دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران گزارش مفصلی از ساختار مراکز مطالعاتی معروف آمریکا منتشر کرده و به بررسی این مراکز از منظر امنیت ملی ایران پرداخته است.
در این گزارش یادآوری شده که مراکز پژوهشی متمرکز و فعال در ایالات متحده تاکنون نقش انکارناپذیری را در ایجاد و مدیریت بحران‌های گوناگون علیه ایران بر عهده داشته‌اند و با مفهوم‌سازی، سناریوپردازی و تغذیه فکری کانون‌های قدرت، نقش تاثیرگذاری را در جهت‌گیری سیاست خارجی و امنیتی آمریکا ایفا می‌کنند.
در این گزارش از جمله به بنیاد دفاع از دموکراسی، کمیته خطر جاری، مرکز پژوهشهای مجلس آمریکا، موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک، موسسه بروکینگز، مرکز نیکسون به عنوان مهمترین مخازن فکری آمریکا اشاره شده که با «لابی‌ها» و کانون‌های قدرت به ویژه دولتمردان و قانونگذاران تعامل نزدیک دارند.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس گردآوری اطلاعاتی است که بر روی سایت‌های اینترنتی این اتاق‌های فکر برای عموم وجود دارد یا درباره این مراکز بر روی اینترنت موجود است.
بنیاد دفاع از دموکراسی
بر اساس این گزارش، بنیاد دفاع از دموکراسی پس از حوادث ۱۱ سپتامبر با محوریت مقابله با تروریسم و تامین امنیت ملی و مهار اسلام‌گرایی در واشنگتن راه‌اندازی شد.
به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ایران، بخش بزرگی از پژوهشهای این موسسه به سمت اخبار واقعی از ارتباط جمهوری اسلامی با حزب‌الله لبنان و توجیه تحریم صنعت انرژی با بهره‌گیری از گفتمان مبارزه با تروریسم و تسلیحات کشتار جمعی متمرکز شده است.
این بنیاد در تصمیمی‌گیری‌های خود از مشاوران تاثیرگذار در سیاست خارجی معروف به «گروه سزار» که بیشتر آنها بر مسائل هسته‌ای ایران متمرکز هستند، دعوت می‌کند.
افرادی چون «گری‌سیمور»، معاون ویژه رئیس جمهوری آمریکا و هماهنگ کننده کاخ سفید در حوزه «کنترل تسلیحات کشتار جمعی، منع تکثیر و تروریسم» و «جیمز وولسی»، مدیر پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا موسوم به سیا، در دوره ریاست بیل کلینتون از اعضای این بنیاد هستند. «جیمز وولسی» در این بنیاد روی پژوهشهای مرتبط با خلع سلاح تمرکز دارد.
«جو لیبرمن»، سناتور مستقل مردم ایالت کانکتیکات و سناتور «اریک کانتر» نماینده مردم ایلات ویرجینیا نیز ارتباط نزدیکی با این بنیاد دارند.
به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، یکی از ویژگی‌های مراکز پژوهشی آمریکا، حرکت به سمت تخصص‌گرایی است و در این جهت نیز میزهای مطالعاتی با تمرکز بر حوزه‌های جغرافیایی یا موضوعی مانند خاورمیانه، تحقیقات مرتبط با اقوام یا مطالعات امنیتی- دفاعی راه‌اندازی کرده‌اند.
بر این اساس، بخشی با عنوان واحد مطالعات سپاه پاسداران در بنیاد دفاع از دموکراسی فعال شده که ریاست آن به عهده «امانوئل اتولنگی»، از اساتید مرکز آکسفورد در حوزه مطالعات یهود و زبان عبری است.
این گزارش می‌گوید که آقای اتولنگی یکی از حامیان براندازی حکومت ایران از درون جامعه و خواستار انزواسازی و تضیعیف منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران، افزایش برد و عمق تحریم‌ها علیه ایران به ویژه سپاه پاسداران و ایجاد گسترش امواج حمایت از حقوق بشر معترضان به حاکمیت است.
واحد مطالعات سپاه، روش‌های ناکارآمدسازی سپاه پاسداران و نیروهای مقاومت بسیج را در دستور کار خود دارد.
همچنین از دید مرکز پژوهشهای مجلس ایران، سازماندهی عملیات روانی با بهره‌گیری از ابزار و ترفندهای دیپلماسی عمومی از جمله مصاحبه با حقوقدانان و ایرانیان مقیم آمریکا، ساخت فیلم مستند علیه وضعیت حقوق بشر در ایران -که فیلم «ایرانیوم» نمونه‌ای از آن بود- بخشی از پازل‌های سناریوی عملیات روانی بنیاد دفاع از دموکراسی است.
