فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی، از اول ماه جولای با عنوان انگلیسی «یک جدایی» (A Sepration) به طور وسیعی در سینماهای بریتانیا به نمایش درآمد.

شاید این نخستین بار است که فیلمی از سینمای ایران، با این وسعت در بریتانیا به نمایش عمومی در می‌آید. پیش‌تر فیلم‌هایی از عباس کیارستمی، مجید مجیدی، جعفر پناهی و بهمن قبادی نیز در لندن و شهرهای دیگر بریتانیا، اکران عمومی شده‌اند اما اکران آن‌ها بسیار محدود و در سطح چند سینمای کوچک هنری بوده است که مخاطبان خاصی دارد که عموما طالب محصولات سینمای هنری و نخبه گرای گوشه و کنار دنیا هستند. اما این بار قضیه کاملا متفاوت است.

فیلم جدایی نادر از سیمین، نه تنها در مطبوعات و رسانه‌های بریتانیا بحث برانگیز شد و نقدهای مثبت بسیاری از منتقدان سر‌شناس بریتانیایی مثل پی‌تر برد شاو و دیو کالهون گرفت، بلکه مورد استقبال وسیع تماشاگران بریتانیایی قرار گرفت. نخستین نمایش این فیلم در سینه لومیر لندن که در دل برنامه‌های ماهانه جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن صورت گرفت، با استقبال وسیع ایرانی‌های مقیم لندن همراه بود اما اینک اکران عمومی آن در سینماهای لندن و شهرهای دیگر بریتانیا مخاطبان غیر ایرانی را نیز به داخل سالن‌های سینما کشانده است.

برای مخاطبان غربی که تصور آن‌ها از سینمای ایران، عموما نمایش فقر و بدبختی و سیاهی در نقاط محروم و دورافتاده است، تماشای «جدایی نادر از سیمین»، تجربه‌ای غافلگیرکننده بود. برای اولین بار آن‌ها تصویر دیگری از ایران و مردم آن می‌دیدند که مسائل آن‌ها اگرچه بومی و نشئت گرفته از مناسبات سیاسی و اجتماعی خاص جامعه ایران است اما در عین حال برای آن‌ها نیز بیگانه نبود و به راحتی می‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند.

از سوی دیگر «جدایی نادر از سیمین»، فیلمی است که جوایز مهمی را از فستیوال‌های معتبر جهانی مثل برلین و سیدنی کسب کرده و نمایش عمومی آن در فرانسه نیز با استقبال کم نظیری مواجه شده است به نحوی که آقای سارکوزی رئیس جمهور فرانسه نیز، خواهان دیدن آن در یک نمایش خصوصی شد.

براساس اعلام کمپانی پخش فیلم «ممنتو فیلمز»؛ «جدایی نادر از سیمین» با تبلیغات بسیار گسترده در سطح کشور فرانسه از  ۸ ژوئن در۱۴۶ سینمای این کشور اکران خود را آغاز کرده و در ظرف این مدت کوتاه، رکورد فروش فیلم‌های اکران شده در فرانسه را شکسته است. این فیلم در فروش، بالا‌تر از فیلم‌های «برادران داردن» و فیلم آمریکایی «ایکس‌من» و فیلم «نیمه شب در پاریس» وودی‌آلن قرار گرفته است. به علاوه این فیلم با موفقیت‌های که داشته، شانس زیادی برای قرار گرفتن در بخش بهترین فیلم‌های خارجی اسکار امسال دارد.

استقبال منتقدان فیلم و رسانه‌های بریتانیایی از «جدایی نادر از سیمین» و نقدهای یکپارچه ستایش آمیز آن‌ها از این فیلم نیز کم سابقه بوده و تاثیر زیادی در جذب مخاطبان غیر ایرانی این فیلم داشته است.

دیو کالهون منتقد مجله معروف تایم اوت از ۵ ستاره به آن ۴ ستاره داد و درباره آن نوشت: این فیلم ایرانی ما را به زندگی در تهران امروز می‌کشاند با حسی از واقعیت و رئالیسمی که به سبک دوربین روی دست فیلمبرداری شده و یادآور فیلم فرانسوی «کلاس» ساخته لورنت کانت یا سینمای امروز رومانی مثل «مرگ آقای لازارسکو» ست.

به نوشته کالهون، جدایی و موقعیت زناشویی جدید، ممکن است امری روزمره و پیش پا افتاده به نظر برسد اما این جدایی در فیلم «جدایی نادر از سیمین»، کاتالیزوری برای رویدادهای مهم و نسبتا سرنوشت ساز است.

به نوشته منتقد تایم اوت، تصمیم‌های کوچک عواقب بزرگ در پی دارد و ما هرگز مطمئن نیستیم که چه کسی راست می‌گوید و چه کسی دروغ در حالی که دعواهای شدید، پای پروتاگونیست‌های دیگر مثل حجت، شوهر جوشی راضیه، دخترش، معلم مدرسه و قاضی را به میان می‌کشد.

از دید دیو کالهون، «جدایی نادر از سیمین»، درامی زنده و پرتعلیق است: فیلمی است که از یک قطب نمای اخلاقی استفاده می‌کند که همه جا در نوسان است، در حالی که ما داستان را از زاویه دیدهای مختلف می‌بینیم.

منتقدان سینمایی روزنامه ایونینگ استاندارد لندن نیز فیلم فرهادی را به عنوان سومین فیلم بر‌تر هفته بعد از «درخت زندگی» ترنس مالیک و «سال گذشته در مارین باد» آلن رنه که پس از سال‌ها اینک دوباره در لندن اکران شده، انتخاب کرده‌اند.

