الن گرینبلت در نوشته خود برای رادیوی ملی آمریکا، دیدگاه‌های مختلفی را که در مورد احتمال ضعیف شدن ایران وجود دارد مطرح کرده است.
مدارک و شواهد ارائه شده در گزارش روز سه شنبۀ آژانس انرژی هسته‌ای بیش از پیش نشان می‌دهد که برنامۀ هسته‌ای ایران اهداف نظامی دارد. با این وجود، برخی تحلیل گران معتقدند که ایران امروز، نسبت به یک سال پیش، تهدید کمتری محسوب می‌شود.
گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی عموما بر روی مسائل گذشته متمرکز است و برخی شاهدان می‌گویند که ایران هنوز مشکلات فراوانی در زمینۀ تکنولوژی نظامی دارد و واضح است که در ماه‌های اخیر نیز با برخی موانع و مشکلات مواجه شده است.
موقعیت ایران در منطقه، از برخی جهت‌ها ضعیف شده است. رقابت‌های منطقه‌ای با کشورهایی همچون عربستان سعودی بالا گرفته و سوریه، مهم‌ترین متحد عرب ایران نیز با توجه به ماه‌ها اعتراض خیابانی تحت فشار و تهدید قرار دارد.
ویروس کامپیوتری استاکس نت باعث تاخیر در برنامۀ هسته‌ای ایران شد، و مشکلات اقتصادی کشور نیز با تحریم‌های بین المللی اعمال شده توسط آمریکا و قدرت‌های دیگر تشدید شده است. در درون حکومت نیز اختلاف آشکاری میان طرفداران رئیس جمهور، محمود احمدی‌نژاد، و آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران، وجود دارد.
محسن میلانی، رئیس دانشکدۀ روابط بین الملل دانشگاه فلوریدای جنوبی، می‌گوید: «شکاف در درون حکومت جدی است و همچنین اثرات تحریم‌های بین المللی در حال آشکار شدن است. مشاهده می‌کنید که جمهوری اسلامی با مشکلاتی مواجه است که کم و بیش طی سه دهۀ اخیر بی‌سابقه بوده است.»
اما حکومت ایران در گذشته توانسته است اختلاف‌های سیاسی را پشت سر بگذارد و برخی تحلیل گران در مقابل استناد به چند مشکل به عنوان شواهد کاهش یافتن خطر ایران هشدار داده‌اند.
سوزان ملونی، محقق ارشد امور خاورمیانه در موسسه بروکینگز، می‌گوید: «من به این باور عمومی که در واشنگتن در حال شکل گرفتن است تردید دارم، این باور که ایران به دلیل اشتباهاتی که خود کرده و نیز به دلیل تغییر و تحولات منطقه ضعیف شده یا در حال ضعیف شدن است.»
اثرات بهار عربی
ملونی می‌گوید با کسانی که ادعا می‌کنند «ایران به عنوان یک الگو شکست خورد و این شکست به دلیل ظهور بهار عربی بوده است.» اختلاف نظر ندارد. بهار عربی، اعتراضات ضدحکومتی در سراسر منطقه است که حدود یک سال پیش آغاز شد. شخصیت‌های قهرمانانۀ این اعتراضات در کشورهایی همچون تونس و مصر، چهرۀ احمدی‌نژاد را به عنوان نماد مقاومت از بین برده است.
تغییر و تحولات در کشورهای دیگر نیز راه و روش ایران را عوض نکرده است. ماه‌ها اعتراض، موقعیت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، که مهم‌ترین دوست عرب ایران و همچنین کانال ارتباطی با متحدینش در لبنان است را با خطرهایی مواجه کرده است.
در این میان، اعتراضات تحت حمایت ایران در بحرین نیز فرو نشانده شد. ایران امیدوار بود که این جنبش شیعی در همسایگی عربستان سعودی برای این رقیب منطقه‌ای یک چالش جدی ایجاد کند.
رابطۀ ایران و عربستان سعودی به جنگ سرد کشیده شده است. طرح ترور سفیر عربستان سعودی در آمریکا که در ماه پیش آشکار گردید و منتسب به ایران است از نمونه‌های این جنگ سرد است. ترکیه نیز یکی از رقیب‌های ایران شده است.
مایکل رابین، محقق انستیتوی انترپرایز آمریکا، می‌گوید: «بین ایران و همسایگانش رابطۀ دوستانه‌ای وجود ندارد و این چیزی است که بطور پیوسته علیه ایران است.
