نسخه آرشیو شده
ویژه سد سازی و آثار باستانی

سرنوشت مبهم سی‌وسه پل در همسایگی تاریخ و مترو
فعالیت ساختمانی در مقابل سی و سه پل اصفهان - نشست زمین در روزهای اخیر / عکس از مهر
از میان متن

  • حدود ۴۰ سال پيش، جعفر كسائيان، از معماران برجسته ايرانی که مرمت پل را بر عهده داشت، هشدار داده بود که برای سرپا ماندن پل تاریخی اصفهان هیچ بنایی تا شعاع ۴۰۰ متری آن نباید ساخته شود.
شادی زمانی
جمعه ۰۶ اسفند ۱۳۸۹ - ۱۸:۰۶ | کد خبر: 60592

در سومین روز اسفند، خبرگزاری‌ها از تخریب سی‌وسه پل و فروریختن بخشی از آن خبر دادند. چند ساعت بعد خبر اینطور تغییر یافت که زمین، به فاصله ۱۰ متری از پایه‌های پل نشست کرده است.

پس از انتشار خبر تخریب پل، مسئولان مترو و شهرداری اصفهان گفتند که سی‌وسه‌پل آسیبی ندیده و چند متری آن به عمق دو متر ریزش داشته و دستگاه‌های تزریق بتون مشغول شده‌اند تا خطر رفع شود.

شاهدان می‌گویند حول و حوش پل را محصور کرده‌اند و کسی از آنچه پشت پرده می‌گذرد، خبر ندارد. شهریور سال گذشته دستگاه حفاری تونل مترو از مسیر اصلی منحرف و به پل ۴۰۰ ساله اصفهان نزدیک شد. محل توقف دستگاه درست همان نقطه‌ای است که چند روز پیش به عمق دو متر فروریخت.

انحراف ۴۰ متری دستگاه حفاری مترو از مسیر اصلی در دهم شهریور ۱۳۸۸، سکوت مديرعامل سازمان قطار شهری اصفهان را شکست. عبدالجواد زعفرانی، در نشستی رسانه‌ای اعلام کرد که به دلیل نقص فنی، دستگاه حفاری که قرار بود از ۴۰ متری پل عبور کند، حدود ۴۰ متر انحراف طولی داشته و در فاصله هفت متری سی‌وسه‌پل متوقف شده است.

همان زمان يک منبع آگاه در سازمان قطار شهری اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث‌فرهنگی از یافت شدن «مصالحی غیر معمول شبیه به قسمتی از پی یک سازه» خبر و احتمال داد دستگاه حفاری در جریان انحراف با قسمتی از شالوده پل برخورد کرده باشد.

او همان زمان اعلام کرده بود چنانچه حدس‌اش درست باشد، احتمال نشست پل پس از جاری شدن آب رودخانه زاینده‌رود چندان دور از انتظار نیست.

پرونده‌ همچنان مفتوح است

ماجرای تخریب آثار تاریخی اصفهان از جمله این پل در جریان عملیات متروسازی چنان جدی بود که در شهریور سال ۱۳۸۵ موسسه حقوقی راد با ارائه دادخواستی به دادگستری اصفهان از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری و سازمان قطار شهری اصفهان شکایت کرد. این پرونده در حال حاضر بیش از دو هزار شاکی دارد.

محمدعلی دادخواه که وکالت این پرونده را بر عهده دارد، درباره امکان به جریان افتادن این پرونده با توجه به خطری که اکنون سی‌وسه‌پل را جدی‌تر از قبل تهدید می‌کند، به مردمک می‌گوید: پرونده همچنان در شعبه پنج بازپرسی مفتوح است اما از آن‌جا که دادستان اصفهان با به جریان افتادن آن مخالف است و یاری نمی‌کند، هیچ تصمیمی در این باره گرفته نشده است.

به گفته او در این مرحله تصمیم نهایی بر عهده دادستان است که به هشدارهای شاکیان پرونده بی‌توجه بوده است و اکنون باید پاسخ‌گو باشد.

