گران‌ترین اثری که قرار است در دومین حراجی اختصاصی هنر کشورهای عربی و ایران ساتبی در لندن فروخته شود، تابلویی از سهراب سپهری است که قیمت پایه آن ۲۰۰ هزار پوند (حدودا معادل ۳۹۰ میلیون تومان) تعیین شده است. پیش از این نیز اثری از سهراب سپهری به قیمت ۴۱۰ هزار پوند در این حراج فروخته شده بود.
دومین حراجی اختصاصی آثار هنری کشورهای عربی و ایران در خانه حراج ساتبی در لندن، ساعت چهار و نیم بعدازظهر روز سه‌شنبه به وقت ایران آغاز می‌شود و ۶۰ اثر هنری از ۴۷ هنرمند ایرانی در آن ارائه خواهد شد.
حراج اختصاصی هنر کشورهای عربی و ایران از مهرماه سال گذشته در حراجی ساتبی در لندن آغاز شد.
پیش از آن در مهرماه سال ۱۳۸۸ آثار هنرمندانی از خاورمیانه در کنار مجموعه‌ای از نقاشی‌ها و مجسمه‌های هنرمندان اروپا و آمریکا عرضه شد و استقبال از هنر خاورمیانه مسئولان ساتبی را بر آن داشت که از سال بعد در یک حراجی اختصاصی به ارائه آثار هنرمندان این منطقه بپردازند.
به گزارش سایت حراجی ساتبی، یکی از آثار قابل توجه حراجی سال گذشته آثار هنرمندان عرب و ایرانی، اثری از سهراب سپهری با قیمت پایه ۲۰۰ هزار پوند بود که در نهایت ۴۰۹ هزار و ۲۵۰ پوند فروخته شد.
این نقاشی از مجموعه شخصی یکی از وزرای آخرین کابینه حکومت پهلوی به حراج راه یافته بود. صاحب این تابلو، آن را از نمایشگاهی که سال ۱۹۷۶ از آثار سهراب سپهری در تهران برگزار شد، خریداری کرده و پس از انقلاب همراه خود به لندن و سپس امریکا برده بود.
در حراج امسال، علاوه بر فروش آثار هنرمندان شناخته‌شده ایرانی نظیر سهراپ سپهری، محمد احصایی، پرویز تناولی، فرامرز پیلارام، منوچهر یکتایی، بهمن محصص، مارکو گریگوریان، نصرالله افجه‌ای، مسعود عربشاهی، جعفر روح‌بخش، پروانه اعتمادی و عباس کیارستمی، آثار تعدادی از هنرمندان جوان ایرانی چکش خواهد خورد.
هشتمین اثری که امروز به خریداران معرفی می‌شود، تابلویی از سمیرا علیخان‌زاده است که قیمت پایه آن ۴ هزار پوند (حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان) تعیین شده است. اثر دیگری از این هنرمند در حراجی سال گذشته ۷۵۰۰ پوند فروخته شد.
دو اثر از فرهاد مشیری و یک مجسمه از پرویز تناولی، در رده دوم تا چهارم گران‌ترین آثاری هستند که در این حراجی ارائه خواهند شد.
فرهاد مشیری که پیش از این با آثاری ساخته شده از کریستال‌های زوارفسکی بر بوم مورد توجه خریداران آثار هنری قرار گرفته بود، در این حراجی با آثار متفاوتی حاضر می‌شود.
یکی از تابلوهای او با قیمت پایه ۱۵۰ هزار پوند (حدود ۳۰۰ میلیون تومان) تلفیقی از رنگ روغن، اکریلیک، ورقه‌های نازک طلا و چسب است که «۹ بر رنگ زرد» نام دارد. تابلوی «ایستگاه فضایی» که تلفیقی از پولک، مهره‌های رنگی و گلدوزی روی بوم است، ۱۰۰ هزار پوند (حدود ۱۹۵ میلیون تومان) قیمت‌گذاری شده است.
