آژانس ببن‌المللی انرژی اتمی در گزارش تازه خود از وجود «نشانه‌های فعالیت‌های مرتبط با تولید سلاح اتمی» در ایران خبر داده است.
این گزارش که عصر امروز سه‌شنبه بین اعضای این آژانس منتشر شده، از اطلاعات موثق درباره تلاش ایران برای دستیابی به «یک وسیله انفجاری اتمی» خبر داده اما در عین حال به‌صراحت نگفته که ایران در حال ساخت این نوع سلاح‌ها است.
در این گزارش آمده است: آژانس نگرانی‌های جدی در خصوص ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران دارد.
یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای این در گزارش خود گفته است: ارزیابی دقیق و انتقادی اطلاعات گسترده‌ای که در اختیار آژانس است، آژانس این اطلاعات را به طور کلی معتبر می‌داند.
طبق این گزارش، اطلاعات مورد اشاره از طریق ۳۵ کشور عضو آژانس، تحقیقات خود این سازمان، و همچنین اطلاعاتی که خود ایران ارائه داده، تامین شده است.
این گزارش می‌گوید: فعالیت‌های نگران‌کننده ایران تحت یک برنامه سازمان‌یافته قبل از پایان سال ۲۰۰۳ انجام شده و برخی از فعالیت‌ها هنوز هم ممکن است در حال انجام باشد.
سیزده سند به این گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیوست شده و بخش اطلاعات و تحقیقات آژانس آن را تهیه کرده تصاویری از تلاش‌ها و پژوهش‌های هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد.
این گزارش که در اختیار بی‌بی‌سی و آسوشیتدپرس قرار گرفته، ادعا می‌کند که ایران از کار بر روی پروژه‌های پژوهشی به سوی ساخت سلاح هسته‌ای رسیده است.
این گزارش آژانس، ضمیمه‌ای ۱۲ صفحه‌ای با عنوان «ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران» دارد که به گفته تحلیلگران، برخی از جزئیات آن تازه هستند.
این گزارش می‌گوید برخی از فعالیت‌های ایران در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ (۸۷ و ۸۸ شمسی) مایه «نگرانی ویژه» شده است.
آژانس گفته است هیچ استفاده دیگری برای این تحقیقات جز استفاده در تولید بمب هسته‌ای سراغ ندارد.
گزارش امروز آژانس از جمله از این موارد خبر داده است: تلاش‌های بعضا موفق برای تامین مواد و تجهیزات مرتبط با تاسیسات هسته‌ای یا دارای کاربرد دوگانه توسط افراد و نهادهای نظامی، تامین اطلاعات و مستندات تولید سلاح‌های هسته‌ای از طریق بازار سیاه هسته‌ای، تلاش‌ها برای پیش‌برد روش‌های اعلام‌نشده تولید مواد هسته‌ای، کارکردن روی طراحی یک سلاح هسته‌ای و از جمله آزمایش‌کردن اجزای چنین سلاحی.
از جمله در این گزارش گفته شده که ایران نوعی مدل‌سازی رایانه‌ای انجام داده که صرفا به هسته اصلی کلاهک یک بمب اتمی مربوط است.
همچنین گفته شده که ایران از کار بر روی پروژه‌های پژوهشی، به سوی ساخت سلاح هسته‌ای از جمله اتصالات کلاهک روی موشک شهاب ۳ رسیده است.
در دهه گذشته کشورهای غربی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ابراز تردید کرده‌اند اما این اولین‌بار است که آژانس نیز در مورد نشانه‌هایی از «ابعاد نظامی احتمالی» در برنامه هسته‌ای ایران چنین گزارشی منتشر کرده است.
مدیرکل آژانس در این گزارش با اشاره به این اطلاعات از ایران خواسته است «به طور اساسی با آژانس تعامل کرده و بدون تاخیر توضیحات لازم در این زمینه را ارائه کند.»
آقاى آمانو در گزارش خود گفته که آژانس اتمى دست کم از ۱۰ کشور درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران اطلاعات دریافت کرده و این اطلاعات «روی هم رفته» معتبر است.
بنا بر گزارش این نهاد وابسته به سازنان ملل متحد، تا سال ۲۰۰۳ میلادی، فعالیت‌های اتمی نظامی احتمالی ایران در چارچوب یک برنامه سازمان یافته انجام می‌شد و این امکان وجود دارد که در حال حاضر هم برخی از این فعالیت‌ها ادامه داشته باشد.
آژانس می‌گوید با مطالعه مدارکی که به دست آورده، سازماندهی ابعاد نظامی احتمالی برنامه اتمی ایران پیش از سال ۲۰۰۳ پی برده اما برای درک این ابعاد نظامی پس از سال ۲۰۰۳ توانایی کم تری دارد.
بر اساس گزارش آژانس، ایران در بعضی موارد به سوالات این نهاد درباره اطلاعات مذکور پاسخ داده اما در اغلب موارد دیگر، جواب‌هایش «مبهم» و «ناقص» بوده است.
