال، آقای هاس و شاهزاده ترکی فیصل همعقیده بودند که ترکیب کنونی تحریمها و دیپلماسی کارا نیست.
ریچارد هاس گفت: من فکر نمیکنم که هر ابتکار دیپلماتیک به خودی خود امکان موفقیت داشته باشد.
به اعتقاد او ایران هر از چند گاهی از مذاکره با قدرتهای جهانی برای خریدن زمان استفاده میکند. آقای هاس همچنین گفت که ایران نسبت به تعهدات بینالمللی خود صادق نیست. به گفته او تحریمها علیه ایران به اندازه کافی سختگیرانه نیست.
ریچارد هادس گفت که تغییر دولت در ایران پیش از اینکه این کشور به نقطه وحشتآفرینی از برنامه هستهایاش برسد، میتواند اتفاق بیفتد.
اما اکثر شرکتکنندگان در این بحث که به میزبانی شبکه تلویزیونی الجزیره برگزار شد تاکید کردند که دیپلماسی باید نقطه اصلی تلاشهای اخیر باشد.
کارل تئودور زوگوتنبرگ، وزیر دفاع آمریکا گفت: ما باید از هر فرصت برای رسیدن به هدفمان از مسیر دیپلماتیک استفاده کنیم.
آقای باباجان گفت: یک سوءتفاهم عمیق بین غرب و بعضی کشورهای خاورمیانه و ایران وجود دارد. به حاشیه راندن زیاد ایران و توجه زیاد به آنها، راهحل نیست.
ریچارد هاس در پاسخ اگرچه بر تحریمهای سختگیرانهتر تاکید کرد، اما گفت که از جایی میترسد که فقط دو انتخاب وجود داشته باشد، پذیرفتن ایران مسلح به سلاح هستهای یا اقدام نظامی علیه این کشور؛ او گفت که به استفاده از زور به عنوان گزینهای جدی اعتقاد دارد.
ترکی الفیصل که مدتی به عنوان سفیر عربستان در آمریکا فعالیت میکرد در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا فشار برای ایجاد دموکراسی در خاورمیانه ناراحتکنندهتر از شکلگیری یک ایران هستهای است، گفت: نمیدانم. ما در عربستان سعودی نه تسلیحات هستهای داریم، نه دموکراسی.