کتایون شهابی و مهران زینت‌بخش، از مستندسازان بازداشت‌شده در ایران، آزاد شده‌اند. این دو از جمله شش نفری بودند که به اتهام همکاری با رسانه‌های خارجی بازداشت شده بودند.
شامگاه چهارشنبه، ۱۸ آبان ماه، منابع نزدیک به این دو مستندساز خبر دادند که آنان به قید وثیقه آزاد شده‌اند.
با آزاد شدن این دو مستندساز، از شش مستندساز بازداشت‌شده، تنها مجتبی میرطهماسب، رئیس سابق انجمن مستندسازان ایران، در بازداشت مانده است.
یک روز پیش از آزادی خانم شهابی و آقای زینت‌بخش، انجمن مستندسازان ایران در نامهای به دبیر جشنواره سینما حقیقت، خواستار آزادی این دو و مجتبی میرطهماسب شده بود.
خانم شهابی و آقای زینت‌بخش همراه با چهار مستندساز دیگر حدود ۵۰ روز پیش به اتهام همکاری با تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی بازداشت شده بودند.
کتایون شهابی از جمله توزیع‌کنندگان فیلم در ایران است و دست‌اندرکار توزیع بین‌المللی فیلم‌های مستند ایرانی بوده و سال گذشته در ایران به عنوان صادرکننده نمونه محصولات فرهنگی انتخاب شده بود.
مهران زینت‌بخش مستندسازی است که در سال‌های اخیر به‌ویژه دو فیلم از او به نامهای «برف» و «قریه من» در باره فرهاد و فریدون فروغی، دو خواننده شناخته‌شده ایرانی، مورد توجه قرار گرفت. این دو فیلم از تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی پخش شده‌اند.
این شش مستندساز به «دریافت وجوه کلان از مجاری پنهان، پولشویی، همکاری با سرویس‌های جاسوسی و انجام ماموریت‌های ضد ملی محوله از طرف بی‌بی‌سی» متهم شده‌اند.
با این حال بخش فارسی بی‌بی‌سی ارتباط با این سینماگران را تکذیب کرده و گفته است که تولیدات آنان را در بازار جهانی و از توزیع: نندگان خریده است؛ نه خود این کارگردانان.
بازداشت مستندسازان اما با اعتراض اهالی سینما روبه‌رو شد و خانه سینما نیز با صدور بیانیه‌ای، آن را محکوم کرد.
در این مدت همچنین عفو بین‌الملل و کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران خواستار آزادی این مستندسازان شده و بازداشت آن‌ها را محکوم کردند.
تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی به‌خصوص پس از انتخابات خرداد ۸۸ از سوی عالیترین مقامات جمهوری اسلامی به ایفای نقش در اعتراض‌ها متهم شده اما مدیران این شبکه همواره گفته‌اند که هیچ خبرنگار یا همکاری در ایران ندارند و صرفا به فعالیت روزنامه‌نگاری مشغول‌اند؛ نه فعالیت سیاسی علیه حکومت ایران.
بازداشت این مستندسازان، اعتراض‌های داخلی و بین‌المللی برانگیخت و به تحریم جشنواره فیلم‌های مستند سینما حقیقت منجر شد که از دو روز پیش در تهران برقرار است.
گروهی از فیلمسازان، در اعتراض به دستگیری مستندسازان در ایران و اعمال فشار بر سینماگران ایرانی، این جشنواره را تحریم کرده و رسما از برگزارکنندگان جشنواره خواستند فیلم‌های آن‌ها را از جشنواره بیرون بکشند.
جشنواره فیلم مستند ایدفا هلند نیز که از معتبر‌ترین جشنواره‌های سینمایی مستند در اروپاست، خواستار تحریم این «جشنواره دولتی» شد و از همه فیلمسازانی که فیلم‌هایشان در این جشنواره پذیرفته شده، خواست که آن‌ها را از این جشنواره خارج کنند.
به دنبال این درخواست، جشنواره سینمائی کراکوف لهستان نیز با ارسال نامهای به این جشنواره، «به عنوان همبستگی با فیلم سازان زندانی و اعلام مخالفت با شیوه برخورد دولت ایران در زمینه حقوق بشر»، خواهان خروج هفت فیلم شرکت کننده از آن شد.
اما مدیران جشنواره سینما حقیقت، تصمیم خروج فیلم‌ها را تحت تاثیر «لابی‌های اسرائیلی» در اروپا و آمریکا دانستند و صراحتا از زندانی شدن مستندسازان دربند حمایت کرده و گفتند که «بازداشت چند نفر فیلمساز، دلیل موجهی برای پس گرفتن فیلم از جشنواره به حساب نمی‌آید».
پیش از این نیز شماری از اتحادیه‌ها و موسسه‌های فیلمسازی هالیوود در بیانیه‌ای مشترک بازداشت شش مستندساز ایرانی را محکوم کرده و گفته بودند که «این افراد، هنرمند هستند و نه دشمنان سیاسی» جمهوری اسلامی و «مانند همه مردم آزاد دیگر، حق آزادی‌بیان دارند».
نویسندگان این نامه سرگشاده ابراز امیدواری کرده بودند که این مستندسازان هم‌زمان با «عید قربان» و خبر آغاز برگزاری «جشن بزرگ مستندسازان سینمای ایران»، آزاد شوند.
پنجمین جشنواره سینما حقیقت، جشنواره‌ای بین‌المللی است که از ۱۶ تا ۲۱ آبان برای فیلم‌های مستند توسط «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.
اواسط مهرماه ناصر صفاریان، محسن شهرنازدار و هادی آفریده نیز با سپردن وثیقه آزاد شده بودند.
پس از اعتراض‌ها به انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ۸۸، شماری از سینماگران ایرانی به دلیل همراهی با معترضان و اتهام «فیلم‌برداری و اخلال در نظم عمومی» بازداشت شده‌اند که از جمله آن‌ها جعفر پناهی، محمد رسول‌اف، محمد نوری‌زاد، پگاه آهنگرانی، مرضیه وفامهر و رامین پرچمی هستند. علاوه بر این شماری از کارگردانان و بازیگران ایرانی نیز در این مدت با حکم ممنوع‌الخروجی مواجه شده‌اند.
