حمید بهبهانی اولین وزیری است که در دولت دهم با استیضاح برکنار شد. او را در روزهای اخیر و همزمان با زمزمه‌های استیضاح، پدر راه‌های ایران لقب دادند.

حمید بهبهانی که از سال 1387 تا چند روز پیش وزیر راه و ترابری بود، 12 بهمن امسال با رای موافق 147 نفر از نمایندگان مجلس، از این سمت برکنار شد. او و رئیس جمهوری در اعتراض به این استیضاح، در جلسه آن حاضر نشدند.

محمود احمدی‌نژاد روز شنبه این استیضاح را مانند استیضاح علی کردان، غیرقانونی شمرد و گفت: نمایندگان، بهترین وزیر دولت را گرفتند. او همچنین حمید بهبهانی را به عنوان مشاور رئیس جمهوری در امور حمل و نقل منصوب کرد.

برخی وبسایت‌های نزدیک به اصولگرایان منتقد دولت نیز در روزهای گذشته خبر داده بودند که آقای بهبهانی همچنان در وزارت راه به هماهنگ‌کردن امور مشغول است و حدس زده بودند که آقای احمدی‌نژاد، او را به عنوان سرپرست این وزارتخانه بگمارد. حال با این انتصاب، احتمال سرپرستی او کمتر شده است.

اولین وزیر دولت دهم که با رای مجلسیان از کار برکنار شد، نهم بهمن امسال در مراسم افتتاح فاز دوم آزادراه تهران-پردیس، «پدر راه‌های ایران» لقب گرفت. محمود احمدی‌نژاد که برای بریدن روبان به این مراسم رفته بود، در سخنرانی خود چندین بار استاد راهنمای پایان‌نامه دکتری خود را «پدر راه‌های ایران» خطاب کرد. یک سال پیش از این مهرداد لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس شورای اسلامی، در پاسخ به یکی از منتقدان آقای بهبهانی، او را یکی از «باسابقه‌ترین کارشناسان حمل و نقل و پدر راه‌های ایران» دانسته بود.

این عنوان پیش از این به احمد حامی، از موسسان دانشگاه تهران و پایه‌گذار رشته راه‌وساختمان در این دانشگاه داده شده بود که در سال 1379 از دنیا رفت. او در ساخت و راه‌اندازی جاده‌ها، پل‌ها، راه‌های آهن، فرودگاه‌ها و بنادر همکاری و مشارکت کرده بود و به خاطر تسلط به راه‌های ایران و شناختی که از آن‌ها داشت، به «پدر راه‌های ایران» شهره شد.

حمید بهبهانی وزیر برکنار شده، در دوره دکترا استاد راهنمای محمود احمدی‌نژاد بود. او پس از برکناری محمد رحمتی، در آخرین سال مسئولیت دولت نهم به سمت وزیر راه منصوب شد.

درباره دلایل برکناری محمد رحمتی که از ابتدای دولت نهم، به مدت سه سال وزیر راه بود، گفته شد که او به دلیل «بازنشستگی» از این سمت کنار گذاشته شده، اما خود او در مراسم تودیعش اعلام کرد که «بازنشسته نشده‌ام، هر مسئولیتی دوره ای دارد، زمان من نیز اکنون به پایان رسیده و باید پست خود را تحویل دهم».

حالا حمید بهبهانی هم پس از دو سال تکیه زدن بر صندلی وزارت راه، با استیضاح مجلس کنار گذاشته شد. وزیری که از ابتدای فعالیت دولت نهم، مشاور محمود احمدی‌نژاد در امور حمل و نقل بود.

او همچنین مشاور مالی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران و دو دوره رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران هم بود.

او که دکترای تخصصی عمران با گرایش حمل و نقل و ترافیک از دانشگاه کینزول فلوریدا دارد، از سال ۱۳۸۰ تا کنون دارای کرسی استادی کامل در دانشکده عمران دانشگاه علم صنعت است و پیش از این هم به عنوان استادیار و دانشیار در همین دانشگاه تدریس می‌کرد.

زمانی که حمید بهبهانی در سال 87 اداره وزارت راه را برعهده گرفت، با چند پروژه چالش‌برانگیز و نیمه‌کاره ازجمله راه‌آهن سریع‌السیر تهران-مشهد و آزادراه تهران-شمال مواجه بود.