آژانس می‌گوید ایران برنامه‌ای محرمانه به نام «برنامه آماد» داشته که طبق اطلاعات ارائه شده به آژانس اتمی، این برنامه آماد به دستور مقام‌های عالى جمهوری اسلامی در اواخر سال ۲۰۰۳ میلادی و در پی حمله آمریکا به عراق، به طور ناگهانی متوقف شده است.
این نهاد می‌افزاید مطلع شده که ایران برخی از فعالیت‌هایی که در چارچوب آن برنامه انجام می‌داده را مجددا آغاز کرده است.
این گزارش ابراز نگرانی کرده است که طرح‌های کلاهک اتمی که ایران به دست آورده پیشرفته‌تر از آن است که پیش از این گمان می‌رفت.
آژانس همچنین می‌گوید که ایران احتمالا فنآوری ساخت چاشنی انفجار با قدرت بالا را با کمک یک متخصص خارجی کسب کرده که سال‌ها در برنامه اتمی کشور خود فعالیت داشته است.
واکنش‌های ایران، روسیه و چین به گزارش تازه
در واکنش به این گزارش، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آن را «غیرمتوازن، غیرحرفه‌ای، سیاسی و تکرار ادعاهای گذشته» خوانده است.
علی اصغر سلطانیه در این باره گفته است: پیوست این گزارش موضوع جدیدی نیست و تکرار ادعاهای سابق که ایران در ۱۱۷ صفحه پاسخ دقیق، بی‌اساس بودن آن را ثابت کرده است.
او گفته که یوکیو آمانو این گزارش را «علی‌رغم اعلام آمادگی رسمی ایران مبنی بر انجام مذاکرات و بررسی موارد به صورت کار‌شناسی» منتشر کرده است.
آقای سلطانیه تاکید کرده است: هیچ شواهدی از انحراف برنامه هسته‌ای ایران به سمت اهداف نظامی وجود ندارد.
ساعاتی پیش از انتشار این گزارش، محمود احمدی‌نژاد به‌تندی از یوکیو آمانو انتقاد کرده و او را فردی خوانده بود که «اختیاری از خود ندارد و فقط حرف‌های آمریکا را تکرار می‌کند».
رئیس جمهوری ایران گزارش‌های آژانس اتمی درباره این کشور را «غیرواقعی» بر شمرده و گفته بود که این نهاد، «تاکنون حتی یک گزارش هم از چگونگی فعالیت‌های هسته‌ای آمریکا و دیگر کشور‌ها منتشر نکرده است».
گزارش جدید آژانس درباره فعالیت هسته‌ای ایران در زمانی منتشر شد که به گزارش خبرگزاری دولتی ایران، با «ابتکار عمل جالب» این کشور، نمایندگان کشورهای عضو «جنبش عدم تعهد» در وین به دعوت نماینده ایران در آژانس جلسه‌ای تشکیل دادند.
به گزارش ایرنا، در این جلسه، علی‌اصغر سلطانیه درباره برنامه هسته‌ای ایران توضیح داده و ۲۰ پرسش را با پاسخ‌های ایران درباره فعالیت‌های هسته‌ای این کشور منتشر کرده است.
در خبری که ایرنا در این باره پیش از انتشار گزارش آژانس منتشر کرده، سه محور برای این گزارش جدید بر شمرده است: «تصاویر ماهواره‌ای از کانتینر فولادی است که ادعا شده در آن آزمایش‌های هسته‌ای انجام می‌شود»، «تلاش ایران برای طراحی نمونه‌های رایانه‌ای کلاهک هسته‌ای»، و «استفاده ایران از کمک دانشمندان خارجی برای برداشتن گامهای اساسی در جهت تولید سلاح هسته‌ای و غلبه بر مشکلات فنی».
در همین حال روسیه نیز از این گزارش تازه آژانس ابراز نارضایتی کرده است.
وزارت امور خارجه روسیه در این مورد بیانیه‌ای منتشر کرده که در آن آمده است: روسیه به شدت از اینکه گزارش آژانس به عامل افزایش تنش‌های موجود بر سر برنامه اتمی ایران تبدیل شده، مأیوس و سردرگم شده است.
روسیه در مورد توجیه انتشار عمومی این گزارش، ابراز تردید جدی کرده به‌خصوص به این دلیل که «درست در زمانی منتشر شده که بخت از سرگیری مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ پدیدار می‌شود».
«رفتار کشورهایی که خواستار لحن تند این گزارش آژانس بوده‌اند» را «غیرسازنده» خوانده است.
در پی این گزارش، چین از ایران خواسته است در قبال برنامه هسته‌ای‌اش «انعطاف و صداقت» نشان دهد.
هونگ لی، سخنگوی وزارت خارجه چین، گفته که این کشور به‌شدت با هرگونه توسل به زور علیه ایران برای پیشگیری از دستیابی آن به سلاح هسته‌ای، مخالف است.