تابلوی دیگر این هنرمند با عنوان «گنبد آبی» یکی از تابلوهای مجموعه نمادهای ایرانی و رنگ روغن روی بوم است. قیمت پایه آن که شکل ساده شده‌ای از گنبد یک مسجد و مناره‌های آن است، ۶۰ هزار پوند (حدود ۱۱۷ میلیون تومان) تعیین شده است.
«سر شاعر» عنوان یکی از مجسمه‌های پرویز تناولی در این حراجی است که با قیمت پایه ۸۰ هزار پوند (حدود ۱۵۶ میلیون تومان) ارائه می‌شود.
یک مجسمه شانزده سانتی‌متری از این هنرمند با عنوان «هیچ و میز» ۲۰ هزار پوند (حدود ۳۹ میلیون تومان) قیمت‌گذاری شده است.
تعدادی از آثار هنرمندان جوان که در این حراجی ارائه می‌شود، لحنی انتقادی دارد. شیرین فخیم مجسمه‌ای از سرامیک و پارچه ساخته و آن را «فاحشه‌های تهران» نام گذاشته است. قیمت پایه این مجسمه هفت هزار پوند (بیش از ۱۳ میلیون تومان) تعیین شده است.
اثری سه قطعه‌ای و بدون عنوان از مجموعه پرچم پرستو فروهر هم در حراجی امروز عرضه می‌شود که به ارائه طرح‌هایی از سه رنگ سبز، سرخ و سفید پرچم ایران پرداخته است. در این اثر سیاست‌های نظامی ایران با تبدیل سه رنگ یادشده به شکل اسلحه، نقد شده است.
تابلویی ملهم از مینیاتور ایرانی به نام «تفنگت را زمین بگذار» اثر فرح اصولی است که ۱۲هزار پوند قیمت پایه آن است.
محمد احصایی هم که آثار کالیگرافی او مورد توجه خریداران هنر خاورمیانه است، با طرحی از واژه «عشق» در این حراجی حضور دارد. این تابلو که امسال اجرا شده است، با قیمت پایه ۶۰ هزار پوند (حدود ۱۱۷ میلیون تومان) ارائه می‌شود.
اثری از همین هنرمند در حراجی سال گذشته ساتبی لندن ۱۲۱ هزار و ۲۵۰ پوند فروش رفته بود. قیمت پایه این تابلو ۴۰ هزار پوند تخمین زده شده بود.
شیرین نشاط، گلناز فتحی، یاسمین اسفندیاری، کامران دیبا، شیوا احمدی، رامین و رکنی حائری‌زاده، رضا درخشانی، منیر فرمانفرمائیان، مرتضی پورحسینی، بیتا فیاضی، فرهاد اهرارنیا، داریوش قره‌زاد، صادق تیرافکن، شیرین فخیم، آرمان استپانیان، کوروش شیشه‌گران، ابوالقاسم سعیدی و ابراهیم الفت دیگر هنرمندان ایرانی هستند که آثارشان در این حراجی عرضه خواهد شد.
توجه به هنر خاورمیانه
آثار هنرمندان ایرانی در کنار نقاشان و مجسمه‌سازانی از دیگر کشورهای خاورمیانه به ویژه مصر، لبنان، فلسطین، عراق و سوریه طی سال‌های گذشته و با راه‌اندازی شعبه‌هایی از بزرگترین حراجی‌های آثار هنری جهان نظیر ساتبی، کریستی و بونهام در دوبی و دوحه، مورد توجه خریداران آثار هنری قرار گرفت.
خانه حراج کریستی از سال ۲۰۰۴ میلادی در حال رایزنی با ایران و تعدادی از کشورهای منطقه بود تا نخستین شعبه خود را در خاورمیانه راه‌اندازی کند.
