ولی نصر، استاد رشته سیاست‌های بین الملل در مدرسه حقوق و دیپلماسی در دانشگاه تافتس و عضو شورای روابط خارجی آمریکاست.
همین چند وقت پیش بود که دولت اوباما مفتخرانه از موفقیتش در رفتار با ایران حرف زد، کاری که دولت بوش در آن شکست خورده بود. برای مدتی، ایران احتمالا ضعیف و منزوی کمتر نگران کننده بود.
امروز سیاست آمریکا در قبال ایران مغشوش به نظر می‌رسد. ادعاهای دولت آمریکا در مورد پیروزی، توخالی است. ایران مهارناپذیر، جسور و ستیزه جوست و ائتلاف بین المللی که آمریکا علیه این کشور تدارک دیده، از هم گسیخته است.
سرنخ‌های مربوط به چگونگی تنظیم مجدد سیاست ایالات متحده را می‌توان در بررسی اینکه چگونه همه چیز‌ها خراب از کار درآمد، یافت.
با اتهام جدید سازمان انرژی اتمی در مورد اینکه ایران مخفیانه در حال ساخت سلاح‌های اتمی است، میزان تهدیدات به نحو انکارناپذیری بالاست.
در حالی که دولت بوش برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران، تهدید به حمله نظامی می‌کرد، مقامات دولت اوباما گفته‌اند که موفق شدند با استفاده از کرم کامپیوتری استاکس نت در یک عملیات مشترک با اسرائیل، در سیستم هسته‌ای ایران خرابکاری کرده و برنامه هسته‌ای ایران را چند سال عقب بیندازند.
تیم اوباما موفق شد که حمایت دولت‌های سرکش چین و روسیه را برای تحریم‌های شدید‌تر علیه ایران در سازمان ملل به دست آورند.
ظاهرا این اقدامات برای مدتی به ایران لطمه زده است. ویروس کامپیوتری استاکس نت از هرجا که آمده باشد، ایرانی‌ها قبول کرده‌اند که به برنامه هسته‌ایشان که ادعا می‌کنند کاملا صلح آمیز است، آسیب وارد کرده است. اقتصاد ایران تکان خورده و حاکمیت سیاسی آن دچار شکاف شده است. به علاوه گردباد بهار عربی، محبوبیت رژیم اقتدارگرای ایران در خاورمیانه را از بین برده است.
دو تحول اخیر یعنی تصمیم آشتی جویانه محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور ایران برای آزادی دو کوهنورد آمریکایی زندانی در ایران به خاطر جاسوسی و پیشنهاد جدید ایران برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، می‌تواند به معنی عقب نشینی ایران در برابر فشارهای بین المللی تلقی شود. رویکرد دولت اوباما موثر بود، تمام دنیا در کنار آمریکا ایستاد و ایران تنبیه شده به دنبال راهی برای خروج از انزوای خود در جهان برآمد.
به هر حال این همان ایران امروز نیست. در ماه گذشته، مقامات آمریکایی از یک طرح بی‌پروای ایرانی برای قتل سفیر عربستان سعودی در یک رستوران در قلب پایتخت آمریکا که می‌توانست منجر به قتل عابران شود، پرده برداشتند. به دنبال این خبر بود که گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای منتشر شد.
نامزدهای جمهوری خواه ریاست جمهوری آمریکا با عجله این افشاگری‌ها را قاپیدند تا آنها را علیه دولت اوباما به کار گیرند.
آنها بدون درک درست شرایط ایران، می‌گویند که سیاست آمریکا در قبال ایران بیش از حد نرم بوده است. آنها خواهان اقدام قاطعانه از قبیل تحریم بانک مرکزی و یا صنعت نفت ایران‌اند. برخی از آنها نیز به سبک جرج بوش حرف از حمله هوایی می‌زنند.
اما واکنش‌های چین و روسیه در تضاد با واکنش‌های آمریکا بوده. روسیه که از انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ناخرسند است، اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را رد کرد.
چین هم از روسیه تبعیت کرد و در مورد حمله نظامی به ایران هشدار داد. تحت این فشار‌ها بود که هیئت حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، از انتقاد شدید ایران دست برداشت و گفتگو در مورد اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را به تعویق انداخت.
چطور سیاست دولت آمریکا در قبال ایران گل آلود شد؟ و چگونه آمریکا، همراهی چین و روسیه را از دست داد؟
سیاست تاخیر نه فلج کردن
یکی از پاسخ‌ها این است که سیاست‌های اوباما در قبال ایران هرگز موثر نبوده‌اند. در حالی که نمی‌توان در مورد ارزش کرم استاکس نت شک کرد اما استاکس نت، جاه طلبی‌های هسته‌ای ایران را فلج نکرد بلکه تنها به تاخیر انداخت.
