با این که کمتر از یک هفته به آغاز بیست‌ونهمین جشنواره فیلم فجر باقی مانده، اما تکلیف نمایش تعدادی از فیلم‌ها هنوز روشن نیست.
در حالی که اعتراض برخی از سینماگران ایرانی به نحوه نمایش فیلم‌هایشان در بیست‌ونهمین جشنواره فیلم فجر ادامه دارد، جواد شمقدری، معاون سینمایی وزیر ارشاد امروز (12 بهمن)، در گفت‌وگو با بخش خبر شبکه دو صدا و سیما «اعتراض‌های فیلم‌سازان مختلف نسبت به نبود فیلم‌شان در جشنواره فیلم فجر یا پذیرفته نشدن فیلم‌شان را در بخش مسابقه زیبا و مقدس» دانست.
جواد شمقدری جشنواره امسال را «نقطه عطفی در تاریخ ادوار این رویداد سینمایی» خواند، چرا که به اعتقاد او بسیاری از سینماگران مایل بودند در آن شرکت کنند و به همین دلیل ظرفیت فیلم‌های بخش مسابقه افزایش پیدا کرده و به 33 فیلم رسیده است. تاکنون همیشه 22 فیلم در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر پذیرفته می‌شد.
معاون امور سینمایی ارشاد ضمن دفاع از ممیزی فیلم‌ها در زمان جشنواره و در واکنش به اعتراض برخی سینماگران گفت، «به غیر از چند نفر از دوستان که کمی دلخور شدند، مابقی سینماگران از شرایط حاکم بر جشنواره راضی بودند.»
روابط عمومی جشنواره از حضور سینماگران مطرحی چون مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، اصغر فرهادی، بهروز افخمی، ابراهیم حاتمی کیا، کمال تبریزی، محمدعلی طالبی و رضا میرکریمی در جشنواره امسال خبر داده است.
بیست ونهمین جشنواره بین المللی فیلم فجر از 16 تا 26 بهمن ماه در تهران برگزار خواهد شد.
فیلم‌های بخش مسابقه
به گزارش روابط عمومی جشنواره، فیلم‌های «اخراجی‌ها 3» ساخته مسعود ده‌نمکی، «ارتباط خانوادگی» ساخته نادر مقدس، «مصائب چارلی» ساخته علیرضا سعادت‌نیا، «فرزند صبح» ساخته بهروز افخمی، «آسمان محبوب» ساخته داریوش مهرجویی، «راه آبی ابریشم» ساخته محمد بزرگ‌نیا، «33 روز» ساخته جمال شورجه، «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی، «گزارش یک جشن» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، «گلوگاه شیطان» ساخته حمید بهمنی، «خاک و آتش» ساخته مهدی صباغ‌زاده، «آلزایمر» ساخته احمدرضا معتمدی، «آقایوسف» ساخته علی رفیعی، «ورود آقایان ممنوع» ساخته رامبد جوان، «گلچهره» ساخته وحید موسائیان، «سیزده 59» ساخته سامان سالور، «خیابان‌های آرام» ساخته کمال تبریزی، «پایان‌نامه» ساخته حامد کلاهداری، «جرم» ساخته مسعود کیمیایی، «یه حبه قند» ساخته سیدرضا میرکریمی، «اینجا بدون من» ساخته بهرام توکلی، «پاریس تا پاریس» ساخته محمدحسین لطیفی، «سعادت‌آباد» ساخته مازیار میری، «ندارها» ساخته محمدرضا عرب، «سیب و سلما» ساخته حبیب‌الله بهمنی، «خانه امن است» ساخته ناصر رفایی، «آینه‌های روبرو» ساخته نگار آذربایجانی، «گلوگاه» ساخته محمدابراهیم معیری، «برف روی شیروانی داغ» ساخته محمدهادی کریمی، «آسمان هشتم» ساخته حسن نجفی، «مرگ کسب و کار من است» ساخته امیر ثقفی و «جعبه سیاه 11 سپتامبر» ساخته محمدرضا اسلاملو برای نمایش در بخش مسابقه در نظر گرفته شده‌اند.