بر اساس این گزارش، برگزاری همایش‌های دوره‌ای و مجموعه نشست‌های کارشناسی با محوریت جمهوری اسلامی نیز از دیگر روش‌های اعمال نفود در این بنیاد شناخته شده است.
کمیته خطر جاری
این کمیته که در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ایران به عنوان یکی از مراکز ثقل سازماندهی عملیات روانی علیه جمهوری اسلامی شناخته شده، ابتدا در سال ۱۹۵۰ پایه‌گذاری شد و در سال ۱۹۷۶ توسط «ماکس کمپل من» و گروهی از «نومحافظه‌کاران» با هدف مقابله با تهدید‌های کمونیسم بازسازی شد.
ریاست این کمیته بر عهده «آرجیمز وولسی» مدیر پیشین سیا و اصلی‌ترین رسالت آن شناسایی مهمترین خطرات پیش روی آمریکا و نحوه مقابله با آنها است.
مرکز پژوهشهای مجلس ایران در گزارش خود از «لابی‌های اسرائیل»، مراکز پژوهشی، کنگره آمریکا، سازمان سیا، نهادهای دفاعی- امنیتی و گروه سزار (مشاوران نزدیک به کانون‌های قدرت) به عنوان پل‌های ارتباطی «کمیته خطر جاری» نام برده است.
همچنین موسسه «رند»، بنیاد «هریتیج»، موسسه «امریکن اینترپرایز»، موسسه «هوور»، «خانه آزادی»، بنیاد دفاع از دموکراسی، موسسه ملی برای سیاست عمومی و شورای روابط خارجی نیز اعضای تیم پژوهشی کمیته خطر جاری هستند که در گزارش مرکز پژوهش‌ها بازوهای اصلی این کمیته شناخته شده‌اند.
این کمیته همچنین با هدف دستیابی به آخرین اطلاعات مرتبط با تحولات ایران، بخشی را با عنوان «روزآمد کردن مطالعات مرتبط با ایران» تاسیس و راهبرد «براندازانه» خود را در سه قالب دکترین «مهار»، «نبرد رسانه‌ای» و «ساماندهی نافرمانی مدنی» تعریف کرده است.
به نوشته مرکز پژوهشهای مجلس، از پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، کارگزاران پژوهشی همچون «مارک پالمر»، «مارتین ایندیک»، «ریچارد پرل»، «داگلاس فیث»، «کاندولیزا رایس» و «مارک گرچت»، هسته مرکزی این کمیته را فعال کرده‌اند و در این میان مارک پالمر، سفیر پیشین آمریکا در مجارستان، نظریه‌پرداز و معمار پروژه «دلتا» به شمار می‌آید که در آن چارچوب و روش‌های براندازانه نرم جمهوری اسلامی ایران ترسیم شده است.
مرکز پژوهشهای کنگره آمریکا
بخشی از گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ایران به بررسی فعالیت‌های مرکز پژوهشهای کنگره آمریکا اختصاص دارد که در این گزارش از آن با عنوان «مرکز پژوهشهای مجلس آمریکا» یاد شده است.
این مرکز در سال ۱۹۱۴ به عنوان اتاق فکر و بازوی پژوهشی کنگره، به صورت بخشی مستقل در کتابخانه کنگره تاسیس شد. «سناتور رابرت لافولت» و «جان نلسون»، از نمایندگان ایالت ویسکانسین، طراحان و از معماران اولیه تشکیل مرکز پژوهشهای کنگره آمریکا بودند.
بر اساس گزارش مجلس پژوهشهای مجلس ایران، تغذیه فکری قانونگذاری مجلس سنا و نمایندگان، اظهار نظر کارشناسی درباره پیش‌نویس طرح‌ها و لایحه‌ها، بررسی افق دغدغه‌های احتمالی چهار سال کنگره آمریکا، سازماندهی و هماهنگ‌سازی پژوهشهای گروهی، برگزاری نشست‌های مورد نیاز قوه مقننه و پاسخ به سوال‌های موردی قانونگذاران کنگره، همگی از جمله مهمترین وظایف این مرکز است.
