امضای بودجه دفاعی آمریکا که تحریم بانک مرکزی ایران و تحریم‌های نفتی هم بخشی از آن است، قیمت دلار را در بازار ایران به مرز ١۶٠٠ تومان رساند.

تحریم‌های تازه آمریکا نهادهای مالی جهان را از ارتباط با بانک مرکزی ایران منع می‌کند. و درصورتی که این نهاد‌ها با ایران ارتباط مالی داشته باشند، آن‌ها را تحریم می‌کند.

تحریم‌های تازه درآمد‌های نفتی ایران را هدف می‌گیرد و مانع رسیدن دلارهای نفتی به اقتصاد ایران می‌شود.

با اعمال این تحریم‌ها عملا نفت ایران تحریم می‌شود و تنها راه برای ایران دریافت کالا در برابر نفت است. وضعیتی که در ماه‌های پیش کم و بیش اتفاق افتاد و نمونه مشهورش بدهی‌های نفتی هند به ایران است.

نهاد‌های مالی جهان اگر با بانک مرکزی ایران مراوده مالی داشته باشند، ارتباطشان با نهاد‌های مالی آمریکا قطع خواهد شد. آمریکا بزرگ‌ترین نهاد‌های مالی جهان را دارد و عملا بدون ارتباط با این نهاد‌ها کار تجارت جهانی ممکن نیست.

آثار این تحریم بر اقتصاد ایران در آینده را می‌توان در اختلال در روابط مالی ایران و امارات دید. حدود دو هفته پیش با اعمال تحریم‌هایی از سوی بانک‌های امارات، جریان ورود و خروج ارز به بازار ایران مختل شد و قیمت دلار به بالای ١۵۵٠ تومان رسید.

از آن زمان مقام‌های اقتصاد دولت و بانک مرکزی چند بار اطمینان دادند که قیمت ارز را کنترل می‌کنند اما در عمل هنوز موفق به پایین آوردن نرخ ارز در بازار آزاد نشده‌اند و حالا نرخ ارز رکوردی جدید ثبت کرده است.

آن زمان هم مسئولان بازرگانی ایران و امارات در گفت‌وگو با رسانه‌های ایران اعمال تحریم‌های ایران از سوی بانک‌های اماراتی و شعبه‌های بانک‌های اروپایی در این کشور را علت بالا رفتن نرخ ارز در ایران عنوان کرده‌ بودند.

در این شرایط ایران به دلیل تشدید تحریم‌های بانکی قادر به دریافت پول نفت خود از مشتری‌ها نیست و با آنکه از نظر حساب‌داری پول نفت را دریافت می‌کند اما عملا ارز به صورت فیزیکی به ایران نمی‌رسد. کمبود ارز باعث کاهش عرضه و بالا رفتن نرخ ارز شده است.

قیمت ارز، مخصوصا دلار که پر مصرف‌ترین ارز ایران است، طی یک سال از ۱۰۷۰ تومان به حدود ١۶٠٠ تومان رسیده است که افزایش بیش از ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که از سال ۱۳۸۱ که دولت محمد خاتمی سیاست ارز تک نرخی را پیش گرفت تا پارسال، قیمت دلار بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ تومان نوسان آرامی داشت. حالا افزایش روز به روز قیمت ارز بیش از همه وارد کنندگان را نگران کرده و تبدیل به زنگ خطری برای اقتصاد وابسته به واردات ایران شده است.

بهت بازار از نوسان نرخ ارز

رسانه‌ها ایران در روزهای اخیر گزارش‌هایی از تنش در بازار ایران در پی نوسان شدید قیمت ارز منتشر کردند. بر اساس این گزارش‌ها وارد کنندگانی که با ارز آزاد کالا وارد می‌کنند محموله‌های خود را از گمرک ترخیص نمی‌کنند چرا که هر روز قیمت ارز تغییر می‌کند و نمی‌‌دانند جدر بازار با چه قیمیت رو‌به رو می‌شوند.

اگر قیمت دلار همچنان بالای ۱۴۰۰ تومان بماند، واردکنندگان مجبورند برای آنکه در آینده با همین قیمت کالا وارد کنند، جنس‌ها را گران‌تر بفروشند تا درآمد بالاتری داشته باشند و زیان نکنند.

بعضی از واردکنندگان هم در انتظار بالارفتن بیشتر قیمت ارز هستند تا با ترخیص کالا در روزهای پایانی سال، سود بیشتری کسب کنند.

امروز همچنین سایت خبرآنلاین گزارشی از مبادله کالا با دلار در بازار ایران منتشر کرد. در این گزارش آمده که به دلیل نوسان قیمت دلار فروشنده‌ها یا با دلار معامله می‌کنند یا آنکه در فاکتور فروش قیمت دلاری را می‌نویسند و کالا را در روز تحویل با نرخ روز مبادله می‌کنند.

پی‌گیری‌های مردمک هم نشان می‌دهد که در بازار خرده فروشی، مخصوصا بازار وسایل برقی و قطعات کامپیو‌تر، فروشندگان نرخ روزانه ارز را در نظر می‌گیرند و عملا از قیمت گذاری خودداری می‌کنند.

زنگ خطر برای بازار کالاهای مصرفی

ناآرامی بازار دلار تاجایی پیش رفته که مقامات مجمع عالی واردکنندگان کالا در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های ایران از احتمال کمبود کالا در شش ماه آینده گفته‌اند.

محمدحسین برخوردار، رئیس مجمع عالی واردکنندگان، به خبرگزاری مهر گفته است که اگر واردکنندگان در ترخیص کالا منتظر ثبات بازار یا نرخ ارز بالا‌تر باشند، ماند کالا‌ها در گمرک موجب کمبود کالاهای مصرفی خواهد شد.

از طرف دیگر، تشدید تحریم‌ها هم بر وارد کنندگان فشار مضاعفی می‌آورد. بانک‌های خارجی دیگر به ایرانی‌ها اعتبار نامه نمی‌دهند و این مسئله به گفته مقام‌های اتاق بازرگانی ایران باعث شده تا تاجران مجبور به مبادله نقدی کالا شوند که دشوار‌تر و پر هزینه‌تر است.

در روال معمول تجارت، واردکنندگان بانک‌ها را واسطه می‌کنند و با پرداخت بخشی از پول، روند خرید و واردات را آغاز می‌کنند و بانک، تضمین کننده پرداخت بدهی می‌شود.

در همین حال بعضی از منتقدان دولت می‌گویند دولت عمدا قیمت ارز را کنترل نمی‌کند تا هم جذابیت بازار ارز را کم کند و هم خود با فروش گران‌تر ارز، کسری بودجه‌اش را جبران کند.

دولت این اتهام را رد می‌کند و می‌گوید در تلاش برای کنترل بازار ارز است. پیش از این هم محمود احمدی‌نژاد سیاست دولتش را افزایش قدرت ریال عنوان کرده بود.