پیش‌تر نام فیلم «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری و «زندگی با چشمان بسته» ساخته رسول صدرعاملی نیز در فهرست فیلم‌های بخش مسابقه آمده بود، اما مسئولان جشنواره در آخرین تصمیمات خود این دو فیلم را به دلیل داشتن مشکلات ممیزی از حضور در جشنواره حذف کردند.
علیرضا سجادپور، مدیرکل نظارت و نمایش ارشاد، قبلا شایعه توقیف فیلم «خانه پدری» کیانوش عیاری را تکذیب کرده بود ولی به گزارش خبرآنلاین، فیلم آقای عیاری با وجود تکذیب سجادپور هم‌چنان توقیف است و برای رفع توقیف باید بخش‌های مهمی از فیلم حذف شود.
به گزارش خبرآنلاین، فیلم «زندگی با چشمان بسته» با بازی ترانه علیدوستی، حامد بهداد و پولاد کیمیایی نیز به خاطر «مضمون ملتهب» آن توقیف شده است.
فیلم «انتهای خیابان هشتم» ساخته علیرضا امینی هم از جمله فیلم‌هایی است که گفته می‌شود به خاطر درون‌مایه تلخ آن با مشکلات ممیزی مواجه شده است و وضعیت نمایش آن در جشنواره تا این لحظه مشخص نیست.
جنجال درباره «نوعی نگاه»
از سوی دیگر، راه‌اندازی بخش تازه‌ای به نام «نوعی نگاه» نیز در جشنواره امسال به موضوعی خبرساز و جنجال‌برانگیز تبدیل شده است.
تعدادی از سینماگران سرشناس ایرانی که فیلم‌هایشان برای بخش مسابقه انتخاب نشده و در این بخش پذیرفته شده، در اعتراض به این اقدام مسئولان جشنواره مخالفت خود را با نمایش فیلم‌شان در این بخش اعلام کردند و از شرکت در جشنواره انصراف دادند.
فیلم‌های «قصه پریا» ساخته فریدون جیرانی، «یکی از ما دو نفر» ساخته تهمینه میلانی، «مرهم» ساخته علیرضا داودنژاد، «سوت پایان» ساخته نیکی کریمی، «کوچه ملی» ساخته مهرشاد کارخانی، «پرتقال خونی» ساخته سیروس الوند، «علفزار» ساخته محمدعلی طالبی و «اسب حیوان نجیبی است» ساخته عبدالرضا کاهانی از جمله فیلم‌هایی است که قرار بود در بخش «نوعی نگاه» به نمایش درآیند، اما به خاطر اعتراض سازندگان‌شان وضعیت نمایش آنها در جشنواره امسال هنوز نامعلوم است.
از جمله در این باره علیرضا داودنژاد که امسال فیلم «مرهم» را در جشنواره فیلم فجر شرکت داده است، به این که این فیلم از بخش مسابقه کنار گذاشته شده، اعتراض دارد.
او در این باره به مردمک گفت که تصمیم‌گیری‌های سینمایی به جای این‌‌که براساس معیارهای فرهنگی باشد، با توجه به گرایش‌های سیاسی صورت می‌گیرد و همین گرایش‌های سیاسی همه چیز را تحت تاثیر قرار داده و بر همه تصمیم‌گیری‌ها و سازماندهی‌ها تاثیر گذاشته است.
برخی از روزنامه‌نگاران حوزه فیلم و سینما در ایران احتمال داده‌اند که این بخش شامل فیلم‌هایی است که مشکل ممیزی دارند و به دلیل موارد اصلاحی وارد این بخش شده‌اند. اما داود رسولیان، قائم مقام اداره کل نظارت و ارزشیابی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین این برداشت را رد کرده است.
واکنش سینماگران معترض
سیروس الوند که با فیلم «پرتقال خونی» در بخش نوعی نگاه شرکت دارد، در اعتراض به انتخاب فیلم‌اش برای این بخش گفت که «این نوع پذیرش فیلم» را نوعی توهین به خود تلقی می‌کند.
سیروس الوند هم‌چنین گفته است، تا جایی که به او مربوط می‌شود تلاش می‌کند تا جلو نمایش فیلم‌اش را در جشنواره بگیرد.
