خبرگزاری رویترز اخیرا فهرست کاملی از تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، سازمان ملل و اتحادیه اروپا علیه ایران را که بعد از انقلاب اسلامی اعمال شده، منتشر کرده است.

این تحریم ها از سال 1979 با اشغال سفارت آمریکا در تهران به وسیله نیروهای انقلابی موسوم به «دانشجویان خط امام» شروع می شود و تا ژوئن 2010 و آخرین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته ای ایران را دربر می گیرد.

تحریم های آمریکا علیه ایران:

- تحریم های اولیه علیه ایران در سال 1979 بعد از اشغال سفارت آمریکا در تهران به وسیله دانشجویان. بر مبنای این تحریم ها، واردات محصولات ایرانی جز هدیه های کوچک، مواد اطلاعاتی، مواد غذایی و برخی انواع فرش‌ها به آمریکا ممنوع اعلام شد.

- در سال 1995 بیل کلینتون رئیس جمهوری آمریکا دستور داد که شرکت‌های آمریکایی از سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران و تجارت با ایران خودداری کنند. تهران نیز به دنبال مشتری‌های دیگری برای نفت و گاز خود برآمد.

- در همین سال (1995)، کنگره آمریکا قانونی را تصویب کرد که به موجب آن، دولت آمریکا موظف شد که شرکت های خارجی را که بالای بیست میلیون دلار در سال در بخش انرژی ایران سرمایه گذاری کرده اند، تحریم کند.

- این قانون در سال 2006 به مدت پنج سال تمدید شد. هیچ شرکت خارجی تا کنون به این خاطر جریمه نشده است اگر چه خیلی از این شرکت‌ها روابط تجاری خود با ایران را کاهش دادند. 

- در اکتبر 2007، واشنگتن سه بانک ایرانی را تحریم کرد و سپاه پاسداران را به عنوان گسترش دهنده سلاح های کشتار جمعی معرفی کرد.

- وزارت خزانه داری آمریکا نیز، از این سال به بعد، تعداد زیادی از بانک های ایرانی را در فهرست سیاه خود قرار داد.

- وزارت خزانه داری آمریکا، بر اساس قانون تحریم تجاری، 20 شرکت نفتی و شرکت پتروشیمی تحت کنترل حکومت ایران را از ادامه تجارت با آمریکا محروم کرد.

- در 24 ژوئن 2010، کنگره آمریکا، تحریم‌های همه جانبه شدیدی را علیه ایران تصویب کرد که هدف آن فشار به بخش‌های مالی و انرژی ایران بوده و شرکت‌های خارجی را که با ایران روابط تجاری دارند، دربر می‌گیرد.

- قانون تحریم سال 2010، شرکت‌ها و موسساتی را که در طی 12 ماه، بیش از 5 میلیون دلار فرآورده های نفتی پالایش شده به ایران بفروشند، جریمه خواهد کرد. این موسسات از سیستم مالی آمریکا و انعقاد قرارداد در آمریکا محروم خواهند شد.
- به موجب این قانون، اگر بانک های خارجی با بانک های ایرانی یا سپاه پاسداران رابطه تجاری داشته باشند، از ارتباط با سیستم مالی آمریکا شدیدا محروم خواهند شد.

- در فوریه 2011  بانک رفاه کارگران به خاطر فراهم کردن تسهیلات برای خرید چند میلیون دلار موشک و تانک برای وزارت دفاع ایران، مورد تحریم واقع شد.

- در ماه می 2011، دولت آمریکا، بیست و یکمین بانک دولتی ایران یعنی بانک صنعت و معدن را در فهرست سیاه خود قرار داد چرا که این بانک از طرف دو موسسه مالی تحریم شده یعنی بانک ملت و بانک ایران و اروپا (EIH Bank) معاملاتی در زمینه گسترش سلاح های کشتار جمعی انجام داده بود.

- دولت آمریکا همچنین شرکت نفت دولتی ونزوئلا یعنی و شش موسسه نفتی و کشتی رانی این کشور را به خاطر روابط بازرگانی با ایران و نقض قانون تحریم ایالات متحده، تحریم کرد که باعث خشم دولت هوگوچاوز شد.

- در ماه ژوئن 2011 ، دولت آمریکا تحریم های جدیدی را علیه سپاه پاسداران، بسیج، نیروی انتظامی و فرمانده آن یعنی اسماعیل احمدی مقدم اعمال کرد.

-  به موجب این تحریم، همه دارایی های این نهادها ضبط شد و افراد و موسسات آمریکایی از داشتن رابطه با آنها منع شدند.

تحریم های اتحادیه اروپا

- اتحادیه اروپا، اعلام کرد که از صدور ویزا برای برخی از مقامات دولتی ایران از جمله محمدعلی جعفری، رئیس سپاه پاسداران، مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع سابق ایران و غلامرضا آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی و برخی متخصصان هسته ای و موشک های بالستیک، خودداری خواهد کرد.

- دولت بریتانیا در ماه اکتبر گذشته اعلام کرد که روابط تجاری خود با بانک ملت و خطوط کشتی رانی ایران را قطع کرده است. هر دو موسسه قبلا به وسیله دولت آمریکا تحریم شده اند.

