سازمان دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده که ایران و ترکیه برای کاهش اثر حملات خود بر غیر نظامیان در منطقه خودمختار کردستان عراق، به اندازه کافی تلاش نکرده‌اند.
این سازمان در بیانیه خود که امروز جمعه ۲ سپتامبر (۱۱ شهریور) منتشر کرده، آورده است: شواهد حاکی از آن است که بمباران‌های منظم ایران احتمالا به منظور اجبار ساکنان عراقی به خروج از مناطق مرزی ایران صورت می‌گیرد.
ایران و ترکیه هر دو می‌گویند که هدف عملیات نظامی آنها از جمله بمباران‌های توپخانه‌ای و هوایی، گروه‌های مسلحی است که خارج از کردستان عراق و در محدوده مرزهای شمالی و شرقی فعالیت دارند.
اما سازمان دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه خود از قول نمایندگان منطقه خودمختار کردستان نوشته است که ساکنان و مقامات عراقی می‌گویند که بسیاری از مناطق مورد نظر «کاملا غیر نظامی» است و گروه‌های مسلح در آنجا مستقر نیستند.
گزارش‌های منتشر شده نیز نشان می‌دهد که تلفات و قربانی‌ها فقط به نیروهای درگیر محدود نشده و دامن مردم غیرنظامی ساکن در منطقه را نیز گرفته است.
درگیری‌های میان سپاه پاسداران ایران و نیروهای «پژاک» از شامگاه ۲۵ تیرماه، یک هفته پس از آن شروع شد که ایران هشدار داد حق خود می‌داند به مقر این گروه شبه نظامی در اقلیم کردستان عراق حمله کند. از آن زمان شمار زیادی از اعضای گروه شبه‌نظامی پژاک یا «حزب حیات آزاد کردستان» و نیروهای سپاه پاسداران کشته شده‌اند.
حملات ترکیه در این منطقه خودمختار در شمال عراق نیز اواخر مردادماه و از زمانی آغاز شد که بر اثر دو انفجار در منطقه کردنشین جنوب شرقی ترکیه و نزدیک مرز عراق، هشت سرباز ترک کشته شدند، و وزیر دفاع ترکیه اعضای گروه پ.ک.ک را مسئول این بمب‌گذاری‌ها دانست.
پ.ک.ک (حزب کارگران کردستان) جنگجویان مسلح کرد در جنوب شرقی ترکیه، خواهان خودمختاری هستند و از دهه ۱۹۸۰ درگیری‌های خونینی با دولت داشته‌اند که در جریان آن بیش از ۳۰ هزار نفر کشته شده‌اند.
«پژاک» یا «حزب حیات آزاد کردستان» نیز یک گروه شبه‌نظامی است که هدف مبارزه‌های خود را «حمایت از حقوق ایرانیان کرد در چارچوب یک نظام دموکراتیک در کشور» اعلام کرده است. این گروه به وابستگی به پ.ک.ک منتسب شده اما خود آن را تکذیب می‌کند.
عبد الوحید گوانی، شهردار گومان، شهری که بیشتر از همه آماج حملات توپخانه‌های ایران بوده است، به دیده‌بان حقوق بشر گفته است که حملات ایران و ترکیه در مجموع منجر به کشته شدن ۹ غیرنظامی و آوارگی ۳۲۵ خانواده از شهرستان چومان و ۵۰۰ خانواده از منطقه سیداکان شده است.
در اواخر ماه اوت (اوایل شهریور ماه) نیز نماینده یک موسسه امدادرسانی بین‌المللی که در مناطق آسیب‌دیده مشغول به فعالیت است، از آوارگی ۴۵۰ خانواده در اثر این حملات خبر داده بود.
او در عین حال به دیده‌بان حقوق بشر گفته بود که این رقم تنها شامل خانواده‌هایی می شود که در اردوگاه‌های چادری اسکان گزیده اند و خانواده‌هایی که هنوز اسکان داده نشده‌اند یا با اقوام خود زندگی میکنند را شامل نمی‌شود.
همچنین یک هیئت از جامعه مدنی بغداد نیز که از این مناطق بازدید کرده بود، شماره آوارگان مناطق چومان، سیدی خان و حاجی عمران را نزدیک به ۷۵۰ خانواده گزارش داده بود.
در همین حال سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز ۲۶ اوت به دیده‌بان حقوق بشر گفته بود که این نهاد تا آن تاریخ تقریبا به ۲۹۵ خانواده که در اردوگاه‌های چادری زندگی میکنند امدادرسانی کرده است. اما حدود ۳۰۰ خانواده اربیلی دیگر آواره شده واحتمالا نیازمند کمکهای بیشتری خواهند بود.
جو استورک، رئیس بخش خاور میانه دیده‌بان حقوق بشر گفته که «سال‌هاست غیر نظامیان شمال عراق از این نوع حملات فرامرزی آسیب دیده‌اند، اما در حال حاضر وضعیت بسیار بد است».
او گفته است که «ایران و ترکیه باید، صرف نظر از اینکه دلیل حملات آنها به کردستان عراق چیست، هر چه در توان دارند برای حفظ جان و اموال غیرنظامیان در کردستان عراق انجام دهند».