خریدن زمان
اما رابین و دیگر تحلیلگران، در مقابل مطرح و بزرگنمایی کردن مواردی که ایران اخیرا از آن‌ها زیان دیده و نیز نادیده گرفتن و بررسی نکردن تحولات منطقه در راستایی که ایران از آن نفع برده است، هشدار داده‌اند.
بهار عربی نه فقط برای ایران، بلکه برای رقیبان او همچون عربستان و آمریکا نیز دردسرآفرین بوده است.
فریده فرحی، استاد علوم سیاسی دانشگاه هاوایی در مانوا، می‌گوید: «در منطقه مرزهای جدیدی در حال شکل گرفتن است و همه در تلاش هستند که خود را با این تغییرات تطبیق دهند.»
به گفتۀ ولی نصر، استاد سیاست بین الملل در دانشگاه تافتس، توجهات بین المللی به کشورهایی همچون مصر، تونس و لیبی به دلیل موج برخاسته در این کشور‌ها زمان گرانبهایی برای ایران خرید تا بتواند به جاه طلبی‌های اتمی خود ادامه دهد.
نصر همچنین می‌گوید که سرعت برنامۀ هسته‌ای ایران تنها با مسائل تکنیکی (همچون استاکس نت) تعیین نمی‌شود، بلکه «ساعت دیپلماتیک» نیز نقش تعیین کننده‌ای دارد.
او می‌افزاید: «بهار عربی برای ایران فرجه‌ای برای بیرون رفتن از فشار‌های دیپلماتیک بود که ایران باید با آن‌ها مواجه می‌شد.»
کار‌شناسان در این مورد توافق نظر دارند که موقعیت عراق بعد از خروج و عقب کشیدن نیروهای آمریکایی تا پایان سال یک عامل مهم و غیرقابل پیش بینی است. هیچکس نمی‌داند که بعد از آنچه اتفاقی خواهد افتاد.
میلانی از دانشگاه فلوریدای جنوبی می‌گوید: «عراق نقطۀ اصلی و مرکزی رقابت بین ایران و عربستان سعودی خواهد بود.»
رهبران عراقی مایل نیستند که چون نوکران ایرانیان دیده شوند. اما با این حال، بعد از حملۀ آمریکا به عراق، ایران نفوذ بیشتری یافته و روابط نزدیک تری با همسایه‌اش ایجاد کرده است.
رابین، محقق انستیتوی انترپرایز آمریکا، می‌گوید: «این ترس وجود دارد که در این زمان که ایران منزوی شده است، عقب نشینی از عراق همه چیز را تغییر دهد.»
دربارۀ مسئلۀ اتمی ایران چه باید کرد؟
آمریکا و هم پیمانان اروپایی‌اش به احتمال زیاد با پیش کشیدن طرح ترور سفیر عربستان و همچنین گزارش آژانس بین المللی هسته‌ای، خواهان اعمال بیشتر فشار‌ها و تحریم‌ها بر ایران هستند. اسرائیل نیز در مورد حملۀ نظامی برای از کار انداختن برنامۀ هسته‌ای ایران زمزمه‌هایی کرده است.
به گفتۀ ملونی، تحلیلگر بروکینگز، ممکن است برای اعمال فشار بر ایران محدودیت‌هایی وجود داشته باشد. گزینۀ نظامی آتش بزرگی در منطقه ایجاد می‌کند. در عین حال، دورنمای تحریم‌های بیشتر و عمیق‌تر نیز محدود است. نمی‌توان میزان حمایت لازم را از کشورهای روسیه و چین جلب کرد.
ملونی اضافه می‌کند که ایران به لیبی همچون نمونه‌ای نگاه می‌کند. کشوری که چندین سال پیش برنامۀ هسته‌ای خود را متوقف کرد تا بتواند در مقابل بمباران‌های ناتو برای تغییر حکومت لیبی ایستادگی کند. نتیجه گیری ایران این خواهد بود که گرچه مشکلات اقتصادی با عقب کشیدن از برنامۀ هسته‌ای و به دنبال آن سبک‌تر شدن تحریم‌ها، فرو خواهد نشست، چنین تصمیمی ارزش ریسک کردن ندارد.
احمدی‌نژاد روز چهارشنبه تاکید کرد که ایران حتی «سر سوزنی» از برنامه‌های هسته‌ای خود عقب نشینی نمی‌کند.
ملونی می‌گوید: «دلایل زیادی وجود دارد که آن‌ها باید مذاکره کنند، اما به احتمال زیاد مذاکره نخواهند کرد و ما نیز در موقعیت خوبی برای ایجاد انگیزۀ مذاکره در آن‌ها نیستیم.»
Iran is strong and will remain strong as long as the regime shares the power whether economic, political or social with its own people otherwise the whole system may collapse unexpectedly with surprise