 - در 26 جولای 2010، اتحادیه اروپا، قوانین جدیدی را در زمینه ممنوعیت پرواز هواپیماهای باری به ایران یا از ایران تصویب کرد. بر این اساس تنها بارهای محدودی به وسیله هواپیماهای مسافری جا به جا خواهد شد.

- در 12 اوت 2010، اتحادیه اروپا، تحریم های شدیدتری را علیه ایران اعمال کرد از جمله ممنوعیت ایجاد سرمایه گذاری مشترک با شرکت های ایرانی که در زمینه نفت و گاز طبیعی فعال اند.

- دولت های عضو اتحادیه اروپا موظفند که از صدور بیمه یا تمدید آن برای دولت ایران خودداری کنند.

- خرید و فروش، کارگزاری و یا همکاری در زمینه صدور اوراق قرضه دولتی و عمومی تضمین شده به وسیله دولت ایران، بانک مرکزی ایران یا هر بانک دیگر ایرانی ممنوع است.

- واردات و صادرات اسلحه و تجهیزاتی که به غنی سازی اورانیوم مربوط اند یا استفاده های دوگانه ای دارند، ممنوع است.

- به موجب این تحریم ها، فروش و عرضه یا انتقال تجهیزات و تکنولوژی انرژی که دولت ایران می تواند از آنها برای پالایش و معیان گاز طبیعی یا کشف و تولید آن استفاده کند ممنوع است. اتحادیه اروپا انتظار دارد که اثرات این تحریم‌ها در طول زمان افزایش یابد.

- انتقال پول های بیشتر از 40 هزار یورو نیازمند مجوز مقامات ارشد دولتی کشورهای عضو اتحادیه است. مبالغ بالای 10هزار یورو که به مواد غذایی یا بهداشت مربوط نمی شوند، باید ثبت شوند.

- در ماه می 2011 وزرای خارجه اتحادیه اروپا، تحریم های خود علیه ایران را تمدید کرده و توافق کردند که نام بیش از 100 شرکت و فرد را به فهرست شرکت‌ها و اشخاص حقوقی مورد تحریم اضافه کنند از جمله همه افراد و موسسات مرتبط با شرکت کشتی‌رانی جمهوری اسلامی.

- شرکت سفیران پیام دریا که کارهای شرکت کشتی رانی جمهوری اسلامی را انجام می‌دهد، در فهرست شرکت‌های  تحریم شده قرار دارد.

- دیپلمات‌های اتحادیه اروپا در 23 ماه می گفته اند که بانک ایران و اروپا (EIH) را که در زمینه تجارت با ایران فعال است، در فهرست بانک های تحریمی قرار داده اند.

تحریم های سازمان ملل

- شورای امنیت سازمان ملل در چهار دوره مختلف یعنی دسامبر 2006، مارس 2007، مارس 2008 و ژوئن 2010 در مورد تحریم ایران قطعنامه صادر کرد.

- نخستین دور تحریم ها، شامل مواد حساس هسته ای و دارایی های افراد و شرکت های مرتبط با برنامه های هسته ای ایران بود. این قطعنامه به ایران 60 روز مهلت داده بود که برنامه غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کند اما این مهلت از سوی ایران نادیده گرفته شد.

- دومین دور تحریم‌ها شامل تحریم های اسلحه و مالی بود. بر مبنای دور جدید تحریم ها، دارایی های 28 شرکت و اشخاص حقیقی دیگر از جمله بانک سپه و سپاه پاسداران که با برنامه هسته ای ایران و موشک های بالستیک مرتبط بودند، ضبط شد.

- دور سوم تحریم های شورای امنیت علیه ایران شامل ایجاد محدودیت های مالی و سفر برای برخی افراد و شرکت های ایرانی بود. بر این اساس 13 نفر و 12 شرکت مظنون به همکاری با برنامه هسته ای و موشکی ایران، در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند. در سپتامبر 2008 شورای امنیت قطعنامه دیگری صادر کرد و از ایران خواست که به غنی سازی اورانیوم خاتمه دهد اما ایران دوباره این درخواست را نادیده گرفت.

-  دور چهارم تحریم های سازمان ملل علیه ایران که در نهم ژوئن 2010 تصویب شد، همه بانک های ایرانی در خارج را که مرتبط با برنامه هسته ای یا موشکی ایران بودند، هدف قرار داد. به علاوه همه معاملات افراد و شرکت‌ها با بانک های ایرانی از جمله بانک مرکزی ایران، تحت نظر قرار گرفت.

- دور جدید تحریم‌ها، همچنین شامل تحریم اسلحه و قرار دادن سه شرکت تحت کنترل خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی و 15 موسسه متعلق به سپاه پاسداران در فهرست سیاه بود. این تحریم همچنین، بازرسی محموله های ایرانی را همانند محموله های کره شمالی، توصیه می‌کرد.

- فهرست چهل شرکت دیگر نیز به فهرست سیاه موجود سازمان ملل افزوده شد.