عبدالرضا کاهانی از سینماگران نسل جدید سینمای ایران که فیلم‌های موفق «بیست» و «هیچ» را در کارنامه اش دارد، امسال نیز با فیلم «اسب حیوان نجیبی است» در بخش نوعی نگاه در جشنواره حضور دارد. اما این فیلم نیز همانند فیلم قبلی‌اش «هیچ» قربانی سخت‌گیری‌های مسئولان وزارت ارشاد شده و به دلیل اعتراض فیلم‌ساز به نحوه ممیزی فیلم‌اش وضعیت نمایش آن هنوز معلوم نیست.
آقای کاهانی برای نمایش فیلم‌اش در جشنواره فیلم فجر سه شرط تعیین کرده است. یک این که فیلم‌اش بدون حذف به نمایش درآید. شرط دیگر او این است که وزارت ارشاد پاسخ‌گوی اعتراض‌های نهادهای دیگر به نمایش این فیلم در جشنواره باشد، چرا که برای ساخت این فیلم از این وزارت‌خانه مجوز داشته است.
شرط سوم کاهانی این است که وزارت ارشاد قبل از نمایش فیلم در جشنواره فجر برای آن پروانه نمایش داخلی و خارجی صادر کند.
تهمینه میلانی کارگردان فیلم «یکی از ما دونفر» نیز که فیلم‌اش برای نمایش در بخش «نوعی نگاه» جشنواره امسال انتخاب شده گفت، از این موضوع بی خبر بوده و حتی فرم شرکت در جشنواره را پر نکرده است.
خانم میلانی گفت: «من اصلا متقاضی حضور در جشنواره نبودم و نمی دانم چرا اسم فیلم‌ام در میان آن آثار اعلام شده قرار دارد.»
تهمینه میلانی که امسال فیلم «یکی از ما دو نفر» از او در جشنواره فیلم فجر حضور دارد، به مردمک گفته است در اعتراض به «بی‌احترامی‌ها» و «فضای سیاسی» جشنواره، نمی‌خواهد در آن شرکت کند.
فریدون جیرانی نیز که آخرین ساخته اش « قصه پریا» در بخش نوعی نگاه شرکت دارد، از شرکت در جشنواره فجر امسال انصراف داد. جیرانی در این مورد گفت: «کپی نهایی فیلم با توجه به تغییراتی که در آن داده‌ایم در این زمان کوتاه آماده نخواهد شد. خوشبختانه دفتر جشنواره هم با حذف این فیلم از بخش نوعی نگاه موافقت کرده است.»
به علاوه صالح دلدم کارگردان فیلم بی‌دل نیز با انتشار نامه‌ای خطاب به علیرضا سجادپور، مدیرکل ارزشیابی و نظارت سینمای حرفه‌ای، با نمایش این فیلم در جشنواره فیلم فجر مخالفت کرد.
صالح دلدم در این نامه از مسئولان جشنواره فیلم فجر خواسته است که از فیلم او به عنوان هیزم برای «داغ کردن تنور جشنواره» استفاده نکنند.
ظاهرا اعتراض این فیلم‌ساز به این دلیل است که مسئولان جشنواره برخلاف وعده قبلی از تبدیل فیلم ویدئویی او به نسخه 35 میلی‌متری خودداری کرده‌اند و آن را در بخش مسابقه فیلم‌های ویدئویی قرار داده‌اند.
صالح دلدم در قسمت دیگری از نامه خود خطاب به مسئولان جشنواره نوشته: «آن همه شعار حمایت از فیلم‌سازان جوان چه شد؟ فقط شامل حال قوم و خویش‌های مسئولان سینمایی کشور می‌شود؟ بقیه جوان به حساب نمی‌آیند؟... سیمرغ‌ها مبارک منتخبین از قبل انتخاب شده باشد و اکران‌ها نیز مبارک مافیای اکران.»
مانی حقیقی کارگردان فیلم «چمدان» نیز اعلام کرد که فیلم‌اش بدون اطلاع و نظر او در فهرست فیلم‌های جشنواره گرفته است.
اعتراض فیلم‌سازان بخش مسابقه
با این که روابط عمومی جشنواره فجر فهرست قطعی فیلم‌های بخش مسابقه را اعلام کرده اما هنوز برخی از فیلم‌سازان مثل بهروز افخمی و محمدعلی طالبی به نمایش فیلم خود در این جشنواره معترض‌اند.