آقای هونگ گفته که چین همواره بر لزوم حل مسئله هسته‌ای ایران از طریق گفت‌وگو و همکاری تاکید کرده است.
کشور چین، بزرگ‌ترین شریک اقتصادی ایران است اما در عین حال از قطع‌نامه‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل برای توقف برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرده است.
«اهرم آمریکا برای تحریم گسترده‌تر»
یک روز پیش از انتشار گزارش جدید آژانس، یک سخنگوی دولت آمریکا گفته بود که انتظار دارد این گزارش، نگرانی‌های آمریکا را منعکس کند.
جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، دوشنبه ۷ نوامبر گفته بود: آمریکا انتظار دارد این گزارش رفتار ایران و عدم پایبندی این کشور به تعهدات بین‌المللی و همین‌طور نگرانی‌های غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران را انعکاس دهد.
درهمین رابطه، چند مقام ارشد دولتی آمریکا که نخواستند نامشان فاش شود، خبر داده بودند که آمریکا از این گزارش برای منزوی‌تر کردن ایران استفاده خواهد کرد.
به گفته آن‌ها، دولت آمریکا از گزارش آژانس به عنوان اهرمی برای متقاعد کردن کشورهای دیگر به اعمال تحریم گسترده‌تر و سخت‌تر کردن تحریم‌های فعلی علیه ایران استفاده می‌کند.
این مقامات تاکید کرده‌اند که گزینه استفاده از حمله نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای که در روزهای اخیر موضوع گمانه‌زنی‌ها در اسرائیل، اروپا و ایالات متحده بوده، از روی میز برداشته نخواهد شد.
گمان‌های قبلی درباره گزارش آژانس
پیش از این رسانه‌های غربی احتمال داده بودند که یوکیو آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تحت فشار آمریکا و متحدان اروپایی‌اش، در گزارش تازه خود به آزمایش سلاح‌های هسته‌ای توسط ایران اشاره کند.
از جمله روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست دیروز دوشنبه ۷ نوامبر خبر داد که اطلاعات جمع‌آوری‌شده در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران با کمک دانشمندان خارجی گام‌هایی اساسی برای ساخت تسلیحات هسته‌ای برداشته است.
در گزارش این روزنامه، به نقش یک دانشمند هسته‌ای شوروی سابق و کار‌شناسان کره شمالی و پاکستانی در آموزش به ایران اشاره شده است.
بر این اساس، ویاچسلاو دانیلنکو، دانشمند هسته‌ای شوروی سابق در اواسط دهه ۹۰ میلادی در مرکز تحقیقات فیزیک ایران که به برنامه اتمی مرتبط است فعالیت می‌کرده است.
واشنگتن‌پست نوشته که او برای ساخت چاشنی‌هایی با دقت بالا که در شلیک واکنش زنجیره‌ای استفاده می‌شوند، به ایران کمک کرده است.
طبق گزارش این روزنامه، ایران همچنین از برخی دانشمندان کره شمالی و عبدالقدیر خان، پدر بمب اتم پاکستان، برای به‌دست آوردن فرمول‌های ریاضی و کدهای طراحی تئوریک برنامه هسته‌ای کمک گرفته است.
براساس این گزارش، اطلاعات به دست آمده به این نگرانی دامن می‌زند که ایران پس از سال ۲۰۰۳ نیز به تلاش‌هایش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای ادامه داده است.
پیش از این، سازمان اطلاعات آمریکا اعلام کرده بود ایران در واکنش به فشارهای بین‌المللی از سال ۲۰۰۳ برنامه‌های خود برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای را متوقف ساخته است.
گزارش‌ها درباره حمله احتمالی به ایران
گزارش تازه آژانس هسته‌ای درباره ابعاد احتمالی نظامی در برنامه هسته‌ای ایران در حالی منتشر شده که در روزهای گذشته گمان‌زنی‌ها درباره احتمال حمله نظامی به این کشور بالا گرفته است.
روزنامه گاردین خبر داده است که بریتانیا برای حمایت از آمریکا در حمله احتمالی مبتنی بر عملیات هوایی و دریایی به ایران برای مهار برنامه هسته‌ای این کشور آماده می‌شود.
پیش از آن روزنامه هاآرتص در گزارشی نوشت که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و ایهود باراک، وزیر دفاع این کشور در حال تلاش برای متقاعدکردن همه اعضای کابینه برای حمله یک‌جانبه به تاسیسات اتمی ایران هستند.
اسرائیل یک روز پیش از انتشار این گزارش، یک موشک دوربرد را آزمایش کرد که می‌تواند کلاهک هسته‌ای حمل کند.
در همین حال شیمون پرز، رئیس‌جمهوری اسرائیل در گفت‌وگو با تلویزیون اسرائیل از ابراز نگرانی سازمان‌های اطلاعاتی درباره برنامه هسته‌ای ایران خبر داد و گفت: احتمال حمله به ایران بیشتر و بیشتر می‌شود.