مرکز پژوهشهای کنگره آمریکا، شامل پنج بخش پژوهشهای مرتبط با قوانین آمریکا، پژوهشهای مرتبط با سیاست‌های اجتماعی، پژوهشهای مرتبط با مسائل مالی و اجرایی، پژوهشهای مرتبط با صنعت و علوم و پژوه‌های مرتبط با سیاست خارجی، دفاع و تجارت است.
این مرکز تا کنون گزارش‌های بی‌شماری را با موضوع جمهوری اسلامی ایران منتشر کرده که به نوشته مرکز پژوهشهای مجلس ایران، جهت‌گیری همه این گزارش‌ها تداعی‌گر نزدیک شدن ایران به آستانه تولید تسلیحات هسته‌ای و در راستای توجیه گسترش تخریم‌ها و ترساندن کشورهای منطقه از موشک‌های بالستیک ایران است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، همچنین این گزارش‌های این مرکز وابسته به کنگره آمریکاا در جهت «حمایت از اقدامات غیر خشونت‌آمیز هنجار شکن» پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران، «سپاه هراسی و شیعه هراسی» و انعکاس وضعیت اقتصادی ضعیف از جمهوری اسلامی بوده است.
موسسسه واشنگتن در امور خاورمیانه
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ایران آمده است که موسسه واشنگتن در امور خاورمیانه در سال ۱۹۸۵ در واشنگتن توسط «مارتین ایندیک» با حمایت اصلی لابی «کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل» راه‌اندازی شد.
این گزارش تاکید می‌کند بخشی از رسالت این موسسه نیز تهیه پژوهشهای جهت‌دار با محوریت جمهوری اسلامی ایران و جنبش‌های مقاومت اسلامی است.
این مرکز مطالعاتی همچنین نقش تاثیرگذاری در جهت‌گیری خاورمیانه‌ای آمریکا دارد به طوری که همزمان با پایان انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران، توصیه‌نامه‌هایی را درباره سیاست خاورمیانه‌ای دولت جدید آمریکا تهیه کرد.
این موسسه که مدیریت اجرایی آن به عهده «رابرت ساتلوف» است، برگزاری کارگاه‌ها‌ی آموزشی، اعطای بورس‌های پژوهشی به ویژه به نظامیان، تهیه بانک اطلاعات کارشناسان خاورمیانه را در دستور کار خود دارد.
این مرکز مطالعاتی همچنین اقدام به انتشار نشریاتی از جمله «دیده‌بان صلح» و «دیده‌بان سیاسی» کرده که در آنها به مطالعه مواردی از جمله صلح اعراب و اسرائیل، سیاست امنیتی آمریکا در خلیج فارس، رادیکالیسم مذهبی، اقتصاد منطقه‌ای و گسترش سلاح‌های جمعی پرداخته شده است.
«پاتریک کلاوسون»، «مایکل آیزنشتاد»، «دیوید پالک»، «مهدی خلجی» و «ماتیو لویت» از جمله پژوهشگران ارشد موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک هستند.
در این گزارش آمده است که مهدی خلجی، روزنامه‌نگار، نویسنده و تحلیل‌گر سیاسی در بیشتر پژوهشهای خود به بزرگنمایی نقش انحصاری سپاه پاسداران بر اقتصاد ایران تاکید دارد. مخاطرات نگاه تاریخی به تشیع، پان‌ترکیسم و ایران، نظم نوین روحانیت و کاربرد نوین لذت در ایران از جمله آثار او است.
مرکز پژوهشهای مجلس ایران در گزارش خود از سازمان سیا، اصحاب رسانه، لابی‌های اسرائیل به ویژه آپیک، مشاوران ارشد و اعضای گروه سزار، وزارت دفاع و وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان پل‌های ارتباطی اصلی موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک یاد کرده است.
موسسه بروکینگز
مرکز پژوهشهای مجلس ایران نوشته است که رویکرد این موسسه استفاده از شیوه‌های براندازی نرم توسط مخازن فکری مختلف است. این موسسه در سال ۱۹۱۶ در واشنگتن تاسیس شد و ریاست آن را «استروب تالبوت» کارشناس مطالعات مرتبط با اروپا، روسیه، آسیای جنوبی و خلغ سلاح به عهده دارد. او در دولت کلینتون معاون وزیر امور خارجه بوده است.
بر اساس این گزارش، یکی از روش‌های اعمال نفود موسسه بروکینگز در جهت‌گیری سیاست‌های کنگره آمریکا، حضور و شهادت برخی از پژوهشگران ارشد در جلسه شنود کمیسیون‌ها و ارائه اطلاعات جهت‌دار به قانونگذاران کنگره است.
