تنش میان رهبران دولت‌های عربی به ویژه شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس و ایران در حال افزایش است.
شدت گرفتن ناآرامی‌های سیاسی در بحرین و اعزام نیروهای نظامی عربستان سعودی و امارات به این کشور، قطع روابط سیاسی ایران و کویت، صدور بیانیه شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران، همگی نشان از افزایش تشنجی نو میان ایران و شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس دارد.
آن هم در زمانیکه -به نوشته روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز- با رسیدن «بهار عربی» همه چیز تغییر کرده و ناگهان «حاکمان مستبد عرب» که تاکنون مشغول بحث با واشنگتن در مورد چگونگی تحت فشار قرار دادن ایران بودند، بیشتر از سانتریفیوژهای ایران در نطنز، نگران خیابان‌های کشور خود شده‌اند.
هراس، کنش و واکنش
شورای همکاری خلیج فارس متشکل از کشورهای بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی، و امارات متحده عربی در یک نشست اضطراری که روز ۱۵ فروردین در ریاض پایتخت عربستان سعودی برگزار شد، ایران را متهم کرد که بر علیه امنیت داخلی آن‌ها برنامه ریزی می‌کند، اتهامی که ایران آن را قویا رد کرده است.
وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، با انتشار بیانیه‌ای، «دخالت آشکار ایران را در کویت از طریق ایجاد شبکه‌های جاسوسی در خاک این کشور» محکوم کردند و از مقامات ایران خواستند که در امور داخلی کشورهای منطقه دخالت نکنند.
بیانیه ای که مجلس ایران آن را محکوم کرد و محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری ایران، آن را بی‌ارزش خواند.
به نظر می‌رسد، بیانیه شورای همکاری خلیج فارس گام تازه‌ای است از سوی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس برای رسیدن به استراتژی مشترکی برای مقابله با نفوذ فزاینده ایران در منطقه خلیج فارس و سراسر خاورمیانه.
عادل الطریفی، تحلیل‌گر نشریه عربی «المجله» درباره موضع گیری مقامات ایران در مورد بیانیه شورای همکاری خلیج فارس می‌نویسد: «روشن است که محافظه‌کاران ایران از دخالت «نیروی سپر» (نیروهای اعزامی سعودی و اماراتی به بحرین) و موضع‌گیری متحد رهبران عرب در برابر ایران جا خوردند.»
به اعتقاد تحلیل‌گر المجله، واکنش و موضع‌گیری یکپارچه دولت‌های خلیج نسبت به حوادث بحرین، در شرایط حساس کنونی، رژیم تهران را «گیج» کرده است. به اعتقاد او، مقامات ایرانی بر این باور بودند که اختلاف و تفرقه میان رهبران عرب در منطقه خلیج فارس، مانع از موضع گیری واحد آن‌ها در برابر دخالت ایران خواهد شد
ایران و بحران بحرین
ایران سرکوب ناراضیان شیعه در بحرین و ارسال نیروهای نظامی عربستان سعودی و امارات متحده عربی را به این کشور محکوم کرده و در اعتراض به این اقدام دولت بحرین، سفیر خود در این کشور را فراخوانده است.
شورای همکاری خلیج فارس نیز «دخالت ایران در امور داخلی بحرین» را به شدت محکوم کرده است.
اما عبدالرحمان الراشد، تحلیل‌گر روزنامه الشرق الاوسط، معتقد است که حمایت احمدی‌نژاد از شیعیان بحرین، او را در میان شیعیان عرب محبوب ساخته است. به نوشته الراشد، مردمی که در میدان مروارید شهر منامه بحرین دست به اعتراض زده اما از سوی حکومت بحرین به شدت سرکوب شدند، احمدی‌نژاد را «ناجی شیعیان عرب» می‌دانند، کسی که می‌خواهد آن‌ها را از چنگال «سنی‌های بی‌رحم» برهاند.
به نوشته تحلیل‌گر الشرق الاوسط، احمدی‌نژاد استراتژی و شعارهای خود را بعد از رویدادهای اخیر تغییر داده و به جای تهدید اسرائیل و وحدت جهان عربی به نفع شیعه و سنی، دیگر فقط از شیعیان عرب دفاع می‌کند.