نیک رودیک منتقد ایونینگ استاندارد در نقدی با عنوان «هیچکاک با زیرنویس» می‌نویسد: این فیلم شما را وا می‌دارد که درباره هر آنچه که درباره ایران فکر می‌کردید، تجدید نظر کنید. آنچه که می‌بینیم یک خانواده طبقه متوسط است که درگیر معضلات آشنایی در یک زمینه کم و بیش آشناست. آنچه که کمتر آشناست، چالش‌های اضافی است که حاصل محدودیت‌های جامعه اسلامی است اما برای آن دسته از تماشاگران که از سینمای ایران فیلم‌های شاعرانه و جدلی را انتظار می‌کشند، جدایی نادر از سیمین، مایه شگفتی واقعی است.

این یک جهان عجیب و غریب بیگانه‌ها و افسانه‌های سیاسی نیست بلکه همانند بیشتر فیلم‌های ایرانی که در غرب توزیع می‌شوند، درامی از زندگی روزمره با اگزوتیسمی پر حرارت است.

به عقیده نیک رودیک، دلیل اینکه باید این فیلم را دید این نیست که یک فیلم ایرانی است بلکه فیلمی بسیار خوب با ریتمی پرهیجان، تدوینی عالی و معماهای اخلاقی پیچیده است که هالیوود دیگر زحمت کشف آن را به خود نمی‌دهد.

از دید منتقد ایونینگ استاندارد، «جدایی نادر از سیمین»، فیلمی هیچکاکی و حکایتی اخلاقی است که همه فشارهای روانی فیلم‌های جنایی کلاسیک را دارد اما به شیوه غیرمعمولی روایت می‌شود.

این منتقد می‌نویسد که متعجب خواهد شد اگر تماشاگری از سینما بیرون بیاید و درباره نتیجه این فیلم بحث نکند و این‌‌ همان چیزی است که فرهادی دنبال آن است. وی از فرهادی نقل می‌کند که گفته است: جهان امروز بیش از پاسخ به پرسش نیازمند است. پاسخ‌ها مانع از فکر کردن شما می‌شوند.

منتقد ایونینگ استاندارد با اشاره به باورهای مذهبی خدمتکار زن فیلم (راضیه) و استفتاء شرعی او از یک روحانی در مورد نظافت بدن پیرمرد نامحرم، می‌نویسد: فرهادی به شما نمی‌گوید: ببین که اسلام چقدر سرکوب گر است. به جای آن، او قوانینی را نشان می‌دهد که شخصیت‌هایش با آن‌ها زندگی می‌کنند.

وی پس از اشاره به همه خوبی‌های فیلم، در پایان می‌نویسد: اگر می‌خواهید این تابستان فیلمی خارجی ببینید، بهتر است آن فیلم، جدایی نادر از سیمین باشد.

پیتر بردشاو منتقد سر‌شناس روزنامه گاردین نیز به ستایش از این فیلم پرداخته و از میان ۵ ستاره، ۴ ستاره به آن داده است. برد شاو در نقد خود می‌نویسد: «جدایی نادر از سیمین»، تصویری از رابطه‌ای گسسته و مطالعه‌ای در باب حاکمیت دین، قوانین داخلی و سیاست سکس و طبقه است.

به نظر بردشاو، «جدایی نادر از سیمین» از نظر، نمایش ازخودبیگانگی ملی در ایران، همانند فیلم‌های پناهی و رسول اف است اما از جهاتی با آن‌ها متمایز است. به نظر بردشاو، «جدایی نادر از سیمین»، طبقه متوسطی را نشان می‌دهد که در محاصره نیروهای خشمگین مهاجم است.

پیتر برد شاو، فیلم فرهادی را با فیلم «پنهان» میشل هاناکه مقایسه کرده و رازهای نیمه گشوده و برخوردهای خشمگینانه را از شباهت‌های دو فیلم می‌داند. وی فرهادی را متاثر از هاناکه دانسته و معتقد است که فرهادی همانند هاناکه، به بورژوازی سرزمین‌اش نیش‌تر می‌زند.

روزنامه مترو که به طور رایگان در قطارهای زیرزمینی لندن توزیع می‌شود و مخاطبان زیادی دارد، با اشاره به اکران همزمان «جدایی نادر از سیمین» با فیلم علمی تخیلی هالیوودی «ترنسفورمرز» از خوانندگان خود می‌خواهد: این آخر هفته‌ای، روبات‌ها را فراموش کنید و به انسان‌ها هم فرصت دهید.

مجله سینمایی امپایر نیز به «جدایی نادر از سیمین»، از میان ۵ ستاره، ۴ ستاره می‌دهد. دیوید پارکینسون منتقد امپایر، این فیلم را درام اخلاقی پیچیده‌ای توصیف می‌کند که به جدال قانونی بورژوازی سکولار (پیمان مویدی) و یک مومن فقیر و بدهکار (شهاب حسینی) می‌پردازد، در عین حال که مفاهیمی چون عدالت، غرور، حقیقت و وظیفه نیز در آن مطرح است.

به اعتقاد پارکینسون، حرکت‌های مستمر دوربین، با تاکید بر مسائل گفته شده و گفته نشده، سوءظن‌های ملتی را برای ما افشا می‌کند که برخلاف ادعای رهبران سیاسی ایران، آنقدر‌ها هم یکپارچه نیست.

از دید منتقد مجله امپایر، «جدایی نادر از سیمین»، یک سینمای هنری قدرتمند است که یکپارچگی سیاسی و اجتماعی در ایران را به چالش می‌کشد.

روزنامه تلگراف لندن نیز «جدایی نادر از سیمین» را در رده دوم ده فیلم بر‌تر هفته بعد از فیلم پرفروش «هری پا‌تر» قرارداد.