حکایت استیضاح

نخستین درخواست اهالی مجلس برای استیضاح آقای بهبهانی یک سال پیش از حادثه سقوط هواپیما در ارومیه طرح شد، هنگامی که خبر رسید در یکی از پروازها، نام خلیج فارس به «خلیج عر بی» تغییر یافته و وزرات راه هم به این اتفاق اعتراضی نکرده است. این درخواست استیضاح به سیاق یکی‌، دو سال اخیر با پادرمیانی عده‌ای از نمایندگان حامی دولت در مجلس مسکوت ماند، اما یک سال پس از آن با سقوط هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ در نزدیکی ارومیه بار دیگر و این بار جدی‌تر از قبل مطرح شد.

پس از این سانحه، وزیر راه بیلبوردهایی در شهر ارومیه نصب کرد که تصویر و لقب تازه وزیر بر آن‌ها دیده می‌شد . این کار همزمان با برگزاری مراسم تشییع پیکر کشته‌شدگان حادثه، نارضایتی مردم را به همراه داشت و در نتیجه آن بیلبوردها به سرعت برچیده شد.

اظهار نظرهای بعدی آقای بهبهانی که مرگ کشته‌شدگان را «مشیت‌ الهی» و آمار سقوط هواپیما در ایران را «پایین» دانسته بود، علاوه بر مردم نارضایتی و اعتراض نمایندگان را هم به دنبال داشت و به طرح استیضاح او انجامید.

رئیس‌جمهور و شخص وزیر که طبق قانون باید به هنگام استیضاح به مجلس بیایند، در روز موعود به مجلس نیامدند و این در حالی بود که آقای بهبهانی دهم بهمن در جلسه رای اعتماد نمایندگان به وزیر جدید امور خارجه حضور داشت و نمایندگان به اقدام او برای منصرف کردن نمایندگان حامی استیضاح اعتراض کردند.

خبرگزاری مهر به نقل از عزیز اکبریان نماینده مردم کرج گزارش داد که تلاش‌هایی برای منصرف کردن نمایندگان از استیضاح وزیر راه در حال انجام است و وزیر راه و نزدیکانش از هر وسیله‌ای برای منصرف کردن نمایندگان استفاده می‌کنند.

پس از جلسه استیضاح که با محورهای «وقوع سوانح هوایی پی در پی، عزل و نصب‌های پی در پی در وزارت راه و ترابری، نبود جدیت برای رفع ایرادها در مسیرهای حادثه‌خیز، بی‌توجهی به ایستگاه‌های هواشناسی، کم‌توجهی به مسیرهای ریلی و کم توجهی به ایثارگران این وزارتخانه» انجام شد، نمایندگان با ۱۴۷ رای موافق و ۷۸ رای مخالف به عدم صلاحیت آقای بهبهانی رای دادند.

وضعیت پروژه‌ها

آزادراه تهران-شمال که بیش از 14 سال از آغاز اجرای آن می‌گذرد، پیشرفت زیادی نداشته است و بنابر برخی گزارش‌ها تا همین چند ماه پیش تنها حدود هشت درصد پیش رفته بود.

این طرح که تاکنون سه رئیس‌جمهور و هشت وزیر به خود دیده، نام یک پروژه بزرگ راه‌سازی است که از غرب تهران، یعنی تقاطع بزگراه همت شروع می‌شود و با عبور از ناحیه کن در استان تهران از سولقان، شهرستانک، گچسر و مرزن‌آباد به کمربندی چالوس- تنکابن می‌رسد.

حمید بهبهانی، همین چند ماه پیش درباره آخرین وضعیت این آزادراه گفته بود که «تا سر زیر بار بدهی و تعهد هستیم».

از چالش‌های اخیر این آزادراه انصراف خارجی‌ها از سرمایه‌گذاری و ساخت این پروژه و همچنین ورود قرارگاه خاتم‌الانبیا برای ادامه این پروژه بود. هم‌اکنون هزینه ساخت آزادراه تهران- شمال بیش از هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

سال گذشته درپی توقف اجرای این پروژه از سوی طرف چینی به بهانه پایین بودم مبلغ قرارداد، وزارت راه رقم قرارداد را تا حدود دو برابر افزایش داد. با این وجود هنوز این پروژه در رکود به سر می‌برد.