در مورد تحریم‌ها، محدودیت‌های بین المللی تصویب شده در سازمان ملل علیه ایران، کاملا اعمال نشد و اقدام‌های یک جانبه آمریکا و کشورهای اروپایی تا کنون آن طور که دولت آمریکا انتظار داشت موفقیت آمیز نبود.
محدودیت‌ها، به اقتصاد ایران فشار آورد اما باعث تغییر محسوسی در موضع گیری هسته‌ای ایران نشد.
تحریم‌ها، باعث تورم و کمبود‌ها شد ولی درآمد نفت خزانه دولت ایران را پر کرد و اقتصاد ایران را شناور نگه داشت.
هنوز میزان نقدینگی در اقتصاد ایران زیاد است؛ مصرف عمومی همچنان بالاست، حقوق‌های کارمندان پرداخت می‌شود و هیچ نشانه‌ای از شورش‌های مربوط به نان وجود ندارد.
در حقیقت، اینکه ایرانی‌ها این قدر زود از جاه طلبی‌های هسته‌ای خود دست بردارند، توقع زیادی است.
از این نظر ادعاهای جمهوری خواهان در مورد اینکه تیم اوباما شکست خورده است، ادعای گزافی است. هنوز، ادعای ترور برنامه ریزی شده ایران در واشنگتن نشان می‌دهد که ایران آن قدر که دولت آمریکا ادعا می‌کند، نترسیده است. بنابراین اعتبار تیم اوباما در داخل کشور زیر سوال است وقتی ادعا می‌کند که سیاست‌هایش باعث تادیب ایران شده است.
در عین حال، ادعای دولت آمریکا وقتی می‌گوید که ایران علیرغم تلاش‌های غرب برای مهار کردنش، بد رفتاری می‌کند، از نظر بین‌المللی کاملا قانع کننده نیست.
ادعاهای مقامات آمریکایی در مورد نقش ایران در نقشه ترور واشنگتن، در خارج از آمریکا با تردیدهای قابل توجهی مواجه شده است و دستگاه دیپلماسی عمومی ایالات متحده، تلاش زیادی برای از بین بردن این تردید‌ها انجام نداده است.
به همین ترتیب، گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی که آمریکا آن را تبلیغ می‌کند، خارج از آمریکا، برد چندانی نداشته است. یافته‌های آژانس دیده‌بان هسته‌ای که به مجمع عمومی سازمان ملل گزارش شده، بیشتر از آنکه متقاعد کننده باشند، دلالت گرند.
این گزارش فاقد مستندات محکم بوده و در جزییات کلیدی مبهم و در مورد هشدار‌ها، طولانی است و به همین دلیل است که با مقاومت سریع روسیه و چین روبرو شده است.
درس اساسی برای دولت آمریکا نسبتا ساده است: اندکی تواضع و اعتدال می‌توانست مفید باشد. رفتار با ایران هرگز ساده نبوده و هیچ کس فرمول دقیقی برای آن ندارد. درس‌های دیگر عبارتند: بلند جار زدن موفقیت‌ها می‌تواند موجب سقوط شما شود. اگر می‌خواهید یک حکومت دیگر را متهم به تروریسم کنید، عاقلانه این است که پرونده قوی‌ای برایش بسازید. و قبل از آنکه از مدارک حزب رقیب علیه دشمنتان استفاده کنید، مطمئن شوید که آن مدارک خدشه ناپذیر است.
تحریم‌های جدید
دولت آمریکا در تلاش برای جلب توجه بیشتر به سیاستش در قبال ایران، این هفته اعلام کرد که تحریم‌های تازه‌ای علیه ایران اعمال می‌کند که شامل تحریم بانک مرکزی ایران نیز خواهد بود.
بدون حمایت روسیه و چین، تحریم‌های یک جانبه آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی تاثیر کافی بر رژیم ایران نخواهد گذاشت و برای جلب حمایت روسیه و چین در زمینه مجازات ایران، ادعاهای آمریکا باید در مورد شرارت‌های ایران، قانع کننده‌تر باشد.
دولت اوباما باید به تردیدهای موجود در مورد صحت طرح ترور در واشنگتن پایان داده و با اطلاعات متقاعد کننده‌اش در اثبات تلاش ایران برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای، گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی را تقویت کند.
