قیمت سکه طلا در بازار ایران در آغاز هفته به حدود ۴۶۰ هزار تومان رسید. گران شدن سکه واکنشی به افزایش حدودا ۱۰ درصدی قیمت رسمی ارزها بود. اما آیا در این شرایط قیمت سکه واقعی و بازاری مناسب برای سرمایه گذاری است؟

تعطیلی روز جمعه در ایران شوک افزایش ناگهانی قیمت ارز و طلا را نگرفت. رسانه‌های ایران از به وجود آمدن بازار سیاه ارز و بی‌رونقی بازار طلا خبر می‌دهند.

قیمت تمام سکه طلا به حدود ۴۵۹ هزار تومان رسیده است٬ حدود ۱۲ هزار تومان گران تر از آغاز هفته قبل.

موج گرانی سکه طلا با افزایش ۱۰ درصدی قیمت رسمی دلار در روز چهارشنبه ۱۸ خرداد ماه آغاز شد. قیمت سکه طلای بانک مرکزی در طول دو روز حدود هشت هزار تومان گران شد و به ۴۵۸ هزار تومان رسید.

بازار فلزات گران‌بها در ایران کم و بیش از قیمت‌های جهانی تبعیت می‌کند. بانک مرکزی و بازار با ضرب نرخ ارز در وزن طلا، قیمت ریالی را مشخص می کنند. بنابراین٬ افزایش قیمت ارزها به طور مستقیم قیمت سکه را بالا می‌برد.

روز پنجشنبه،‌ یک روز بعد از شوک بازار ارز، قیمت تمام سکه طرح جدید رکورد تاریخی ۴۶۱ هزار تومانی را ثبت کرد و برای اولین بار از اول خرداد ماه قیمت‌ها در بازار آزاد از نرخ دولتی سکه پیشی گرفت.

از اول خرداد ماه٬ اعمال مالیات بر ارزش افزوده بر سکه‌های بانک مرکزی باعث شده بود قیمت سکه دولتی از بازار گران‌تر شود.

اگرچه روز شنبه سکه در بازار دو تا سه هزار تومان ارزان شد٬ اما بازار خرید سکه راکد بود و خریداران دوباره جذب سکه‌های دولتی شدند.

حباب در بازار طلا

در اقتصاد٬ زمانی که قیمت یک کالا، معمولا کالاهای سرمایه‌ای، به هر دلیلی بیش از ارزش واقعی آن باشد، به اصطلاح می گویند در بازار آن کالا حباب شکل گرفته است٬ یعنی قیمت‌ها باثبات نیست و ممکن است در واکنش به شرایط جدید، حباب بترکد و قیمت کالا به ارزش واقعی آن برسد. در آن صورت کسانی که در بازار کالای حبابی سرمایه گذاری کرده‌اند، ناگهان بخشی از پول خود را از دست می‌دهند.

در ماه‌های اخیر، هجوم سرمایه‌گذاران به بازار طلا باعث افزایش شدید تقاضا شد٬ در نتیجه٬ قیمت سکه طلا تا حد بی‌سابقه‌ای افزایش یافت که البته با گران شدن قیمت طلا در بازار جهانی هم همراه بود. اما بانک مرکزی ایران، در آغاز سال جاری اعلام کرد که قیمت سکه‌های موجود در بازار بیش از قیمت جهانی است و رسما از ایجاد حباب در بازار سکه خبر داد.

بانک مرکزی برای مقابله با این حباب، عرضه نامحدود سکه را در بانک‌ها به قیمت مصوب آغاز کرد.

محمود بهمنی٬ رئیس کل بانک مرکزی در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت٬ «اگر لازم باشد حتی در سوپرمارکت‌ها هم سکه عرضه می‌کند». او هم‌چنین فرمولی برای تخمین ارزش واقعی سکه طلا در بازار داد.

به گفته او٬ ارزش هر چهار سکه طلا باید برابر با قیمت یک انس طلا در بازار جهانی باشد٬ فرمولی که دقیق نیست٬ اما معیاری است برای سنجش ارزش واقعی سکه طلا.