محمدعلی طالبی که آخرین فیلم‌اش «باد و مه» در آخرین لحظات در بخش مسابقه جشنواره پذیرفته شد، در نامه‌ای سرگشاده به مهدی مسعودشاهی دبیر این جشنواره گفت، به دلیل «نگاه گزینشی مسئولان جشنواره» قصد دارد فیلم‌اش را از جشنواره خارج کند.
طالبی در قسمتی از این نامه می‌نویسد: «پس از چند روز رایزنی برخی مسئولان جشنواره فیلم فجر با اینجانب در مورد شرکت فیلم باد و مه در بخش مسابقه جشنواره، بالاخره امروز به شکلی یک طرفه تصمیم گرفتند فیلم مرا بدون موافقت اینجانب در بخش مسابقه بگذارند. این در حالی است که من با حضور در همه بخش‌های جشنواره مخالف هستم و دلیل آن را برخورد غیرحرفه‌ای و گزینشی هیات انتخاب با فیلم باد و مه و فیلم‌های برخی از همکاران‌ام می‌دانم.»
بهروز افخمی یکی دیگر از کارگردان‌های مطرح سینمای ایران نیز در اعتراض به نمایش آخرین ساخته اش «فرزند صبح» در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر اعلام کرد که نسخه کنونی این فیلم را که از طرف تهیه کننده به جشنواره ارسال شده، او کارگردانی نکرده است.
او با ارسال نامه‌ای به مهدی مسعودشاهی به تغییراتی که بدون اطلاع و خواسته او در تدوین، صداگذاری و دوبله این فیلم صورت گرفته اعتراض کرد و خواستار حذف نام خود از تیتراژ این فیلم شد.
افخمی خطاب به دبیر جشنواره فجر نوشت: «من برای چندمین بار تاکید می‌کنم که تدوین، صداگذاری، موسیقی و دوبلاژ «فرزند صبح» را تایید نمی‌کنم و یقین دارم که فیلم «فرزند صبح» در تمام جنبه‌های صدا و گفتار و تدوین و تصویر ضایع و خراب شده است.»
افخمی در بخش دیگری از این نامه می نویسد: «من اجازه نمی‌دهم که از نامم به عنوان کارگردان در تیتراژ این فیلم سوءِ‌استفاده شود و از شما به عنوان دبیر جشنواره فیلم فجر درخواست می‌کنم در جهت جلوگیری از سرقت نام و آسیب رساندن به حیثیت حرفه‌ای اینجانب اقدام فرمایید. از طرف دیگر به شما هشدار می‌دهم که شنیده‌ام نتایج کار آقایان شرف‌الدین و ارگانی به هیچ وجه در شان امام نیست چنان که ممکن است خدای نکرده وهن شخصیت آن عزیز و حتی تمسخر لهجه و رفتار مردم خمین به حساب آید.»
واکنش مسئولان سینمایی به اعتراض‌های سینماگران
مهدی مسعودشاهی دبیر جشنواره در پاسخ به نامه و درخواست بهروز افخمی گفت، به درخواست تهیه‌کننده فیلم نمایش فیلم «فرزند صبح» در جشنواره فجر قطعی است.
او گفت: «پس از انتشار این نامه با آقای شرف‌الدین به عنوان تهیه‌کننده این اثر تماس حاصل شد و نظر ایشان را درباره این نامه جویا شدیم اما تهیه کننده کار به عنوان صاحب مادی اثر تمایل دارد تا پس از 5 سال انتظار با توجه به این که هیات انتخاب «فرزند صبح» را شایسته حضور در بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره دانسته است، این فیلم در جشنواره حضور داشته باشد.»
آقای مسعودشاهی در واکنش به اعتراض سینماگران به بخش «نوعی نگاه» گفت: «تا این لحظه برخلاف اخبار منتشر شده هیچ نامه رسمی مبنی بر عدم تمایل کارگردان یا تهیه کننده‌ای مبنی بر نمایش فیلم‌اش در بخش نوعی نگاه به دست ما نرسیده است و این بخش باتعداد فیلمی که در نظر گرفته شده قطعا در جدول برنامه‌ها گنجانده خواهد شد.»
