مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور به اتباع افغان مقیم ایران هشدار داد که نسبت به دریافت مجوزهای قانونی اقدام کنند و افغان‌های مجرد هم باید ایران را ترک کنند که در غیر اینصورت بازداشت و اخراج می‌شوند.

محمد تهوری روز چهارشنبه، ۱۶ فروردین به خبرنگاران گفت که این دستور در قالب «طرح صدور گذرنامه و برگه تعیین تکلیف برای اتباع افغان» اجرایی می‌شود و تا پایان خردادماه اگر فردی بدون داشتن مجوز در ایران مشاهده شود بازداشت می‌شود.

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور درباره تصمیم این وزارتخانه برای آن دسته از شهروندان افغان که مجرد هستند توضیح داد: آنها تا خرداد ۹۱ فرصت دارند تا وضعیت خود را روشن کنند.

به این ترتیب آن دسته از تبعه‌های مجرد افغان که پیش از این برگه تعیین تکلیف صادر شده و یا تا خردادماه صادر می‌شود باید تا خردادماه ایران را به مقصد افغانستان ترک کنند و در صورتی که علاقه‌مند هستند به ایران مراجعه کنند باید گذرنامه و روادید داشته باشند.

این مقام وزارت کشور هزینه جابجایی اتباع متاهل افغان را بالا و شرایط بازگشت آنها را دشوار اعلام کرد.

به گفته او در حالی که قرار بود از سال گذشته برای آنها گذرنامه صادر شود اما سفارت افغانستان اعلام کرد که در سال ۹۰ آمادگی اجرای این طرح را ندارد. در نتیجه قرار شد از هفت فرودین‌ماه امسال، اقدامات اولیه اجرای آن فراهم شود.

آقای تهوری تاکید کرد بعد از خرداد امسال، فقط اقامت افرادی در حوزه‌های تعیین شده ایران مجاز است که یا دارای کارت پناهندگی جمعی و یا پاسپورت باشند.

این مقام وزارت کشور هشدار داد به جز برخورد با افراد بدون مجوز با کسانی که به نحوی در بکارگیری، جابجایی و اسکان این افراد مشارکت کنند هم «برخورد قاطع» می‌شود.

بر اساس اعلام وزارت کشور برای اتباع افغان که ساکن شهرهای مختلف ایران هستند تاریخ‌های جداگانه‌ای اعلام خواهد شد تا برای اخذ گذرنامه اقدام کنند.

تبعه‌های افغان که ساکن استان‌های زنجان، قزوین، مرکزی، گلستان، مازندران، سمنان، بوشهر و خراسان جنوبی هستند تا ۲۴ فروردین باید گذرنامه خود را دریافت کنند. شهروندان این کشور که در حال حاضر در قم، یزد، فارس و البرز به سر می‌برند هم فرصت داشتند از ۱۴ فرودین اقدامات خود را برای گذرنامه آغاز کنند و تا ۲۶ فرودین هم روز پایانی این کار است.

دوم اردیبهشت تا ۱۹ خرداد هم مهلت اتباع افغان ساکن در استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان برای اقدامات قانونی سکونت یا خروج از ایران است.

از سال ۵۷ و همزمان با آغاز جنگ‌های سخت میان مجاهدین افغان و شوروی سابق، موجی از مهاجران به دلایل مختلف از جمله جنگ، فقر و گرسنگی از این کشور بیرون آمدند و به کشورهای مختلف از جمله ایران پناه بردند.

آغاز مهاجرت افغان‌ها در ایران با جنگ ایران و عراق همزمان شد. در آن زمان به دستور آیت‌الله خمینی، مرزهای ایران به روی افغان‌ها گشوده شد و افغان‌ها هم مجبور به پرداخت وجه یا ارائه گذرنامه و ویزا نبودند. در حالی که ابتدا تعداد زیادی از افغان‌ها در استان خراسان سکونت داشتند اما در سال های اخیر آنها به سایر استان‌های دیگر ایران از جمله تهران، فارس و اصفهان رفتند.

از سال ۸۱  و با تشکیل دولت مرکزی در افغانستان، ایران برنامه انتقال مهاجران را در دستور کار قرار داد و در فاصله کوتاهی حدود دو میلیون نفر از این مهاجران را به کشورشان را بازگرداند، اما برخی از آن‌ها دوباره به ایران باز‌گشتند.

دولت ایران نیز برنامه‌های وسیعی برای اخراج مهاجران آغاز کرد؛ این سختگیری‌ها در دولت محمود احمدی‌نژاد اوج گرفت. طرح اخراج پناهجویان افغان از بهار ۸۶ آغاز شد و دولت ایران اعلام کرد که قصد دارد یک میلیون مهاجر غیر‌قانونی افغان را اخراج کند.

حضور کارگران افغان در کنار افزایش نرخ بیکاری در ایران طی سال‌های گذشته انتقاد شماری از نمایندگان مجلس و مقامات ایران را به دنبال داشته است. دولت ایران اعلام کرده است از مجموع دو میلیون مهاجری که هم اینک در ایران حضور دارند تنها ۹۰۰ هزار نفر دارای مجوز قانونی هستند و بقیه مهاجرین باید اخراج شوند.

برخورد با افغان‌ها با انتقاداتی به ویژه در خود افغانستان روبه‌رو شده است. در آخرین اتفاقات در این حوزه که با واکنش گسترده‌ در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی مواجه شد تصمیم كمیته انتظامی ستاد تسهیلات سفر اصفهان مبنی بر جلوگیری از ورود افاغنه به پارک کوهستانی صفه اصفهان در روز ۱۳ فرودین ماه بود.

احمدرضا شفیعی، مسئول كمیته انتظامی ستاد تسهیلات سفر اصفهان علت این تصمیم را حضور پررنگ افاغنه در روز طبیعت در سال‌های گذشته در این پارک کوهستانی و ایجاد ناامنی برای خانواده‌ها عنوان کرد.

این تصمیم با واکنش منفی شمار زیادی از کاربران ایرانی اینترنت روبه‌رو شد که آن را عملی «نژاد پرستانه» و توهین» به شهروندان افغان مقیم ایران دانستند.

خبرگزاری ایمنای اصفهان که این خبر را منتشر کرده بود ساعاتی بعد آن را از صفحات خود حذف کرد.

اسفند ۸۹ و در پی جلوگیری ایران از ورود محموله‌های سوخت به افغانستان، شهروندان در کابل و هرات دست به راهپیمایی در برابر سفارت و کنسولگری ایران زدند و در این تظاهرات علیه بازداشت‌ها و اعدام‌های گروهی شهروندان افغان در ایران اعتراض کردند.