مالیات دست بانک مرکزی را بست

روز اول خرداد ماه٬ کسانی که برای خرید سکه به بازار رفتند شوکه شدند. قیمت سکه‌های دولتی از بازار آزاد گران‌تر شده بود٬ چون از روز اول خرداد، بانک مرکزی موظف شد به قیمت سکه‌های طلایی که در بانک‌ها عرضه می‌کند ۴ درصد مالیات بر ارزش افزوده اضافه کند.

قانون جدید باعث شد یک شبه قیمت سکه دولتی حدود ۱۷ هزار تومان گران شود. بانک مرکزی اعلام کرد که دیگر نمی‌تواند از ایجاد حباب در بازار طلا جلوگیری کند.

از آن تاریخ تا پایان هفته گذشته که نرخ رسمی ارزها گران شد، قیمت سکه بانک مرکزی بین چهار تا ۱۰ هزار تومان گران‌تر از بازار آزاد بود٬ یعنی خریداران سکه تا ۱۵ هزار تومان پول بیهوده پرداخت کرده‌اند.

دلیل این اقدام از طرف مقام های دولت، مقابله با هجوم سرمایه‌های سرگردان به بازار سکه بود که بانک مرکزی را مجبور می‌کرد اندوخته طلای خود را صرف کنترل عطش بازار طلا کند٬ روندی که با سیاست‌های دولت مغایرت داشت. محمود احمدی‌نژاد در ماه‌های اخیر بارها از مردم خواسته بود که پول‌شان را در بانک‌ها نگه دارند یا در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند.

چرا دولت خریداران سکه و ارز را دوست ندارد؟

سیاست‌های اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد از زمان روی کار آمدن، تزریق نقدینگی به بازار با هدف کمک به بخش تولید بود. تخصیص وام‌های کلان برای راه انداختن بنگاه‌های زودبازده یکی از آن سیاست‌ها بود.

اما بعدها آمارهای رسمی نشان داد که افزایش نقدینگی، عملا باعث افزایش تولید نشده. بانک مرکزی از انحراف بخش بزرگی از وام طرح‌های زودبازده خبر داد. هم‌چنین بودجه‌های انبساطی دولت و افزایش بودجه‌های عمرانی به سرازیر شدن پول به جامعه کمک کرده است.

حالا با نگرانی سرمایه‌داران کوچک و بزرگ از تورم در اولین سال حذف یارانه ها، بازار سرمایه آشفته شده است.

از طرفی٬ دولت نتوانسته اطمینان سرمایه‌گذاران را به بورس جذب کند. سود سپرده‌های بانکی هم امسال کم شد و بخشی از نقدینگی جامعه برای رهایی از وابستگی به ریال وارد بازار ارز و طلا شده است. به نفع دولت است که این سرمایه یا در بانک‌ها بماند یا در بورس سرمایه‌گذاری شود.

از روز چهارشنبه، قیمت سکه طلا در بازار آزاد ایران از سکه‌های دولتی حدود چهار هزار تومان گران تر شده است.

از طرفی٬ بانک مرکزی که در حال حاضر باز عرضه‌کننده ارزان‌ترین سکه‌های بازار است، روز شنبه قیمت واقعی سکه طلا را پیش از اضافه شدن مالیات۴۳۰ هزار تومان اعلام کرد. این قیمت تقریبا ارزش واقعی هر سکه بهار آزادی در بازار جهانی است.

اما با توجه به قیمت سکه در بازار آزاد،‌ کسی که در ایران سکه طلا بخرد و بخواهد سکه‌اش را در بازار جهانی بفروشد، روی هر سکه دست کم ۲۰ هزار تومان زیان می کند٬ این یعنی وجود حباب در بازار سکه ایران.

قیمت سکه در صورتی پایین می‌آید که اعمال مالیات بر ارزش افزوده بر سکه‌های بانک مرکزی برداشته شود. در آن صورت٬ حباب بازار می‌ترکد.

اما در این شرایط بازار سکه طلا اگرچه ممکن است هنوز برای سرمایه گذاری‌های کوچک جذاب باشد٬ اما دیگر بازار باثباتی برای سرمایه گذاری‌های کلان نیست.