محمد محمد‌ی جرقويه، بازپرس شعبه پنج دادسرای اصفهان به توقف عبور مترو از مسیر چهارباغ و نزدیکی سی‌وسه‌پل رای داده بود، آذر ماه ۱۳۸۵ به دلایل نامعلومی برکنار شد و به گفته وکیل پرونده، شرکت مترو بر خلاف اعلام قبلی خود، از اجرای فرمان بازپرس امتناع کرد.

در حال حاضر آخرین درخواست شاکیان این پرونده، تحت تعقیب قرار گرفتن قانون‌گریزان از جمله مسئولان شهری اصفهان است که همچنان مسکوت مانده است.

جدال «نصف جهان» با مترو

حکایت متروی اصفهان و آثار تاریخی این شهر که به واسطه شکوه معماری‌، نیمی از جهان‌اش می‌خوانند، از آن داستان‌های دنباله‌داری است که با شروع ساخت تونل‌های مترو نقل زبان‌ اهالی رسانه شد و از همان ابتدا باعث و بانی مناقشه میان سازمان و دوست‌داران میراث فرهنگی با شهرداری و شورای شهر و سازمان قطار شهری اصفهان بود.

سازمان میراث فرهنگی سنگ خیابان چهارباغ و سی‌وسه پل و میدان نقش جهان را به سینه زد و و مسئولان شهری هم مدام اعلام کردند که مترو نیاز شهر است و شهر مدرن بی مترو نمی‌شود و مترو کاری به بناهای تاریخی ندارد.

خطری که سی‌وسه‌پل را تهدید می‌کند، حدود سه سال پس از آغاز ماجراهای مترو مطرح شد. نیمه اردیبهشت ۱۳۸۴ نهادهای مردمی اصفهان همایشی برای دفاع از آثار فرهنگی شهرشان برگزار و در جریان آن اعلام کردند که مترو علاوه بر میدان نقش‌ جهان و خیابان چهارباغ عباسی، این سازه تاریخی را هم تهدید می‌کند.

آغاز ماجرا تابستان سال ۱۳۸۱ بود، هنگامی که شرکت مترو در خیابان چهارباغ گمانه‌زنی آغاز کرد و این مسئله صدای رئیس وقت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان را در آورد. سیف‌الله امینیان به رسانه‌ها اعلام کرد که سازمان تحت نظرش «به هیچ عنوان» اجازه نخواهد داد مترو از زیر خیابان چهارصد ساله چهارباغ عباسی بگذرد.

سازمان میراث فرهنگی مسیری جایگزین معرفی کرد، که از خیابان شمس‌آبادی می‌گذشت. شهردار اصفهان در آخرین روزهای اسفند سال ۱۳۸۲ از تغییر مسیر مترو خبر داد و گفت که برای شهرداری تفاوتی میان این دو گزینه وجود ندارد. علاوه بر این گفت که این تغییر مسیر مستلزم جذب ۱۸ میلیارد تومان بودجه اضافی است.

هنوز یک ماه از این ماجرا نگذشته بود که در آخرین روزهای فروردین شرکت مترو گمانه‌زنی در خیابان چهارباغ را از سر گرفت و مسئولان این شرکت در جلسه‌ای اعلام کردند که تصمیم‌شان را گرفته‌اند و چهارباغ عباسی از نظر آن‌ها گزینه نهایی است.

بگو مگوها ادامه داشت تا اینکه قرار شد سازمان میراث فرهنگی برای اثبات وجود آثار تاریخی در لایه‌های زیرین این خیابان کاوش‌های باستان‌شناسی را آغاز کند. عباس حاج‌رسولی‌ها، رئیس شورای شهر اصفهان نیمه سال ۱۳۸۳ اعلام کرد که مسئولان شهری تنها در صورتی با تغییر مسیر مترو موافقت می‌کنند که نظر کارشناسی دقیقی از سوی سازمان میراث فرهنگی ارائه شود.

مجادله‌ها ادامه داشت که خبر رسید اهالی شرکت مترو تصمیم گرفته‌اند مسیر غربی-شرقی را هم از زیر میدان نقش جهان بگذرانند. سازمان میراث فرهنگی این بار بحث «پیگرد قانونی علیه شرکت مترو» را به میان کشید. پای نمایندگان مجلس هم به قصه باز شد و عماد افروغ اعلام کرد در صورت اصرار مقام‌های شهری اصفهان به تهدید آثار تاریخی، وزیر کشور باید به مجلس جواب پس دهد.

