طبق یک نظرسنجی، فیلم‌های «مادر»، «باشو غریبه کوچک» و «زیر پوست شهر» به ترتیب به عنوان بهترین فیلم‌های سینمای ایران با موضوع زن انتخاب شدند.

فیلم «مادر»، ساخته زنده یاد علی حاتمی طبق یک نظرسنجی از 130 چهره فرهنگی هنری به عنوان بهترین فیلم سینمای ایران با موضوع زن و نقش زنان در جامعه انتخاب شد.

بر اساس این نظرسنجی که توسط دبیرخانه چهارمين جشنواره فيلم پروين اعتصامی انجام گرفته است، فیلم‌های «باشو غریبه کوچک» اثر بهرام بیضایی و «زیر پوست شهر» رخشان بنی‌اعتماد در رده دوم و سوم قرار گرفتند.

فیلم مادر محصول سال 1368 قصه گردهم آمدن خانواده‌ای را در واپسین روزهای عمر مادری روایت می‌کند که آرزو دارد در لحظات آخر زندگی فرزندانش را در خانه پدری کار یکدیگر ببیند.

جمع شدن فرزندان این مادر با روحیه و شخصیت‌های متفاوت باعث می‌شود تا آن‌ها که هر کدام در دنیای خود به سر می‌برند به یکدیگر نزدیک شوند و پیوندهای از دست داده میان یکدیگر را بازیابند.

موضوع زن در سینمای ایران

صرف‌نظر از معدود آثاری که توسط فیلمسازانی چون بهرام بیضایی در سینمای پیش از انقلاب ساخته شدند، تصویر زن در فیلم‌هایی که به فیلم فارسی شهرت یافته‌اند، تصویری بی‌هویت بود.

در اواخر دهه شصت بود که بهرام بیضایی با ساخت فیلم باشو غریبه کوچک و علی حاتمی با فیلم مادر به ارائه تصویری متفاوت و تاثیرگذار در سینما پرداختند. تصویری که زن را از کلیشه‌های سنتی حضور زنان در محیط خانه و به عنوان عنصری وابسته به مردان خارج کرد و آغازگر شکل‌گیری نگاه تازه‌ای به زن و نقش زن در سینما شد.

کارشناسان سینما از رخشان بنی‌اعتماد به عنوان یکی از تاثیرگذارترین فیلمسازان سینمای ایران در به تصویر کشیدن چهره‌ای متفاوت از زنان یاد می‌کنند.

بنی‌اعتماد با ساخت فیلم‌هایی چون «نرگس»، «روسری آبی»، «بانوی اردیبهشت» و «زیر پوست شهر» به بیان مشکلات، آرمان‌ها و دغدغه‌های زن ایرانی به دور از دستمایه‌های رایج و کلیشه پرداخت.

با حضور بیش از پیش زنان در جامعه و قرار گرفتن در مرکز توجهات در سال‌های دهه هفتاد آثار سینمایی دیگری نیز چون «پری» و «هامون» ساخته داریوش مهرجویی به نمایش درآمد که بسیاری از قالب‌های رایج زنانه را در سینمای ایران شکست و زنانی روشنفکر و روشنفکرنما را به تصویر کشید.

کارگردان‌های دیگری نیز در سینمایی که منتقدان آن را سینمایی مردانه می‌نامند دست به خلق آثاری با تکیه بر موضوع زنان زدند که آثار پوران درخشنده، تهمینه میلانی، منیژه حکمت و بسیاری از زنان سینماگر دیگر با توجه به شناخت آن‌ها از معضلات زنان در جامعه توجه طیف وسیعی از اقشار جامعه را به زنان و بررسی مسائل‌شان جلب کردند.

اما چهره زن که از حاشیه به متن وارد شد در دهه هشتاد به تصویری تکراری در نقش‌هایی چون زنان خیابانی، زنان معتاد، قاچاقچی و... تبدیل شد.

برخی از کارشناسان معتقدند با وجود آن‌که در سال‌های اخیر، سینمای ایران زنی را به تصویر می‌کشد که قادر به تحول است و استعدادها و تفکراتش مورد توجه قرار می‌گیرد، اما هنوز با چهره واقعی زنان در جامعه فاصله دارد.

بعضی از فیلمسازان نیز بر این باورند که با توجه به دایره‌ای از محدودیت‌ها که در نمایش موقعیت زنان در جامعه وجود دارد و در سال‌های اخیر هم با شرایطی که نوعی سانسور را اعمال می‌کند، شدت گرفته‌اند نمایش مسائل زنان را در جامعه با مشکل مواجه و این موضوع را به تکرار دچار کرده است.