«جان ال تورنتون»، رئیس شورای پژوهشی اندیشکده بروکینگز، «کنث‌ام پالک»، مدیر مرکز سابان برای سیاست خاورمیانه، «جفری بیدر»، مشاور ارشد باراک اوباما و مدیر امور خاورمیانه شورای امنیت ملی و «بروس ریدل»، از افسران پیشین سازمان سیا، برخی از پژوهشگران ارشد موسسه بروکینگز هستند.
مرکز نیکسون
این مرکز در سال ۱۹۹۴ توسط «ریچارد نیکسون» رئیس جمهوری اسبق آمریکا در واشنگتن تاسیس شد و در سال ۲۰۱۱ به «مرکز منافع ملی» تغییر نام داد.
این مرکز که در حال حاضر ریاست آن را «موریس گرین برگ» به عهده دارد تاکنون نشست‌هایی با تمرکز بر موضوع انتخابات جمهوری اسلامی ایران برگزار کرده است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ایران، یکی از موارد قابل تامل این مرکز دعوت از برخی چهره‌های موسوم به «ضد انقلاب» از جمله علی‌رضا نوری‌زاده، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ایران و رضا پهلوی فرزند شاه پیشین ایران است.
همچنین ارائه فرصت‌های مطالعاتی به دانش‌آموختگان ایرانی از دیگر مواردی است که در این گزارش به عنوان روش‌های اعمال نفوذ مرکز نیکسون یاد شده است.
مرکز پژوهش‌ها در گزارش خود مرکز نیکسون را از حامیان منزوی‌سازی ایران در ترتیبات اقتصادی و انرژی منطقه داسته و حذف مسیر ایران از انتقال انرژی دریای خزر یا مخالفت با انتقال گاز ایران به هند، معروف به خط لوله صلح را در همین جهت می‌داند.
این مرکز همچنین از حامیان به کارگیری توام تهدید‌های نرم و نیمه سخت است و هرگونه اجرای سناریوی حمله نظامی را موجب تضعیف دگراندیشان ساختارشکن در داخل ایران می‌داند.
«جفری کمپ»، مدیر برنامه‌های راهبردی منطقه‌ای مرکز نیکسون و سفیر پیشین آمریکا در چین و کره است و «هنری کیسینجر»، «ریچارد آلن»، «جوزف لیبرمن» و «لی همیلتون» برخی از پژوهشگران ارشد این مرکز هستند.
نتیجه گیری مرکز پژوهش‌ها
مرکز پژوهشهای مجلس ایران در گزارشش نوشته است که بررسی‌هایش روی ساختار مراکز مطالعاتی معروف آمریکا از منظر امنیت ملی نشان می‌دهد این مراکز چهار رویکرد را دنبال می‌کنند:
گفت‌وگوی همه جانبه معروف به کلان
مهار از راه گسترش دامنه تحریم‌ها
حمله نظامی پیش‌دستانه
تضعیف نظام جمهوری اسلامی از راه مشرب‌سازی فکری سناریوی جنگ نرم را در قبال جمهوری اسلامی ایران
در این گزارش آمده است که برخی مراکز پژوهشی آمریکا خواهان حل و فصل حوزه‌های تنش ایران و آمریکا در قالب یک «بسته پیشنهادی» هستند و «اقداما‌های تشویقی» را موثرتر از گزینه تحریم ارزیابی می‌کنند.
برخی نیز با بی‌اثر خواند مذاکره با ایران، تنها گزینه تغییر رفتار تهران را گسترش برد و دامنه تحریم‌ها می‌دانند.
برخی دیگر معتقد به گزینه «حمله نظامی غافلگیرانه» هستند؛ حمله‌ای که می‌تواند محدود به تاسیسات هسته‌ای یا برای اطمینان خاطر از ناتوانی ایران در مبادرت به اقدام تلافی‌جویان، تمام زیرساخت‌های نظامی ایران باشد.
برخی هم از جمله بنیاد دفاع از دموکراسی، کمیته خطر جاری، موسسه هادسون و مرکز نیکسون از گزینه سازماندهی تهدید‌های نرم علیه جمهوری اسلامی حمایت می‌کنند یا مانند برخی مراکز دیگر از روش‌های مخازن پژوهشی آمریکا برای افزایش تاثیرگذاری جنگ نرم استفاده می‌کنند.