محدودیت‌های نظام بانکی و اقتصادی ایران در کنار بدبینی نهادهای سیاسی به موسسات اقتصادی خارجی سبب شد مسئولان کریستی با صرف‌نظر از راه‌اندازی شعبه‌ای در ایران، دوبی را به عنوان مقر اصلی خود در خاورمیانه انتخاب کنند. اولین حراج کریستی در دوبی بهار ۲۰۰۵ برگزار شد و آثار هنرمندان ایرانی هم مورد توجه خریداران قرار گرفت.
چهارمین دوره این حراج موفق‌ترین دوره برای آثار ایرانی بود. این حراج یازدهم اردیبهشت ۱۳۸۷ در هتل الجمیرای دوبی برگزار شد و هنرمندان ایرانی با فروش بیش از ۱۲ میلیون دلار رکوردار شدند.
در همین دوره بود که مجسمه پرسپولیس ساخته پرویز تناولی دو میلیون و ۸۴۱ هزار دلار به فروش رسید.
همزمان با فعالیت کریستی در دوبی، ساتبی هم به ارائه آثار هنرمندان این منطقه در حراجی‌های خود اقدام کرد و در نهایت در سال ۲۰۰۸ میلادی دوحه را به عنوان مقر اصلی خود در خاورمیانه برگزید.
موسسه بونهام هم اسفند سال ۱۳۸۶ مجموعه‌ای از آثار ایرانی را به فروش رساند که اثری از فرهاد مشیری با عنوان «عشق» حدود یک میلیون دلار به فروش رفت و به عنوان گران‌ترین اثر این حراجی به ثبت رسید. اثر این هنرمند در سومین حراجی کریستی در دوبی، هفت برابر قیمت پایه و به مبلغ ۶۰۱ هزار دلار به فروش رفته بود.
تثبیت بازار
پس از توجه ویژه حراجی‌های دنیا به هنرمندان خاورمیانه و فروش خیره‌کننده آثار هنرمندان ایرانی در آغاز کار، به یکباره قیمت آثار ایرانی کاهش یافت و در حراجی‌های بعدی آثار ایرانی مانند گذشته مورد توجه خریداران قرار نگرفت.
آبان ۱۳۸۷، کمتر از ۶ ماه پس از چهارمین حراج موفق کریستی در دوبی، این موسسه به برگزاری پنجمین دوره حراج آثار هنرمندان خاورمیانه دست زد. این بار آثار ایرانی مورد توجه چندانی قرار نگرفت و نسبت به دوره قبل با کاهش قابل توجه قیمت‌های نهایی مواجه شد.
همزمان با رشد قیمت‌ها دو دیدگاه متفاوت در خصوص آینده حضور هنر ایران در حراجی‌های بین‌المللی وجود داشت. گروهی معتقد بودند که قیمت آثار هنری پس از این افزایش خیره‌کننده که در مدت زمانی اندک رقم خورد، عمر چندانی ندارد و بازار هنر ایران با رکود مواجه خواهد شد.
گروهی دیگر هم عقیده داشتند احتمال کاهش قیمت آثار هنری پس از افزایش و فروش در بازارهای جهانی بسیار کم است و میزان کاهش قیمت آثار هنری ایران بسیار جزئی خواهد بود.
اما آنچه رخ داد در عمل مشابه ماجرایی بود که در یک دهه گذشته در مورد هنر کشورهایی چون مصر و هند اتفاق افتاد. طی ۱۰ سال گذشته آثار هنرمندانی از این کشورها چون احمد مصطفی، آنیش کاپور و فرانسیس نیوتون سوزا مورد توجه قرار گرفت و قیمت آن‌ها یکباره افزایش یافت.
شیب تند افزایش قیمت این آثار پس از مدتی تعدیل شد و معرفی هنر ایران و دیگر کشورهای منطقه از سرعت افزایش قیمت آثار این هنرمندان کاست.
در حال حاضر به نظر می‌رسد افزایش قیمت آثار هنری ایران سیری صعودی و در عین حال منطقی دارد و با افت هیجان بازار برای جمع‌آوری ساخته‌های هنرمندان ایرانی، سیر پر نوسان و حباب‌مانند آن سپری شده و بازار به ثبات نسبی رسیده است.