به نوشته او، احمدی‌نژاد دیگر نمی‌خواهد رهبر همه عرب‌ها به ویژه سنی‌ها باشد و از گروه‌هایی مثل حماس و اخوان‌المسلمین در مصر و اردن دفاع کند و به گفتمان ضد اسرائیلی‌اش برگردد که مورد حمایت سنی‌ها بود.
الراشد می‌نویسد: «احمدی‌نژاد فهمیده که انقلاب‌های عربی گفتمان تازه‌ای در منطقه ایجاد کرده و باعث خیزش گروه‌های شیعه در منطقه به ویژه در بحرین و سوریه شده‌اند.»
رویارویی ایران و عربستان
به اعتقاد تحلیل‌گران سیاسی، عربستان سعودی به ایران به عنوان بزرگ‌ترین خطر برای برنامه‌های منطقه‌ای‌اش نگاه می‌کند و فعالیت‌های پنهان و آشکاری را برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه انجام داده است.
در بیانیه شورای همکاری خلیج فارس نیز بر «مواضع خصمانه ایران در قبال عربستان» تاکید شده و موضع‌گیری مجلس ایران در مورد دخالت نظامی این کشور در بحرین، «دخالتی تحریک‌آمیز» در امور داخلی کشورهای عربی منطقه خلیج قلمداد شده است.
کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس چندی قبل با صدور بیانیه‌ای، با هشدار نسبت به دخالت نظامی عربستان سعودی در بحرین، به ریاض هشدار داده بود که با این اقدام خود «با آتش بازی می‌کند».
از سوی دیگر، روح‌الله حسینیان، نماینده محافظه‌کار و رئیس فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفت که جمهوری اسلامی باید برای مقابله با ارتش دولت عربستان در خاک بحرین، نیروی نظامی خود را آماده کند.
حسینیان گفت، این «فرصت استثنایی» است و نباید از آن به خاطر «محافظه‌کاری» کنار کشید. به گفته او، «دولت ایران نباید از قشون‌کشی عربستان ابا داشته باشد و اجازه دهد مرزهای عربستان به ایران نزدیک شود.»
ایران و بحران سوریه
در همین زمان و در حالیکه دولت سوریه از حدود یک ماه قبل، دست به سرکوب و کشتار وسیع مخالفان خود و ناراضیان این کشور زده است، حکومت ایران واکنشی کاملا متفاوت نشان داده است؛ رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران، اعتراض‌های مردم سوریه را «حرکت شیطنت‌آمیز» و «فتنه و آشوب» گروهی دانست که با کمک خارجی‌ها تلاش می‌کند امنیت سوریه را برهم بزنند.
طارق الحمید سردبیر الشرق الاوسط، از قول احمد موسوی سفیر ایران در دمشق می‌نویسد که دولت ایران از رژیم حاکم بر سوریه دفاع خواهد کرد.
به نوشته سردبیر الشرق الاوسط، این دفاع طبیعی است اما آنچه غیر طبیعی است، حمله حکومت ایرات به مردم سوریه و متهم ساختن آن‌ها به دنباله‌روی از دولت‌های خارجی و «صهیونیست‌ها و دشمنان» است.
به گفته سردبیر الشرق الاوسط، در حالی که دولت سوریه خود خواهان مذاکره با مخالفان و انجام اصلاحات در این کشور شده، نسبت دادن مخالفان به «صهیونیست‌ها و دشمنان» نشان‌گر سقوط دیپلماسی ایران است.
سردبیر الشرق الاوسط می نویسد: «ریاکاری رهبران ایران در ارتباط با منطقه حیرت‌انگیز است. آن‌ها چه طور می‌توانند اعتراض‌های مردم سوریه را محکوم کنند، اما از طرف دیگر از اعتراض‌های شیعیان بحرین حمایت کنند. چرا وقتی مردم سوریه به خیابان می‌آیند، عوامل خارجی و صهیونیست قلمداد می‌شوند اما تظاهرات مردم بحرین، آزادی‌خواهی محسوب می‌شود؟»
به نوشته عادل الطریفی تحلیل‌گر سیاسی نشریه المجله نیز، ایران نگران سقوط دولت سوریه است، چرا که با سقوط دولت بشار اسد، منافع خود را در خطر می‌بیند.