شرکت مترو، ۲۳ شهریور ۱۳۸۳ بی توجه به خط و نشان‌های مسئولان، حفر تونل در خیابان چهارباغ را آغاز کرد و یک ماه بعد که باستان‌شناسان بخشی‌ از کف‌پوش صفوی خیابان را یافتند، عملیات کاوش به دستور شهردار متوقف شد.

نامه حسين مرعشی، رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری به مسئولان مترو هم جواب درخوری نگرفت و معاون فنی سازمان گفت که مسئولان مترو با تاکید بر عبور مترو از چهارباغ، به ارائه گزارش ناقصی بسنده کرده‌اند که در آن به هیچ کدام از پرسش‌های کارشناسی و تاثیر مترو بر سازه‌های تاریخی پیرامون تونل‌، اشاره نشده است.

چیزی نگذشت که مجلسیان هم از درگیری با کلاف سردرگم متروی اصفهان پشیمان شدند و محمدتقی رهبر، نماینده اصفهان در آخرین روز مهر ۱۳۸۳ عبور مترو از خیابان چهارباغ را «مبتنی بر کار کارشناسی» دانست و گفت: با مطالعاتی كه انجام دادم عبور مترو از چهارباغ را بدون خطر و به صرفه می‌دانم.

هفت ماه پس از هشدار نهادهای مردمی اصفهان، معاون حفاظت فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان عبور مترو از نزدیکی سی‌وسه‌پل را عامل ایجاد لرزش و در نهایت تخریب این سازه دانست.

نظر کارشناسان دانشگاه صنعتی اصفهان که طرحی تحقیقاتی درباره مسیر مترو را به سرانجام رساندند، این بود که «عبور مترو از خیابان چهارباغ و سی‌وسه‌پل جایز نیست» آن‌ها نظرشان را روز ۲۵ دی ۱۳۸۵ به صورت کتبی به شورای شهر و شهرداری ابلاغ کردند.

رای شورای عالی هماهنگی ترافيك هم همین بود و وزیر کشور هم در همان زمان قول داد که مترو از زیر خیابان شمس‌آبادی عبور می‌کند.

اما در نهایت هیچکدام از این هشدارها، شکایت‌ها و پژوهش‌ها نتوانست به داد اصفهان برسد. شرکت مترو در جریان همه بحث‌های کلامی و رسانه‌ای و جدل‌های حقوقی، زمان خرید و زیر پوست شهر پیش رفت تا همه را در برابر عمل انجام شده قرار دهد.

آخرین روزهای بهمن ۱۳۸۶ خبر رسید که دستگاه‌های حفاری شرکت مترو از بخش جنوبی خیابان چهارباغ وارد شده و به سی‌وسه‌پل نزدیک می‌شود.

یک سال بعد هم انجمن‌های دوست‌دار میراث خبر دادند که یک دستگاه لرزه نگاری به صورت مخفی در چادری نزدیک به سی‌وسه‌پل مشغول کشف و شهود است. هرچند این خبر از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی رد شد و آن‌ها همچنان اصرار داشتند که مترو به سی‌وسه‌پل کاری نخواهد داشت، اما اتفاقی که سوم اسفند رخ داد خلاف این را ثابت کرد.

هرچند آقای حاج‌رسولی‌ها بعد از نشست زمین به خبرگزاری مهر گفت که این فرو رفتگی نباید باعث ایجاد نگرانی درباره استحکام سی‌و‌سه‌پل شود چرا که با این پل زیادی فاصله دارد، اما حدود 40 سال پيش، جعفر كسائيان، از معماران برجسته ايرانی که مرمت پل را بر عهده داشت، هشدار داده بود که برای سرپا ماندن پل تاریخی اصفهان هیچ بنایی تا شعاع ۴۰۰ متری آن نباید ساخته شود، چون لرزه‌های ناشی از گودبرداری و عملیات ساختمانی، به تخریب پل می‌انجامد و حالا، مترو قرار است از بیخ گوش سی‌وسه‌پل رد شود، از ۱۰ متری‌اش.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

آگهی