جواد شمقدری معاون سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزودن بخش «نوعی نگاه» را به خاطر این دانست که فیلم‌سازان شانس بیشتری برای ارائه آثارشان در جشنواره داشته باشند.
آقای شمقدری چند روز قبل در واکنش به اعتراض‌های فیلم‌سازان نسبت به حذف و ممیزی فیلم‌هایشان در جشنواره گفت: «ما صریح و شفاف نظرات‌مان را می‌گوییم و با کسی تعارف نداریم. اگر فیلمی خطوط قرمز را رد کرده باشد، ابایی نداریم و آن را رد می‌کنیم.»
تحریم جشنواره
با این که هنوز بیانیه‌ای در تحریم رسمی جشنواره و در جهت حمایت از جعفر پناهی و محمد رسول‌اف منتشر نشده، اما عدم حضور فیلم‌های مطرح خارجی در بخش‌های غیر ایرانی جشنواره و غیبت چهره‌های سرشناس بین‌المللی سینمایی می تواند به عنوان نشانه‌ای از تحریم غیررسمی این جشنواره از سوی فیلم‌سازانی تلقی شود که پیش‌تر همبستگی خود را با این دو سینماگر سرشناس ایرانی اعلام کرده‌اند.
سپیده فارسی یکی از فیلم‌سازان ایرانی ساکن فرانسه نیز با انتشار نامه‌ای خواستار تحریم جشنواره و هرگونه همکاری سینماگران ایرانی و خارجی با جمهوری اسلامی ایران شده است.
معضل داوری و حضور «دکتر عباسی»
داوری جشنواره فجر در سال‌های اخیر به مهم‌ترین معضل دست اندرکاران جشنواره فجر تبدیل شده است. سال گذشته تعدادی از داوران فجر در همراهی با طرح تحریم جشنواره خود را از این مسئولیت کنار کشیدند. امسال نیز ترکیب گزینشی و سیاسی هیات داوران جشنواره به موضوع بحث‌برانگیز رسانه‌ها تبدیل شده است.
حضور حسن عباسی تحلیل گر سیاسی تندرو حامی دولت که از طرف جشنواره به عنوان «منتقد و کارشناس استراتژیک رسانه» معرفی شده، در کنار برخی از سینماگران و منتقدان مورد اعتماد دولت مثل ابوالقاسم طالبی، علی معلم و جهانگیر الماسی شکلی کاملا سیاسی و «ارزشی» به هیات داوران جشنواره امسال داده است.
به گزارش روابط عمومی جشنواره، ابوالقاسم طالبی (کارگردان)، علی معلم (تهیه‌کننده)، جهانگیر الماسی (بازیگر)، جابر قاسمعلی (فیلمنامه‌‌نویس)، مجید انتظامی (آهنگساز)، حسن عباسی (کارشناس استراتژیک رسانه) و اسدالله نیک‌نژاد (کارگردان سینما) فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره را داوری خواهند کرد.
پیش‌تر صحبت از حضور پوران درخشنده در ترکیب اعضای هیات داوران بود اما این کارگردان در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری مهر اعلام کرد که به دلیل خستگی بابت تماشای فیلم‌ها در مرحله انتخاب و مشغله‌های کاری فرصت حضور در هیات داوری را ندارد.
پوران درخشنده همراه با علیرضا سجادپور، بهمن حبشی، حسن نجاریان، پژمان لشکری‌پور و جهانگیر الماسی وظیفه بازبینی و انتخاب فیلم‌های سینمای ایران جشنواره امسال را به عهده داشتند.
از سوی دیگر، انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران نیز ناصر صفاریان منتقد سینما را برای داوری فیلم‌های جشنواره فجر امسال معرفی کرده بود، اما آقای صفاریان به علت «محدودیت‌های ایجاد شده و فضای خاص مدیریت جشنواره امسال» از داوری در این جشنواره انصراف داد.
جشنواره فجر امسال از تعدادی از فیلم‌سازان و عوامل دیگر سینمای ایران از جمله بیژن محتشم گریمور، شهریار بحرانی کارگردان، پوران درخشنده کارگردان، مسعود کیمیایی کارگردان، داوود رسولیان متخصص جلوه‌های ویژه، مهدی فقیه بازیگر تقدیر خواهد کرد.