جنگ پشت واژه‌ها
موضوع دیگری که باعث نگرانی کشورهای عرب خلیج فارس شده، وجود پایگاه‌های نظامی آمریکا در این کشورها است. نیروهای آمریکایی از جمله پایگاه پنجم این کشور در منطقه مستقرند و ایران می‌داند که هرگونه حمله احتمالی آمریکا به ایران از این پایگاه‌ها خواهد بود.
البته مقام‌های ایرانی مکررا بر واکنش به هر گونه حمله احتمالی به خاک آن کشور تاکید کرده‌اند. محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران ایران، در سال ۲۰۰۸ به تلویزیون الجزیره گفته بود که ایران هیچ گونه حمله هوایی و زمینی را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
البته بحرین مدت‌هاست که جز خاک ایران محسوب نمی‌شود اما در این مورد نیز وزیر خارجه ایران چندی پیش گفته بود: «در صورت دخالت عربستان سعودی در بحرین برای کشتار شیعیان، ایران دست به سینه نخواهد ایستاد بلکه وارد عمل خواهد شد.»
به گفته عادل الطریفی، تحلیل‌گر «المجله»، ایران نمی‌تواند در مورد آنچه بر سر طرفدارانش در بحرین می‌آید ساکت بماند، اما قادر به دخالت مستقیم هم نیست. به گفته او، ترس ایران از نیروهای آمریکا نیست، بلکه به خاطر اتحاد کشورهای عربی حوزه خلیج است.
به نوشته عادل الطریفی، کشورهای عرب خلیج فارس اکنون آن قدر توانایی نظامی دارند که به ایران بفهمانند نه تنها نمی‌تواند با بمباران به پیروزی فوری برسد، بلکه حتی ممکن است به‌رغم داشتن زرادخانه موشک‌های بالستیکی، شکست هم بخورد.
تحلیل گر سیاسی «المجله»، توانایی ایران را برای شروع جنگ در منطقه، محدود می‌بیند و معتقد است این جنگ هزینه بسیار بالایی برای دولت ایران دارد و شرایط سیاسی و اقتصادی بحرانی داخلی به این کشور اجازه این کار را نمی‌دهد. با این حال، او به رهبران عرب منطقه توصیه می‌کند که خطر ایران و واکنش‌های آن را دست کم نگیرند و در برابر آن هشیار باشند.
الطریفی، در عین حال، از عرب ها می‌خواهد که درهای مذاکره را به روی ایران باز بگذارند.
اما به گفته ریاد کهواجی، مدیر انیستیتوی خاور نزدیک، جنگ باعث نابودی چاه‌های نفت و همه چیزهای دیگر در منطقه خواهد شد. به اعتقاد کهواجی، ایران می‌خواهد بر منطقه تسلط داشته باشد و از دید عرب‌ها، با نگاهی تحقیرآمیز به آن‌ها نگاه می‌کند.
با این حال، به گفته این تحلیل گر، ایران برای کشورهای عربی منطقه، همسایه‌ای است که باید با آن کنار بیایند. به گفته او، سران عرب می‌دانند که هرگونه رویارویی نظامی با ایران، تاثیری منفی بر کل منطقه خواهد داشت.
عبدالرحمان الرشاد، سردبیر سابق شرق الاوسط نیز در مورد جنگ ایران و اعراب خلیج فارس معتقد است: «من می‌دانم که خیلی‌ها مشتاق دیدن جنگ بین اعراب و ایران‌اند ...اما تشویق کشورهای حوزه خلیج به جنگ، علیه ماهیت این کشورهاست و آن‌ها را به سمت مجموعه‌ای از جنگ‌ها سوق خواهد داد و این جنگ به ایران ختم نخواهد شد.»