دو ماه پیش برای جلوگیری از رکود و توقف این پروژه، کار به دستور از بالا رسید و وزیر دادگستری در نامه‌ای به رئیس کل دادگستری مازندران، اعلام کرد که رئیس‌جمهور تاکید کرده است که یک باند آزادراه تهران-شمال باید تا هفته دولت در سال ۱۳۹۰ به بهره‌برداری برسد.

این درحالی است که آقای بهبهانی در زمان تودیعش در وزارت راه با انتقاد از وزیر قبلی، گقته بود: چند پروژه داریم که شاید به جای آنکه آبرویی برای وزارت راه و نظام به وجود بیاورند یک مقدار باعث تضعیف شده‌اند که یکی از آنها آزاد راه تهران-شمال است.

او همچنین گفته بود که «اگر وزارت راه و ترابری روابط عمومی قوی داشت، مساله آزاد راه تهران-شمال خاری در چشم نبود».

پروژه برقی کردن راه‌آهن تهران-مشهد از دیگر طرح‌های چالش‌برانگیز در وزارت راه است. این طرح از سال ۱۳۸۷ شروع شد و قرار بود تا سال ۱۳۹۱ به پایان برسد، اما «کمبود اعتبار» سنگی در مسیر به ثمر رسیدن این پروژه است.

احمد توکلی، نماینده منتقد دولت در مجلس، در جلسه استیضاح حمید بهبهانی گفته بود: در بودجه سال ۸۹، اعتبار مصوب طرح برقی کردن راه‌آهن تهران-مشهد 65 میلیارد تومان است، درحالی که اعتبار لازم برای خاتمه آن 720 میلیارد تومان برآورد شده و به این ترتیب بر مبنای اعتبارات سال 89، اجرای طرح حدود 11 سال طول خواهد كشید و معلوم نیست كه بر چه مبنایی سال خاتمه آن91 ذكر شده است.

حوادث هوایی و جاده‌ها

زمزمه‌های استیضاح وزیر راه درپی واکنش‌های اخیر حمید بهبهانی به حادثه سقوط هواپیمای تهران به مقصد ارومیه آغاز شد؛ سقوطی که بیش از 100 کشته و زخمی برجای گذاشت. او ادعا کرده بود که «آمار سقوط هوایی در ایران پایین است» و پیش از این هم چندین بار اعلام کرده بود که ایران از نظر امنیت پرواز و پوشش دادن کل فضای کشور در منطقه «بی‌نظیر» است.

همچنین در تیرماه سال 88 و در زمان وزارت آقای بهبهانی، بر اثر سقوط هواپیمای توپولوف در نزدیکی قزوین، 168 نفر از مسافران این هواپیما کشته شدند. در حادثه دیگری که در تیرماه همان سال در فرودگاه مشهد روی داد، به دلیل انحراف هواپیمای ایلیوشین در فرودگاه مشهد و برخورد با دیوار فرودگاه، 16 نفر جان باختند. سقوط یک هواپیما در شاهین شهر اصفهان و کشته شدن پنج سرنشین آن در بهمن‌ماه و سقوط یک هواپیما در نزدیکی ورامین در جنوب تهران در شهریور و کشته شدن سرنشینان آن ازجمله سوانح دیگر هوایی در سال 88 بود.

از سوی دیگر حوادث جاده‌ای هر سال کشته و زخمی‌های فراوانی برجای می‌گذارد. آمار رسمی نشان می‌دهد که سالانه حدود 800 هزار تصادف جاده‌ای در ایران روی می‌دهد و ایران در ردیف نخست حوادث مرگبار جاده‌ای جهان است.

جاده‌های ناامن، ایمن نبودن خودروهای تولیدشده و نبود شبکه راه آهن وسیع در ایران که بتواند تقاضای بالای سفر از طریق قطار را پاسخ دهد، از دلایل عمده تصادف‌های جاده‌ای هستند.

حالا با برکناری استاد محمود احمدی‌نژاد، او ناچار است فردی دیگر را برای تصدی این وزارتخانه معرفی کند؛ کسی که از همین ابتدا، زیر ذره‌بین منتقدان عملکرد دولت در حوزه حمل و نقل، با دشواری‌هایی روبه روست.